Məqalə Azərbaycan bəstəkarlarının fortepiano üçün əsərlərində məqam-intonasiya xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə həsr olunub. Məqalədə bəstəkarların fortepiano musiqisində müxtəlif proqramlı və xüsusi proqramı olmayan pyeslərdə musiqi dilinin məqam əsasına nəzər salınır. Əsas tədqiqat obyekti kimi Qara Qarayevin proqramlı uşaq pyeslərindən və prelüdlərindən istifadə olunmuşdur. Bu əsərlərin təhlili göstərir ki, bəstəkar əsərləri timsalında muğamın məqam-intonasiya xüsusiyyətlərindən istifadə məsələsinin araşdırılması müəyyən qanunauyğunluqları açıqlayır. Məqam əsası əsərin musiqi dilinin mühüm ifadə vasitəsinə çevrilməklə, bəstəkarın təfəkkürünün dərin qatları ilə bağlıdır.
Açar sözlər. Fortepiano, muğam, məqam-intonasiya, prelüd, proqramlı pyes.
Статья посвящена изучению особенностей ладо-интонационной основы в произведениях азербайджанских композиторов для фортепиано. В статье рассматривается ладовая основа музыкального языка в пьесах композиторов с различными програмными заголовками и без специальной программы в фортепианной музыке. В качестве основного объекта исследования использовались программные детские пьесы и прелюдии Кара Караева. Анализ этих произведений показывает, что исследование вопроса об использовании ладо-интонационных особенностей мугама на примере произведений композитора выявляет определенные закономерности. Ладовая основа связана с глубокими пластами мышления композитора, становясь важным выразительным средством музыкального языка произведения.
Ключевые слова. Фортепиано, мугам, ладо-интонация, прелюдия, программная пьеса.The article is devoted to the study of the peculiarities of the modus-intonation basis in the works of Azerbaijani composers for piano. The article examines the modus basis of the musical language in the pieces of composers with various programs and without a special program in piano music. The program children's plays and preludes by Kara Karaev were used as the main object of the study. The analysis of these works shows that the study of the use of the ladointonal features of mugham on the example of the composer's works reveals certain patterns. The modus basis is connected with the deep layers of the composer's thinking, becoming an important expressive means of the musical language of the work.
Keywords. Piano, mugham, modus-intonation, prelude, program piece.