ЙОРУЛМАЗ ТЯДГИГАТЧЫ ВЯ ПЕДАГОГ
Камиля ДАДАШ-ЗАДЯ
 

       Республикамызын тящсил сащяси юнямли бир щадися яряфясиндядир... 2013-жц илдя Азярбайжан Дювлят Мядяниййят вя Инжясянят Университетинин йаранмасынын 90 или тамам олур… Азярбайжан мядяниййяти вя инжясянятинин йцксялиши вя давамлы инкишафында мисилсиз хидмятляри олан бу гожаман тядрис ожаьынын кечдийи тякамцл йолуна ретроспектив нязяр салдыгда, онун сцтунларындан биринин мусиги тядриси иля баьлы олдуьунун шащиди олуруг. Бу уникал али тядрис мцяссисясиндя чалышан Шювкят Мяммядова, Фатма Мухтарова, Нийази, Жащанэир Жащанэиров, Шяфигя Ахундова, Эцларя Ялийева, Лцтфийар Иманов, Щажы Ханмяммядов вя нечя-нечя диэяр эюркямли сяняткар мусиги тящсилинин тяшяккцлц вя инкишафы тарихиня щягигятян мараглы сящифяляр йазмышдыр. Азярбайжан Дювлят Мядяниййят вя Инжясянят Университетиндя мусиги тядрисинин тякамцлц йолунда йорулмадан чалышан мусиги хадимляриндян бири дя “Щумай” вя “Гызыл гялям” мцкафатларнын лауреаты, сянятшцнаслыг цзря фялсяфя доктору, профессор Наиля Кяримовадыр.

        Эениш ерудисийасы вя щяртяряфли истедады иля сечилян Наиля ханымын мараг даирясини сяжиййяляндирмяк цчцн еля биржя факты хатырлатмаг кифайятдир ки, о, цч йарадыжылыг тяшкилатынын (Бястякарлар Иттифиганын, Йазычылар Бирлийинин вя Театр Хадимляри Иттифагынын) цзвцдцр. Тябии ки, бир гязет мягалясиндя Наиля ханымын мцхтялиф сащялярдя ялдя етдийи наилиййятляри вя уьурлары там шякилдя ящатя етмяк вя сяжиййяляндирмяк мцмкцн дейил. Бу мягаляни йазмагда мягсядимиз онун кечдийи сянят вя йарадыжылыг йолларынын бязи мягамларыны ятрафлы сурятдя нязярдян кечирмякдир.

        Мусиги ижтимаиййятимиз Наиля ханымы илк нювбядя Азярбайжан театр мусиги тарихинин арашдырыжысы кими таныйыр. ХХЫ ясрин икинжи ониллийи мцстявисиндян кечян ясрин Азярбайжан мусиги елминин инкишаф йолларына нязяр салдыгда, гейд олунмалыдыр ки, милли мусигишцнаслыьымызда тамамиля йени бир сащянин йаранмасы мящз Наиля Кяримованын ады иля баьлыдыр.

        ХЫХ ясрдя мусигинин театр тамашасында ойнадыьы мцщцм ролу сцбут етмяйя чалышан бястякар А.Серов йазырды: “Муисиги, тамашачы гялбинин ян дярин эцшяляриня нцфуз едян жазибядар бир гцввядир. Театр тамашасы заманы мусиги щятта драм дахилиндя бир драм да йарада биляр”. Н.Кяримова да юз тядгигатларында Азярбайжан бястякарларынын театр тамашаларына йаздыглары мусигинин мцхтялиф драматуръи функсийаларыны, “драм дахилиндя бир драм йаратмаг” сяйлярини эюстярмяйя наил олмушдур. Мусигишцнас юзцнцн “Театр вя мусиги” (1982, рус дилиндя), “Азярбайжан театр мусигисинин тарихи” (1986), “ХХ яср Азярбайжан театр мусигиси тарихи” (2 жилддя, 2008, рус дилиндя), “Азярбайжан театр мусигисинин тяшяккцлц вя инкишаф мярщяляляри” (2011) ясярляриндя тядгигат обйектини чох эениш контекстдя ишыгландырыр. Сяжиййявидир ки, ХХ ясрин башланьыжында йаранмыш Азярбайжан театр мусигисинин гайнагларыны Н.Кяримова гядим мярасимлярдя, дини тамашаларда вя ашыг дастанларында арайыр. Халг театрынын мцхтялиф нювлярини тящлил едян зящмяткеш мусигишцнас бир даща сцбут едир ки, щям театр мусигимизин, щям дя операмызын кюкляри милли зяминдя тяшяккцл тапмышдыр. Диэяр тяряфдян, Н.Кяримова юз елми принсипляриня садиг галараг, Азярбайжан театр мусигисини дар чярчивядя дейил, эениш мядяни-тарихи контекстдя тящлил етмишдир. Беля ки, театр мусигисинин инкишафы цмумян бу сянятин щцдудлары дахилиндя жяряйан едян просесляр вя ижтимаи-тарихи олайларла баьлы шякилдя тящлил олунмушдур. Юнямлидир ки, Н.Кяримова юз тядгигатларында театр мусигисинин Азярбайжанда програмлы симфонийа, балет, кцтляви мащны кими ъанрларын йаранмасында да ролуну ашкар етмишдир. Беляликля, Наиля ханымын тядгигатларында Азярбайжан мусиги тарихинин чох юнямли бир гаты - ХХ яср театр мусигисинин эениш мянзяряси бярпа едилмишдир. Биз бурада “бярпа” сюзцнц тясадцфян ишлятмирик. Наиля ханым чох чятинликля ялдя етдийи архив сянядляри, програм, афиша, солмуш нот йазылары вя д. мяхязлярин ясасында милли мусигимизин намялум сящифялярини бярпа етмяйя мцвяффяг олмушдур. Юз арашдырмаларында М.Магомайевин, А.Зейналлынын, Я.Бядялбяйлинин, С.Рцстямовун, Г.Гарайевин вя д. бястякарларын драм тамашаларына йаздыглары мусигини тящлил едян Н.Кяримова театр мусигисинин тякамцл йолуну эениш шякилдя эюстяря билмишдир.

        Наиля ханымын елми фяалиййятинин дяйярли жящятляриндян бири дя ондан ибарятдир ки, онун тяряфиндян иряли сцрцлян нязяри мцддяалар вя фикирляр дярщал тядрис просесиндя тятбиг олунурду. Узун илляр ярзиндя мцхтялиф Театр институтларында мусиги фянляринин тядрис методикасыны юйрянян Наиля ханым Азярбайжан халг мусигисинин юзцнямяхсус жящятлярини нязяря алараг, 40-дан чох програм тяртиб етмишдир. Хейли мцддят ярзиндя Азярбайжан Дювлят Мядяниййят вя Инжясянят Университетиндя кафедра мцдири вязифясиндя чалышмыш профессор Н.Кяримова нечя-нечя йцксяк ихтисаслы мядяниййят вя инжясянят хадими йетишдирмишдир.

        Н.Кяримованын симасында “Истедадлы инсан щяртяряфли габилиййятя маликдир”, фикри юз тясдигини тапыр. Наиля ханымын узун вя кешмякешли щяйат йолунун бязи мягамлары онун няср йарадыжылыьында юз яксини тапмышдыр. Онун дюври мятбуатда дярж олунан щекайяляри, “Щяйатын бир эцнц”, “Олеандр будаьы”, “Ушаглыг”, “Етираф” вя д. ясярляри охужуларын мараьына сябяб олмушдур.

        Профессор Наиля Кяримова артыг 50 илдир ки, щяйатыны Азярбайжан Дювлят Мядяниййят вя Инжясянят Университети иля баьламышдыр. Бу эцн Наиля ханым доьма Университетин йубилейини йени-йени елми-методики вя бядии ясярляри иля гаршылайыр. Юз педагоъи фяалиййятинин икинжи йарымясриня гядям гоймуш профессор Наиля Кяримовайа биз тцкянмяз енеръи, йени йарадыжылыг тяшяббцсляри, педагоъи фяалиййятиндя даща бюйцк уьурлар арзулайырыг.

       









Copyright by Musigi dyniasi magazine
(99412)98-43-70