МУЗЕЙЛЯРДЯ...
-
 

ЙУБИЛЕЙЯ ЩАЗЫРЛЫГ

       Цзейир Щажыбяйли! Артыг бу яфсаняви инсанын, бу явязсиз бястякарын ады заманын мящвяриндян чыхараг ябядиййятя говушмушдур. Улу тябият юзц ясрарянэиз мусиги сялтянятинин хязиня ачарыны мящз Цзейир бяйин ялляриня етибар етмишдир. Онун йаратдыьы “О олмасын, бу олсун”, “Аршын мал алан” кими шедеврляр санки бир бястякар тяхяййцлцнцн мящсулу дейил, 100 иллярля халга таныш олан фолклор нцмуняляридир. Бу ясярлярдя биз онун типик инсан образларыны ня дяряжядя усталыгла йаратдыьынын шащиди олуруг. Мцяллиф бу оперетталарында щямин дюврцн аб-щавасыны, инсанларын мянявиййатыны нежя дя бюйцк бир мящарятля якс етдирмишдир.

        “Аршын мал алан” Цзейир Щажыбяйлинин 1913-жц илдя гялямя алдыьы сайжа 3-жц вя сонунжу опереттасыдыр. Узун иллярдир Азярбайжан театрларынын сящнясиндян дцшмяйян бу мусигили комедийайа дяфялярля тамаша етсяк дя, аз гала бцтцн сюзлярини, мцкалимялярини язбяр билсяк дя йенидян сейр едяркян санки бу ясярдя йени тяравят, жанланма дуйулур. Мянсяб вя сярвят хатириня атанын юз эянж гызыны севмядийи бир адама вермяк истямяси вя бундан доьан драматик, комик нятижяляр Азярбайжан ядябиййатында вя дцнйа драматурэийасында аз олмамышдыр. Лакин бу мювзу Цзейир бяйин гяляминин гцдряти иля шух бир комедийайа чеврилмиш, санбаллы бир сянят ясяри кими мейдана чыхмышдыр. Бу ясярин бцтцн персонаъларыны мцяллиф санки щяйатда йахындан танымыш, онларын васитясиля юз дюврцнцн нагисликлярини, еляжя дя адят-янянялярини - бир сюзля колоритини мцкяммял шякилдя эюстяря билмишдир. Ясярдя щямчинин мцхтялиф мяишят сящнялярини, елчилик сящнясини, той сящнясини мцяллиф бир ряссам мящарятиля тамашачынын эюзц гаршысында жанландырмышдыр.

        Бу комедийада Цзейир бяйин мющтяшям мусигиси щадисялярин эедишатына даща да тякан вермиш, демяк олар ки, онун мелодик истедады бу ясярдя даща парлаг тязащцрцнц тапмышдыр. “Аршын мал алан” ясяринин айры-айры мусиги парчалары халг арасында эениш уьур газанмыш вя мцстягил ясярляр кими инди дя ифа олунмагдадыр.

        Бу оперетта дцнйанын 70-дян чох дилиня тяржцмя едилмиш, 4 гитясиндя тамашайа гойулмушдур. Оперетта 4 дяфя екран щяйаты йашамышдыр. 1945-1965-жи илллярдя чякилмиш филмляр,бу филмляря уьурла сечилмиш актйор ансамблы Цзейир Щажыбяйлинин ясяриня санки йени бир няфяс вермишдир. Бурада йери эялдикжя дейилян мцдрик, мязяли ибаряляр, кяламлар халг арасында инди дя зярб-мясял кими ишлядилмякдядир.

        Йаранмасындан 100 ил кечмясиня бахмайараг бу эцн дя марагла гаршыланан ясярин Гарабаь щяйатындан эютцрцлмцш мювзусу Цзейир бяйин фитри истедады сайясиндя еля гялямя алыныб ки, онун садя дилини, бцтцн халглар цчцн доьма, анлашыглы сяслянян мусигисини севмямяк мцмкцнсцздцр. Ону гейд едяк ки, Цзейир бяй 9 ири щяжмли сящня ясяринин, о жцмлядян “Аршын мал алан”ын да либереттосуну юзц йазмышдыр. Илк тамашасы 1913-жц ил октйабрын 25-дя Щ.З.Таьыйевин театрында олан “Аршын мал алан”ын бу ил 100 йашы тамам олур. Бу йубилейя республикамызын мусиги ижтимаиййяти, еляжя дя бястякарын ев музейинин коллективи бюйцк щазырлыг ишляри эюрцр. Беля ки, музейин мцдриййяти “Аршын мал алан”ын тамашайа гойулдуьу мцхтялиф шящярляря мяктублар йазараг орада эюстярилян тамашалардан фотошякиллярин, афишаларын, програмларын, дисклярин вя с. музейимизя эюндярилмяси ишини тяшкил едир. Музейимизя бу ишдя йардым едян шяхслярдян бири Тажикистанын Азярбайжандакы сабиг сяфири Закир Вязиров олмушдур. Закир Вязиров вятяниндя бу ясярин тамашаларындан видео дисклярин музейимизя эятирилмясиня шяраит йаратмышдыр. 2005-жи илдя ися “Аршын мал алан” опереттасы Украйнанын Днепропетровск шящяриндя Т.Г.Шевченко адына Академик Мусигили Драм театрында бюйцк мцвяффягиййятля тамашайа гойулду. Щямин театрын рящбярлийи юз нювбясиндя тамашанын афишаларыны, дявятнамялярини, мцхтялиф сящнялярдян фотошякилляри Цзейир Щажыбяйлинин вятяниня эюндярди. Бу яшйалар бястякарын ев музейиндя горунуб сахланылмагдадыр.

        “Аршын мал алан” мювзусуна Азярбайжанын бир чох ряссамы мцражият етмишдир. Бунлардан биз Сярдар Пирейшини, Елтуран Авалову, Щцсейн Щажыйеви, щям реъиссор, щям дя ряссам олан Ялисяттар Атакишийеви вя башгаларыны эюстяря билярик. Онларын бу лирик опереттайа щяср етдикляри нечя-нечя рясм Цзейир Щажыбяйлинин ев музейинин диварларыны бязяйир. Лап бу эцнлярдя ися Щцсейн Щажыйев ясярин 100 иллийи мцнасибятиля плакат ъанрында чякдийи “Аршын мал алан- 100” адлы ясярини музейимизя тягдим етди.

        Билдийимиз кими щяр ил 18 май Бейнялхалг Музейляр Эцнц кими гейд олунур. Бу ил бу байрам Цзейир Щажыбяйлинин ев музейиндя даща яламятдар шякилдя гейд олунажагдыр. Беля ки, щямин эцн музейдя “Аршын мал алан-100” адлы эениш сярэи нцмайиш етдириляжякдир. Щямин эцн музейя эялян тамашачылар сярэи иля таныш олмагла йанашы опереттанын юлмяз мусигисини динлямяк, ейни адлы филмя тамаша етмяк имканы да ялдя едяжякляр. Йубилей эцнляриндя ися музейдя ясярин 100 иллийиня щяср едилмиш елми конфранс кечириляжякдир. Бундан башга йубилей мцнасибятиля музейдя кечириляжяк тядбирдя камера оркестринин вя мцасир ифачыларын иштиракы иля консерт тяшкил едиляжякдир. Йеня бу эцнлярдя шад бир хябяр халгымызын гялбиндя гцрур щиссляри ойатды. “Аршын мал алан” бу дяфя Украйнанын Симферопол шящяриндя Крым-Татар Академик Драм Театрынын сящнясиндя ойнанылмышдыр. Йубилей яряфясиндя бу тамаша щямчинин май айынын 6-да Новосибирскдя Алтай Дювлят Мусигили Комедийа Татрынын сящнясиндя нцмайиш етдирляжякдир. Беля ки, 100 ил бундан юнжя олдуьу кими бу эцн дя “Аршын мал алан” дцнйа шющрятини горуйуб сахламагдадыр. Илляр кечяжяк, 28 йашлы эянж Цзейир гяляминин мящсулу олан “Аршын мал алан” щеч заман юз тяравятини итирмяйяжяк, азярбайжанлыларын, еляжя дя дцнйа халгларынын мусигисевярляринин, севиб-севилянляринин гялбини щяр заман риггятя эятиряжякдир.

Эцлнаря ЧИНЭИЗГЫЗЫ

АЗЯРБАЙЖАН МУСИГИ МЯДЯНИЙЙЯТИ ДЮВЛЯТ МУЗЕЙИНДЯ

       Музейин коллексийалары дяйярли експонатларла зянэинляшдирилиб. Азярбайжан Республикасы Мядяниййят вя Туризм Назирлийинин мадди дястяйи иля эюркямли бястякар, ССРИ халг артисти Солтан Щажыбяйовун архив материалларынын галан щиссяси музей цчцн алынмышдыр. Бундан башга эцмцшля бязядилмиш милли мусиги алятляри: балабан, зурна вя гавал (уста - Тажияддин Щясянов), щямчинин Мяжнун Кяримин щазырладыьы мусиги алятляри ялдя едилмишдир. Музейя щядиййяляр дя дахил олмушдур. Мядяниййят вя Туризм назиринин мцавини Ядалят Вялийев Азярбайжан мядяниййятиня аид китаблары, бястякар, халг артисти Агшын Ялизадя афиша вя нотлары, шаир, алим Щикмят Мащмуд тар вя саз мусиги алятлярини щядиййя етмишдир.

        Музей бейнялхалг тядбирлярдя иштирак етмишдир. Азярбайжан Мусиги Мядяниййяти Дювлят Музейинин директору Алла Байрамова 1-2 декабр 2012-жи ил тарихляриндя Кембриж Университетиндя “Тцркдилли Асийанын вя Яфганыстанын популйар мядяниййяти” мювзусунда кечирилян бейнялхалг конфрансда иштирак етмишдир. Онун чыхышынын мювзусу “Яняняви Азярбайжан мусигиси: мцасир интерпретасийанын бязи хцсусиййятляри” олмушдур. Чыхыш слайд-шоу иля мцшайият олунмушдур. Инэилтярядя йашайан вя Оксфорд Университетиндя чалышан рус ряссам Лена Чибор музей цчцн А.Байрамовайа Азярбайжан милли мусиги алятляри (гавал вя тар) тясвир олунмуш рясм ясяри щядиййя етмишдир. Бу рясм ясяри музейин експозисийасында юз йерини тапмышдыр. Алла Байрамова Кембриж Университетинин китабханасына Щейдяр Ялийев Фонду тяряфиндян верилмиш Азярбайжан мядяниййяти щаггында китаблар вя мусигиси йазылмыш дискляр тягдим етмишдир.

        Щямчинин 17-21 феврал 2013-жц ил тарихляриндя Алла Байрамова вя музейин Гядим Мусиги Алятляри Ансамблынын артисти (рцбаб ифачысы) Давуд Абдуллайев Азярбайжан нцмйяндя щейяти иля бирликдя Бирляшмиш Яряб Ямирликляринин Фужейра шящяриндя “3-жц Фужейра Рабаб” адлы тядбирдя иштирак етмишдир. О, бу тядбирдя “Азярбайжанда рцбабын тяшяккцлц” мювзусунда мярузя иля чыхыш етмишдир. Онун чыхышы слайд-шоу, видео йазылар, жанлы мусиги (Давуд Абдуллайевин рцбабда ифасы) иля мцшайият олунмушдур. Форумун йекун консерти Давуд Абдуллайевин чыхышы иля сона йетмишдир. Форумда Бирляшмиш Яряб Ямирликляри Сяудиййя Ярябистаны, Сурийа, Мисир, Оман вя саиря яряб юлкяляриндян нцмайяндяляр иштирак едирди. Азярбайжан форумда иштирак едян яряб дцнйасына аид олмайан йеэаня дювлят иди.

        16 апрел 2013-жц илдя Москвада Гара Гарайевин 95 иллийи гейд едилмишдир. Москва Консерваторийасынын Бюйцк залында кечирилян консертдя Елшад Баьыровун рящбярлийи иля П.И.Чайковски адына Бюйцк Симфоник Оркестри чыхыш етмишдир. Азярбайжан нцмайяндя щейятинин тяркибиндя музейин директору Алла Байрамова да иштирак етмишдир. Консерваторийанын 1-жи вя 2-жи мяртябяляринин фойесиндя консертдян яввял вя фасилядя Азярбайжан Мусиги Мядяниййяти Дювлят Музейинин музей коллексийалары ясасында (слайдын нцмайиши Гарайев мусигисинин мцшайиятиля) тягдимат нцмайиш олунмушдур.

Тяраня ГУРБАНОВА











Copyright by Musigi dyniasi magazine
(99412)98-43-70