|
ÓÑÒÀÄËÀÐÛÌÛÇÛÍ ÕÀÒÈÐßÑÈÍß
ZƏRIF GÖZƏLLIK QƏLB SIRDAŞI…
Ceyran Mahmudova
CAHAN TALIŞINSKAYA
Əfruz MƏMMƏDOVA
RƏŞID BEHBUDOV FENOMENI (ARDI)
Kamil ŞAHVERDIYEV
ÑßÈÄ ÐÖÑÒßÌΠÂß ÀÇßÐÁÀÉÆÀÍ ÕÀËà ×ÀËÜÛ ÀËßÒËßÐÈ ÎÐÊÅÑÒÐÈ
Íàçèì ÊÀÇÛÌÎÂ
|
|
Biz “ yuvarlaq” tarixləri, “ yubiley”ləri qeyd etməyi sevirik. Bəzən adları illərdən bəri unudulmuş insanlar yalnız anadan olmasının və ya vəfatının hansısa ildönümü ilə bağlı olaraq xatırlanır. Elə sənətkarlar da var ki, onların adları təvəllüd tarixindən asılı olmayaraq, həmişəlik yaddaşlara həkk olunur, xatirələrdə yaşayır. Belə xoşbəxt sənətkarlardan biri də xalq artisti, professor Cahangir Cahangirovdur. Onun şəxsiyyəti, yaradıcılığı Azərbaycan musiqisində daim anılan, xatırlanan hadisədir. C. Cahangirov musiqisi xalq yaradıcılığı, ümumiyyətlə, milli köklərimiz ilə üzvi surətdə bağlı olmuş, ondan bəhrələnmişdir. Bəstəkarın həyat yoluna nəzər salsaq görərik ki, bu heç də təsadüfi hal deyil. Gələcək bəstəkar kiçik yaşlarından musiqiyə böyük həvəs göstərir, musiqi məktəbində ibtidai təhsilini alandan sonra Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının xalq musiqisi şöbəsində, dahi bəstəkarımız Ü. Hacıbəyovun rəhbərliyi ilə şifahi ənənəli musiqimizin öyrənilməsi ilə məşğul olmağa başlayır. Cəsarətlə demək
olar ki, bu illər Cahangirovun bir bəstəkar kimi formalaşmasında həlledici rol oynamışdır. Bu, bir tərəfdən Ü. Hacıbəyovun təsiri ilə, digər tərəfdən isə gənc bəstəkarın xor musiqisi ilə maraqlanması ilə müəyyən olunur. O xalq mahnılarını xor üçün işləyir, Filarmoniyanın mahnı və rəqs ansamblının xor bölməsinə rəhbərlik edir və s. Tələbəlik illərində qazanılan bu zəngin təcrübə gələcəkdə Cahangirovun bütün yaratdıqlarında, xor və səhnə üçün yazılmış çoxsaylı əsərlərində öz parlaq əksini tapmışdır. Bu baxımdan heç də təsadüfi deyil ki, bəstəkar ilk növbədə xor musiqisi sahəsindəki əsərələri – “Füzuli”, “Nəsimi” və “Aşıq Alı” kantataları, “Arazın o tayında” vokal-simfonik poeması, xor və simfonik orkestr üçün bir sıra əsərləri ilə musiqi tariximizə daxil olmuşdur.
“Füzuli” kantatası, ümumiyyətlə, Cahangirovun yaradıcılığında xüsusi yer tutur. Dahi şairin 400 illik yubileyi ilə bağlı bəstələnmiş bu əsər istər musiqi, kompozisiya, istərsə də mətndən istifadə nöqteyi-nəzərindən bəstəkarın istedadının parlaq nümunəsidir. Kantatanın solo partiyasını ifa edən gözəl müğənni, xalq artisti Şövkət xanım Ələkbərovanın unudulmaz ifası əsəri dinləyən hər bir kəsin yaddaşına həmişəlik həkk olunmuşdur.
Cahangir Cahangirov yaradıcılığı haqqında danışarkən onun operaları haqqında da xüsusi söz açmağa dəyər. O iki operanın – müasir mövzuya həsr olunmuş “Azad” (1957) və Cənubi Azərbaycan həyatı ilə əlaqədar olan “ Xanəndənin taleyi” (1979) operalarının müəllifi olmuşdur. Qeyd edək ki, bu operalar fərqli üslub xüsusiyyətlərinə malikdir. Belə ki, “Azad” operası ənənəvi opera kimi yazılmışdırsa, “Xanəndənin taleyi” Üzeyir bəyin yaratdığı muğam operası janrını davamı kimi nəzərdə tutulmuşdur. “Xanəndənin taleyi” bu səpkili əsərlər arasında özünəməxsus yer tutur – o Cənubi Azərbaycan həyatı timsalında “pulun əsl sənəti məhv etməsi “ ideyasının tərənnümünə həsr olunmuş bir səhnə əsəridir. Operada məşhur xanəndə Seyid Mirbabayevin keşməkeşli həyatının təsviri verilmişdir. Onu da qeyd edək ki, bu ilk milli operadır ki, baş qəhrəman kimi məhz xanəndə göstərilmişdir. Operanın yazılmasında bəstəkarın 40-cı illərdə Cənubi Azərbaycanda yaradıcılıq ezamiyyəti də əhəmiyyətli rol oynadı. Məhz o dövrdə C. Cahangiro
v Arazın o tayında həmvətənlilərimizin həyatı ilə yaxından tanış olmuş, oradan unudulmaz təəssüratlarla qayıtmışdır.
|
