МУСИГИ НЯЗЯРИЙЙЯСИ
ПОЛАД БЦЛБЦЛОЬЛУНУН МАЩНЫ ЙАРАДЫЖЫЛЫЬЫНА БИР НЯЗЯР
Жейран МАЩМУДОВА
Search

МУСИГИ НЯЗЯРИЙЙЯСИ
ПОЛАД БЦЛБЦЛОЬЛУНУН МАЩНЫ ЙАРАДЫЖЫЛЫЬЫНА БИР НЯЗЯР
Жейран МАЩМУДОВА
НАЗИМ ЯЛИВЕРДИБЯЙОВУН А - ЖАПЕЛЛА ХОР ЦЧЦН ИШЛЯДИЙИ “БАЙАТЫ - ШИРАЗ”ЫН ЛАД - СТРУКТУР ХЦСУСИЙЙЯТЛЯРИ
Сонаханым ИБРАЩИМОВА

 


Азярбайжанда естрада ъанрынын инкишафында дярин из гоймуш бястякарлардан бири дя Полад Бцлбцлоьлудур. Профессионал бястякар кими 70-жи иллярин яввялиндян фяалиййятя башламыш бу сяняткар естрада ъанрынын ганунларына там уйьун олан, мцасир мусиги ритмляриня ясасланан, зянэин ифадя васитяляриня малик бир сыра мащныларын тякжя мцяллифи дейил, мащир ифачысы кими дя танынмышдыр. Онун мусиги истедады Азярбайжанын щцдудларындан чыхараг, бцтцн Совет Иттифагында чохлу сайда динляйижиляри юзцня жялб етмишдир. Полад Бцлбцлоьлу Азярбайжан Дювлят Консерваторийасынын бястякарлыг факултясини битирмишдир. Бястякарлыг сянятиня Гара Гарайевин синфиндя йийялянмиш П. Бцлбцлоьлу илк мащныларыны щяля эянжлик илляриндя йазмышдыр. Лакин классик мусиги тящсили она юз дяст-жхяттини жилаламагда, мцасир ифадя васитяляриня йийялянмякдя, камил формайа малик биткин ясярляр йаратмагда бюйцк йардым эюстярмишдир.

        П. Бцлбцлоьлу симфоник, камера-инструментал, балет, вокал, вя, хцсусиля кино мусигиси сащясиндя мящсулдар чалышмышдыр. Онун «Ушаглыьын сон эежяси», «Мян мащны дцшцнцрям», «Горхма, мян сянинляйям» вя диэяр кинофилмляря йаздыьы мусиги бюйцк мцвяффягиййят газанараг, кино сярщядлярини ашмыш, мцстягил мусиги нцмуняляри кими йайылмышдыр.

        Мусигинин бир чох ъанрларында дяйярли ясярляр йазса да, П. Бцлбцлоьлу илк нювбядя бюйцк динляйижи ряьбяти газанмыш популйар мащныларын мцяллифи олараг танынмышдыр. Узун илляр о Азярбайжан мусиги мядяниййятини тяблиь едяряк йаратдыьы «Ашыглар» естрада коллективинин рящбярли олараг бястякар вя мцьянни кими танынмышдыр. Ифачы-бястякар П. Бцлбцлоьлу бцтцн Совет Иттифагында, щабеля дцнйанын бир чох юлкяляриндя гастрол сяфярляриндя олмушдур. О, мцасир ритм вя щармонийалары милли мелодизмля бирляшдиряряк, совет естрадасында юзцнямяхсус йер тутмуш надир бястякарлардандыр. П. Бцлбцлоьлунун «Эял, ей сящяр», «Шян Азярбайжан», «Дурналар», «Скаъи глазам твоим», «Щижран мащнысы», «Зянэ еля бары», «Долалай» вя бир чох башга мащнылары милли мащны классикасына дахил олмушдур. Бястякар тякжя Азярбайжан дейил, рус шаирляри иля дя узун илляр мящсулдар йарадыжылыг цнсиййяти гурмушдур. Онун мцражият етдийи шаирлярин сырасында Рясул Рза, Жабир Новруз, Фикрят Гожа, М. Ялийев вя бир чох башгаларынын адларыны чякмяк олар.

        П. Бцлбцлоьлунун йарадыжылыьында рус дилиндя йазылмыш мащныларын сайы чохдур. Цмумиййятля, бястякарларымыз рус шаирлярин сюзляриня мащны вя романс бястялядикляри щалда, онлар, ясасян, классик шаирляр – Пушкин, Йесенин вя диэярляринин мятнляриня мцражият едирляр. Лакин ики бястякар вар ки, мяхсус онлар цчцн йазылмыш, мцасир рус шаирлярин мятнляриня мащнылар йазмыш вя щямин мащнылар сонрадан бцтцн кечмиш ССРИ мяканында мяшщурлашмышдыр. Бу да Тофиг Гулийев вя Рауф Щажыйевдир. Т.Гулийевин М. Светловун сюзляриня «Песня о нефтяниках» , А.Ъаровун сюзляриня «Золото ветвистое», О. Щажыгасымовун сюзляриня «Счастливый напев» , Н. Добронравовун сюзляриня «В добрый час» , Рауф Щажыйевин Д. Кисинин сюзляриня «Идет весна», О.Щажыгасымовун сюзляриня «Жейран», П.Симоновун сюзляриня «Опять весна», «Девушки Баку» , Г.Строгановун сюзляриня «Кавказская застольная» вя бир чох диэяр мащнылар буна парлаг нцмунядир.

        Полад Бцлбцлоьлу юз бюйцк щямкарларынын йолуну уьурла давам етдирмишдир. Онун Р. Щямзятов, Р. Роъдественский, О.Щажыгасымов, А.Дидуров, Н.Добронравов, И.Шаферан, М.Рйабинин, А.Дементйев кими шаирлярля йарадыжылыг ямякдашлыьы бир чох мяшщур, узун илляр популйар олан рус мятнли мащныларын йаранмасына эятириб чыхармышдыр. Беля мащнылар арасында «Долалай», «Песне моей поверь», «Край любимый», «Песню девушкам дарю», «Танцуйте, люди», «Позвони» вя бир чох башгаларыны гейд етмяк олар.

        Полад Бцлбцлоьлунун мащныларынын ифачылары арасында илк нювбядя Мцслцм Магомайев, Иосиф Кобзон, Алибек Днишев, Лйудмила Сенчина вя диэяр мцьянниляри гейд етмяк лазымдыр. Бюйцк щямкарлары кими, Полад Бцлбцлоьлунун да мащнылары русдиллии аудиторийа тяряфиндян бюйцк марагла гаршыланырды. Ашаьыда бястякарын доьма дилиндя шеирляря бястялядийи бязи мащныларын мятн хцсусиййятляри нязярдян кечириляжяк.

        Полад Бцлбцлоьлунун мащныларынын мятн хцсусиййятляри мцнбит тядгигат сащясини тяшкил едир. О тамамиля фяргли гурулуша малик шеир мисраларына мцражият едяряк поетик мязмун вя структур бахымындан рянэарянэ вя мараглы нцмуняляр йаратмаьа мцвяффяг олмушдур. Бу мащнылары мятнлярдя щежа сайынын артымы бахымындан тящлил едяк.

        Яксяр Азярбайжан бястякарлары кими, П. Бцлбцлоьлу да байаты бяндляриндян бящряняляряк, бир сыра мащнылар йаратмышдыр. Беля ки, «Айрылыг» вя «Дилин жан инжидянди» мащныларынын мятни мящз байаты бяндляриндян ибарятдяир. «Айрылыг» мащнысы ики куплетли формададыр вя бурада беш байатыдан истифадя олунур, ашаьыда онларын икисини эюстяряк:

        Аман-аман айрылыг,         Гушлар учар колларда

        Щалым йаман, айрылыг,         Бир гыз бахыр йолларда.

        Ешидяндя башымдан         Щардасан, йарым щарда,

        Чыхыр думан, айрылыг.         Эюзцм галды йолларда.

        Мащныда бястякар байатыдан мараглы шякилдя истифадя едир - щяр бянд йени мелодик жцмлялярдя верилир (йалныз мятнин сон бянди истисналыг тяшкил едир – бурада мащнынын яввялиндяки жцмляляр тякрарланыр). Дюрдцнжц байаты ися мащнынын кулминасийа анында сяслянир:

        Ейляди гящри мяня,

        Эялмяди рящми мяня,

        Долдуруб гям пийалясин

        Ичиртди зящри мяня.

        Мащнынын икинжи куплетиндя бир йени, вя биринжи куплетдя верилмиш цч байаты бянди сяслянир. Бу да мцяллифин мятня йарадыжы шякилдя йанашмагла, цч байатыдан, фактики олараг, нягярат кими истифадя етдийини эюстярир.

        Материалларла бцтювлцкдя таныш олмаг цчцн ъурналын чап вариантына мцражият едя билярсиниз.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page