КУЛТУРОЛОЪИ МЯСЯЛЯЛЯР
ЩЦСЕЙНГУЛУ ЯЛИЙЕВИН ЙАРАДЫЖЫЛЫЬЫНДА ЪАНР ВЯ ЦСЛУБ МЦХТЯЛИФЛИЙИ
Цлкяр ВЕЙСЯЛЛИ
Search

КУЛТУРОЛОЪИ МЯСЯЛЯЛЯР
ТЯДРИС ТЕАТРЫНЫН
СЯНЯТ КОНСЕПСИЙАСЫ

Адалят ВЯЛИЙЕВ
КУЛТУРОЛОЭИЙА ВЯ СИВИЛИЗАСИЙА
Илгар ЩЦСЕЙНОВ
МЯДЯНИЙЙЯТДЯ ЯНЯНЯВИЛИК, ТАРИХИ ТЯЖРЦБЯ ВЯ ВАРИСЛИК ЯНЯНЯЛЯРИ
Апдин ЯЛИЗАДЯ
ГЯРБ МЯДЯНИЙЙЯТ-
ШЦНАСЛЫЬЫНДА СИМВОЛИК ИНТЕРАКСИОНИЗМ НЯЗЯРИЙЙЯСИ

Тамилла ЯЩМЯДОВА
НЕОМИФОЛОГИЯ В КОНТЕКСТЕ ИСКУССТВА ДЖАВАДА МИРДЖАВАДОВА
Наргиз ГАДЖИЕВА
ОБРАЗ ГУСЕЙНА ДЖАВИДА В ТВОРЧЕСТВЕ ЭЙЮБА МАМЕДОВА
Гашим ПАШАЕВ
МИНИАТЦРЛЯР МУСИГИНИН ВИЗУАЛ ТЯЗАЩЦРЦ КИМИ
Йеэаня БАЙРАМЛЫ
ЩЦСЕЙНГУЛУ ЯЛИЙЕВИН ЙАРАДЫЖЫЛЫЬЫНДА ЪАНР ВЯ ЦСЛУБ МЦХТЯЛИФЛИЙИ
Цлкяр ВЕЙСЯЛЛИ

 


Эениш йарадыжылыг диапозонуна малик олан, ряссам щейкялтяраш Ялийев Щцсейнгулу Яли оьлу 1949-жу илдя Ордубад районунун Бист кяндиндя анадан олуб. 1975-жи илдя Язим Язимзадя ад. Ряссамлыг мяктябини, 1982-жи илдя ися М.Ялийев ад. Инжясянят институтуну фярглянмя диплому иля битириб. 1982-жи илдя Нахчыван Дювлят Рясм Галерейасында фонд мцдири, 1989-жу илдян Нахчыван Дювлят мусигили драм театрында баш ряссам, 2000-жи илдян Азярбайжан Ряссамлар Иттифагы Нахчыван МР-нын Ряссамлар бирлийинин сядри вязифясиндя ишляйир вя Нахчыван МР Дювлят Университетиндя тясвири инжясянят кафедрасынын мцдири вязифясиндя ишляйир.

        Щ.Ялийев халгын мяишятиндя баш верян дяйишикликляря йенилик яламятляриня щяссаслыгла йанашыр, ясярлярини аиля, мяишят, севэи мювзуларына щяср едир. Ряссамын чохфигурлу композисийалары олан «Дцшцнжяляр», «Эюзляри йолда» лювщяляриндя кяскин ижтимаи тязад, характерляр мцбаризяси цстцндцр. Ясярлярин идейа мязмуну персонаъларын щисс вя щяйяжанлары васитясиля ашкара чыхыр. Доьмаларынын юлцм хябяри драматик фажия щиссиля жанландыран бу тяблолар цчцн сяжиййявидир. Ясярлярдя явязсиз иткини гялбян йашайан, дахили изтираб вя щяйяжан кечирян ана сурятляри инандырыжы верилмишдир.

        Щ.Ялийев колоритдян эцжлц емосионал тясир васитяси кими истифадя едян, юз ясярлярини ащянэдар вя декоратив рянэ чаларларында ишляйян ряссамлардандыр. Ряссам юз колорит мящарятини «Жяллад» ясяриндя нцмайиш етдирир. Ал гырмызы ган рянэиня бойанмыш таблода тянща гуру аьажын будаьындан асылмыш жясяд сярт кцляйин дальалан алтында чарпышан жамаширлярин фонунда верилиб. Тясир эцжцнц торпаьын цстцндяки аь лякянин цзяриндя олан гана буланмыш айаг изляри эцжляндирир. Композисийада аь, гара вя гырмызы бойалар ишлядян ряссам, рянэлярин емосионал тясир гцввясиндян мяналы шякилдя истифадя едир.

        Доьма тябиятин ещтираслы вя никбин бойаларда тяряннцмцнц Щ.Ялийевин башлыжа хцсусиййятляриндян биридир. Доьма йурду олан Нахчыванын мцхтялиф эцшялярини жанландыран мянзяряляри няьмя кими лирик вя шаиранядир, бойалары шяффаф вя щавалыдыр. Онун йаратдыьы «Кющня Нахчыван», «Йол цстцндя» мянзяряляри мящз бу сяпкидядир. Щямин мянзярялярдя инжя лирик дуйьулар иля пярваз едян романтик хяйал вя арзулар бир-бириня говушур. Мянзярялярин мювзусу, тясвир мотивляри иля щямащянэ олараг ряссамын дясти-хятти дя дяйишир, ещтираслы, щяйяжанлы палитрасында постмодернистлярин цслубуну хатырладан рянэ йахымларынын титряйиши вя наращат ритми ашкара чыхыр.

        Сатирик сяпкидя ишлянмиш «Молла Нясряддин» ясяри дя мараг доьурур. Шярг халгларынын мцдриклик символу, яфсаняви гящряманы олан Молла Нясряддинин образы инжя йуморла, дольун вя тякраредилмяз милли колоритя малик сурят кими фырчайа алыб.

        Мащир рянэ вя рясм устасы олан Щ.Ялийев фярди йарадыжылыг цслубуна, юзцнямяхсус манерайа малик сяняткарлардандыр. Ряссамын бу кейфыййятляри онун графык ясярляриндя дя юзцнц бирцзя верир. Онун дязэащ графикасы цзря ахтарышлары сямяряли вя мцвяффягиййятли нятижяляр вермишдир. Ряссамын «Кющня Бакы», «Айрылыг» адлы графык ясярляри буну чох айдм эюстярир. «Кющня Бакы» ясяриндя инсан фигуру йохдур. Йасты дамлар, мещрибан дарысгаллыг, Гыз галасы... Ясярляр график дягиглийи, рясмин пластик ифадялийи вя техники ифадянин камиллийи иля фярглянир.

        Дязэащ графыкасы иля йанашы Щ.Ялийев китаб иллцстрасийасы сащясиндя дя щявясля ишляйир. Ряссамын иллцстрасийаларында да тарихи епоха, дюврцн колорити чох эюзял ифадя олунмуш, ядяби ясярин цслуб хцсусиййяти эюзлянилмиш, миниатцр елементляри мящарятля тятбиг едилмякля бярабяр график образлар реалист тярздя жанландырылмышдыр. Зяриф вя лаконик формасы, гара лякялярин вя хятлярин ащянэи иля фярглянян Гюнчябяйимин поезийасына чякилян иллцстрасийалар хцсусиля ифадялидир.

        Щ.Ялийевин щейкялтярашлыг наилиййятляриндян бящс едяркян илк нювбядя монументал щейкялтярашлыг нцмунялярини эюздян кечирмяк лазымдыр. Онун ян уьурлу иши 1988-жи илдя Нахчыван шящяриндя ужалтдыьы яфсаняви халг гящряманы Гоч Короьлунун монументал абидясидир. Ясяр бир дя она эюря мараглыдыр ки, Азярбайжанда ат цзяриндя ужалдылан илк монументал абидядир. Нахчыванда гойулан бу мющтяшям абидя щейкялтярашын йарадыжы имканларыны эетдикжя артдыьыны, онун пешякар мящарятини хейли йцксялдийини эюстярир. Щейкял олдугжа язямятли, айдын вя ащянэдар пластик формада щялл олунмушдур. Короьлунун Нахчывандакы абидяси композисийасына вя образын пластик трактовкасма эюря динамик вя ещтираслыдыр. Бу динамиклик боз гранит кцрсц цзяриндя йцксялян тунж фигурун ирялийя доьру истигамятиндя, саь ялинин щярякятиндя, атын шащя галхмасында, абидянин цмуми силуетиндя нязяря чарпыр. Ясяря мцхтялиф нюгтялярдян тамаша етдикдя онун силуетинин йени-йени мязиййятляри цзя чыхыр.

        Щетрялтярашлыьын мцхтялиф ъанларында чалышан Щ.Ялийев инжя пластик щиссиййата маликдир. Онун йыьжам, айдын вя ифадяли васитялярля щякк етдийи сурятляр психолоъи ящвали-рущиййя, дахили ещтирасларла ашыланмышдыр. Ыстедадлы щейкялтярашын йаратдыьы мцхтялиф ясярляри жанлы характерляр силсиляси тяшкил едир.

        ЯDЯBИYYAT

1.Ибращимов Я. Нахчыван ряссамлары // “Ядябиййат вя инжясянят” гяз., 5 нойабр, 1982.

2. Мирзязадя О. Нахчыван ряссамларынын ясярляри // “Ядябиййат вя инжясянят” гяз.

3. Нахчыван Енсиклопедийасы - Бакы: Елм, 2000.

4. Ряфийев Ж. Нахчыван ряссамлары бу эцн // “Ядябиййат вя инжясянят” гяз., № 31 (2114), 3 август, 1984.

Материалларла бцтювлцкдя таныш олмаг цчцн ъурналын чап вариантына мцражият едя билярсиниз.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page