УСТАДЛАРЫМЫЗЫН ХАТИРЯСИНЯ
... BЯСТЯКАРЫН ШЯХСИ АРХИВИНДЯН …
Маариф ТЕЙМУР
Search

УСТАДЛАРЫМЫЗЫН ХАТИРЯСИНЯ
ЖАББАР ГАРЙАЬДЫОЬЛУНУН ЗЯФЯР МАРШЫ
Зцмрцд ДАДАШЗАДЯ
O ЖИЗНИ И ТВОРЧЕСТВЕ ПРОФЕССОРА Г.Г.ШАРОЕВА
Юсиф ВЕЛИЕВ
... BЯСТЯКАРЫН ШЯХСИ АРХИВИНДЯН …
Маариф ТЕЙМУР
ТВОРЧЕСТВО ДЖАНГИРА ДЖАНГИРОВА В КОНТЕКСТЕ ХОРОВОЙ КУЛЬТУРЫ АЗЕРБАЙДЖАНА (к 90-летию со дня рождения)
Лейла МАМЕДОВА (ФАРАДЖЕВА)

 


Бу эцнлярдя унудулмаз бястякарымыз Жащанэир Жащанэирова шяхси архивиндяки сянядляри нязярдян кечирирдим. Бирдян севинжимин ишыьына атырдым, севиндим. Бястякар «Фцзули кантатасы»ны нечя уьурла йаратмышдыса да, ейни заманда тарихи шяхсиййятляримиз щаггында да о щявясля хатирялярини йазмышды. Щямин хатирялярдян бир нечясини охужулара чатдырмаг истяйирям. Бу хатяряляря Жащанэир мцяллимин юз ялиля йаздыьы автограф йазылары кими дя гиймятлидир. 51 сайлы шяхси фонд Жащанэир мцяллиминдир. Илк дяфя 1966-жы ил ийул айынын 9-да сянядлярини индики С.Мцмтаз адына Азярбайжан Республикасы Дювлят Ядябиййат вя Инжясянят архивиня тящвил вермиш вя ямякдашларымыза хейир дуасыны беля ифадя етмишдир. «Мяркязи Дювлят Ядябиййат вя Инжясянят архивиня мцяллифдян йадиэар».

        Икинжи дяфя ися онун чох зянэин шяхси архив сянядлярини онун варисляри тяряфиндян гябул едилмишдир. Сянядляр 1993-1996-жы илляри ящатя едир. Ж.Жащанэировун йени гябул едилмиш сянядляри арасында ораторийалар, кантаталар, пйесляр, маршлар, сонатиналар, киномусигиси вя с. диггяти жялб едир. «Азад», «Ханяндянин талейи», «Жанжур Сямяд» опералары, «Яряб», «Иран», «Эянжлик» вя с. сциталар, «Тязя эялин» цвертцрасы, «Аразын о тайында», «Симфоник мащны» поемалары вя с. ъанрларда йаздыьы ясярляри дя мараглыдыр. Шяхси фондундакы сянядлярин бир чох бюлмяляриндя ися фотошякилляр, хатиряляри дя юз арашдырыжысыны эюзляйир.

        Ж.Жащанэировун йазышмалары да сянядлярин гиймятли нцмуняляридир Т.Хренников, Б.Зейдман, Имран Гасымов, Бцлбцл, Ш.Ахундова, Нийази, М.Киладзе, С.Рцстямов, Г.Гарайев вя башгаларынын мяктуб вя телеграмлары да щям бу эцнцмцзя, щям дя эяляжяк нясилляря дяйярли мянбяядир. Дювлят мцкафаты лауреаты адыны алмасы мцнасибятиля Р.Рза, Б.Мансуров, М.Абдуллайев, А.Рзайева, Ф.Ямиров, А.Ешпай, Д.Кабалевски, В.Келдыш, А.Пахмутова, Ф.Гулийев, Е.Светланов вя башгаларынын тябрикляри дя онун ямяйиня верилмиш йцксяк гиймятдир.

        Бястякарын шяхси фондундакы ян мараглы бюлмялярдян бири дя онун танынмыш йарадыжы сяняткарларла бирликдя чякдийи фотошякиллярдир. Щямин фото-шякилляр арасында Ц.Щажыбяйли, Г.Гарайев, С.Рцстямов, Ф.Ямиров, В.Адыэюзялов, С.Ялякбяров, Т.Бакыханов, Нийази, Т.Гулийев, Ш.Бядялбяйли, И.Рзайев, Р.Миришли, Я.Дилбази, Р.Щажыйев, С.Щажыбяйов вя б. диггяти жялб едир. Нящайят онун шяхси фондундакы сянядляр арасында мцхтялиф сяняткарлар щаггында йаздыьы хатиряляр буэцнкц охужуйа ябяди йадиэарлар кими даща чох кювряк щиссляр ойадыр. Щямин хятирялярдян икисини охужулара тягдим едирик. Йазыларын цслубуна тохунулмамыш, олдуьу кими сахламышыг. Хатирялярин бири арамыздан эянж йашларындан эетмиш, мяшщур классик шаиримиз олан Щ.Жавидин оьлу Яртоьрул щаггындадыр. Икинжи хатиряси ися лирик шаиримиз Зейнал Жаббарзадяйя щяср олунмушдур. Щяр ики хатиря автограф йазыларыдыр.

Маариф ТЕЙМУР

1-жи хатиря

       1939-40-жы иллярдя Азярбайжанын дащи бястякары Ц.Щажыбяйлинин тяшяббцсц иля Азярбайжан Дювлят Консерваторийасынын няздиндя теорийа вя композисийа факцлтясинин щазырлыг курсу тяшкил едилмишди. О вахтлар мяним бир нечя мащны вя инструментал мусиги ясярлярими ешидян Ц.Щажыбяйов мяни дя щямин щазырылг курсуна дахил олмадыьыны мяслящят эюрдц. Бу курсун дярсляри башланан вахт тяк бир нечя тялябя йолдашымла таныш олдум. Онлардан инди Азярбайжанын мяшщур бястякары Фикрят Ямиров, мярщум Андрей Бабайев, еляжя дя Азярбайжанын даща шаир вя драматургун оьлу Яртоьрул да вар иди.

        Яртоьрул щяля илк эцнлярдя щамынын щцсни ряьбятини газанмышды. О бир инсан кими чох мядяни, тявазюкар, бир мусигичи кими дя талантлы, цмидверижи йолдашлардан иди. О, эюзял пиано чалмагла щамымызы валещ етмишди, тяняффцс вахтларында бюйцк ещтирасла йаздыьы мусиги парчаларыны бизя нцмайиш етдирирди. Яртоьрулун сящщяти бир гядяр зяиф иди. Мцяййян вахтдан сонра о консерваторийада чох аз эюрцнцрдц. Бир нечя вахтдан сонра ону орду сыраларына апардылар. Яртоьрулла эюрцшмяк мяня бир даща гисмят олмады…

        Мян жясарятля дейя билярям ки, Яртоьрул Азярбайжанын мусиги сянятинин инкишафы цчцн адлы-санлы мусиги хадими ола билярди. Яфсуслар олсун ки, онун фажияли аиля щяйаты, еляжя дя сящщяти ону бу бюйцк арзулардан мярщум етди…

2-жи хатиря

       Зейнал достум щаггында кичик хатиря.

        Мярщум достум Зейнал Жаббарзадя иля илк дяфя эюрцшцм, таныш олмаьым 1944-жц ил Варашилов районунун евляр идарясиндя олду. Бурада Зейналын ев мясяляси щялл олунмушду. О, евляр идарясинин ряиси иля даныша билмирди, юз фикрини каьыз цзяриндя йазырды.

        Мян она йахынлашдым, онунла таныш олдум. Мяня айдын олду ки, Зейнал йенижя жябщядян гайытмышды. Кантузийадан сонра о, нитгини тамам итирмишди. Щансы бир гцввя натижясиндя мян щямян эцн Зенйалла достлашмаьа башладым. Бир эцн о мяни ичяри шящярдяки евляриня дявят етди, анасы иля таныш олдум. Бу аиля эетдикжя мяня еля мещрибанчылыг эюстярдиляр ки, юзцмц онларла бир аиля цзвц кими сярбяст щисс едирдим. Бу эцн о юз шерлярини мяня охуду, онун шаир олмаьы мяни чох севиндирди. Биз бир-биримизля йазылы сурятдя данышырдыг. Мян данышырдым, о, ися фикрини йазылы мяня баша салырды. Нечя илляр беля бир вязиййятдя онунла эюрцшцрдцк. Бир эцн Зейнал йухундан айылыр вя чыльын бир щалда анасыны баша салыр ки, о, йухуда ня ися данышырмыш, ана севинжидян ня етдийини билмирди, анжаг Зейнал гяти бир кялмя дя олса йеня дя динмирди…

        Щямян эцн о йазычылар иттифагында Сямяд Вурьунла эюрцшцр, Сямяди баша салыр ки, о эежя йухуда кимидя данышырмыш. Сямяд онда Зейнала дейир ки, (йазылы) яйяр бир кялмя мяним адымы десян, мян мин манат чек йазыб сяня бахшыш едярям… Зейналын дедийиня эюря юзцнц бярк сыхышдырдыгдан сонра С-я-м-я-д! дейяряк жанымы гуртардым вя мин манат чеки алыб севинжяк евя эялдим. Еля бу эцндян Зейнал Жаббарзадя данышмаьа башлады…

        Зейналын мусиги зювгц олдугжа чох щяссас иди. О, мцяййян бир мусиги фразасыны ешидян кими она еля кялмя тапырды ки, сюз иля мусиги арасын-да бир вящдят йаранырды. Зейнал щяссас бир слуха малик иди, ясил мащны йазан шаир иди. Чох вахт мян онун шерляриня, йахуд о щазыр мусигийя бажарыгла мятин йазарды. Онунла мащны вя йа бюйцк формалы – вокал ясярляри йазмагдан мян бюйцк щязз алырдым. Зейнал иля мащныларын олдугжа чохдур, онларын адларыны чякмякля гуртармаз. Зейнал Жаббарзадя бир шаир кими чох гцдрятли бир инсан, дост кими дя явяз едилмязди.

        Зейнал бир ата кими дя ушаглары чох севирди. О, нечя илляр «Пионер» ъурналынын Баш редактору вязифясиндя фяалиййят эюстярмишди. Мян бястякар йолдашларыма Зейналын шерлярини охуйуб она мащны вя бюйцк формалыг вокал ясярляри йазмаьы мяслящят эюрцрям, чцнки онун шерляриндя мусиги цчцн бюйцк имканлар вардыр.

        Язиз динляйижи, достлар Зейнал иля мянимля кичик бир хатиряни дя сюйлямяк истярдим. 1961-жи ил ССР мядяниййят назирлийи тяряфиндян мян бирляшмиш Яряб юлкясиня-Мисря бир иллийя бястякар кими эюндярилдим. Мягсяд яряб фолклоруну топлайыб онун цзяриня ишлядикдян сонра оркестрляр цчцн тяртиб етмяли идим. Доьрусу бош эцнлярим олдугжа чох иди. Мящз буна эюря дя бир гядяр дарыхдырыжы, еляжя дя Вятян щясряти мяни олдугжа сарсыдырды. Вятян щясрятиля бейнимдя бир мелодийа щямишя сяслянирди вя мяни ращат гоймурду. Бакыйа гайыдан кими мяни достум Зейнал ваьзалда гаршылады, узун айрылыг-дан сонра бюйцк мещрибанлыгла эюрцшдцк. Мян Зейналы евя дявят етдим. Щямян мелодийаны Зейнала охудум. О, тялясик каьыз гялям эютцрцб 15 дягигядян сонра «Вятян щясряти» шерини йазды. Хошбяхтликдян щюрмятли мцьяннимиз Шювкят ханым да гапы гоншу иди. Мащныны юйрянди, бир нечя эцндян сонра мащны телевизор, радио иля сяслянмяйя башлады. Мямуниййятля щямян мащныны Шювкят ханымын ифасында сясляндирмяк истярдим…

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page