|
ÅÒÍÎÌÓÑÈÃÈØÖÍÀÑËÛÃ
ILISUNUN MUSIQI ETNOQRAFIYASI DÜNƏN
VƏ BU GÜN
Fəttah XALIQZADƏ
ĞÖYÇƏ AŞIQ MƏKTƏBI (ARDI)
Azad Ozan KƏRIMLI
|
|
Ağbulaqlı Aşıq Məhərrəm (Hacıyev)
Quzey Azərbaycanın ən yocaman ustad aşıqlarından biri Aşıq Məhərrəm (Məhəmməd oğlu Hacıyev) 22 mart 1913-cü il tarixdə Göyçənin Ağbulaq kəndində (Çəmbərək, - indiki Krasnoselsk rayonu) dünyaya göz açıb. Onun ilk ustadı, öz sözlərinə görə, Ağbulaqlı Şair Kazım imiş. Şair Kazım isə, Aşıq Məhərrəmə söylədiyinə görə, vaxtı ilə Ağkilsəli Aşıq Musa kimi böyük ustaddan ara-sıra dərs alsa da, ilk növbədə özəl fitri yaddaşı sayəsində yetkinliyə çatıbmış. Aşıq Məhərrəmlə 1988-ci il 7 noyabr görüşümüz zamanı ilk ustadı haqqında aşağıdakıları söylədi:
«Mən 1921-ci ildə Qara Kazımı gördüm. Məni oxutdurub dedi: «Ay bala, səsin xoşuma gəlir. Gəl sənə Qurbanın nağılını yazdırım ki, sinəmdə o dünyaya getməsin. Şair Kazım çox kasıbiydi, Ağbulaq da kartof olan yer. Anamdan gizli 2-3 kisə kartof oğurlayıb onun evinə apardım, yağını, pendirini, şorunu da aparırdım. Sonralar anam biləndə, özü Kazım kişinin payını göndərərdi. Beləliklə, bir neçə dastanı yazıb öyrəndim. Amma Ağbulaqda ən gözəl oxuyan Aşıq Allahyar idi. Qara Kazım mənə dedi ki, Allahyardan əlini üzmə, saz havalarını ondan öyrən. Allahyar və Aşıq Əli (Babayev), daha sonra isə Aşıq Dünyamalıdan saz havalarını da yaxşıca götürdüm.
Aşıq Məhərrəmin söylədiyinə görə, Ağbulaqlı Şair Kazım 1930-cu ildə dünyasını dəyişibmiş. Göyçənin el ağsaqqalı Mirələkbər ağanın (Mirələkbər Yaqub oğlu Cavadov) (Eldar Ismayıl. Oğuz yurdunun övladları, s. 161) dediyinə görə isə, Aşıq Allahyar da1952-ci ildə dünyadan köçüb və o zaman yaşı 80-dən azça artıq olarmış.
II dünya savaşınadək Aşıq Məhərrəm çox uzun, gur axarlı yetkinləşmə yolu keçib və bu yolda onun yolgöstəriciləri kimi Aşıq Talıb Ələskəroğlu və onun əmisi oğlu Aşıq Nəcəfin adları bir daha vurğulanmalıdır. Hələ onlardan savayı, Aşıq Mirzə və Aşıq Əsəddən də çox-çox faydalanıbmış. Xatirlayırdı ki, «elə bil ki, başım maqnitofonuydu, hamısı başımda lentə yazılırdı, gecələr isə hamıdan gizli onları yamsılayırdım». Aşıq Məhərrəm II dünya savaşına 1941-ci ildə yollanaraq, 1946-ci ildə doğma Ağbulağa qayıdır. Göstərdiyi igidliyə görə 3 orden, o cümlədən Qızmızı Ulduz ordeni və 20 medala layiq görülür. 1948-ci ildən isə Xanlar şəhərində yaşayır. Həmin alovlu illərin yadigarı kimi «Aşıq Məhərrəm və cəbhəçi qız Mariya» hekayəti də o zaman yaranıb.
1950-ci illər Aşıq Məhərrəmin ən parlaq ifaçılıq və ustadlıq dövrü imiş. Həmin illərdə onun ustad əməyi saz-söz sənətində Ağbulaqlı Aşıq Imran və Aşıq Mahmud kimi şəxsiyyətlərin yetkinləşib meydana çıxmağı ilə sonuclanıb. Sonraki illərdə də onun bir neçə şagirdi sənətdə tanına bilib (Əmirvarlı Aşıq Ələkbər, 1960-ci illərdə Aşıq Ədalət Nəsibov). Ağbulaqlı Aşıq Məhərrəm çox kəsərli yaddaşı olan sənətkardır. Yaşının çox olduğuna baxmayaraq özünün şairlik yaradıcılığı da yox deyil. Sözüm tam yozumunda o, aşıq sənətinin son cəngavərlərindən, azmanlarından biri sayılmalıdır.
Bir şair kimi Aşıq Məhərrəm bütün aşıq şer quruluşlarında, o cümlədən ciğalı və cığasız təcnis, qoşaqafiyə, dodaqdəyməz və dildönməz kimi çətin çesidlərində yüksək sənət örnəkləri yaratmışdır. Yuxarda adı səkilənlə yanaşı, bir sıra maraqlı hekayətlər də yaradıb («Aşıq Məhərrəmlə Qumaş xanımın Bakı səfəri», «Imamzadənin ziyarəti» və u.a.).
(ardı var)
|
