МУСИГИ ТЯЩСИЛИ ВЯ МААРИФЧИЛИЙИ
90 ИЛЛИК ЙОЛУН УЬУРЛАРЫ
Тимучин ЯФЯНДИЙЕВ
HEYDЯR ЯLИYEV VЯ AZЯRBAYCAN РЕСПУБЛИКАСЫНДА MUSИQИ TЯHSИLИNИN ИNKИШAFI
Ариз АБДУЛЯЛИЙЕВ
ЭЮЗЯЛ ЯХЛАГЫ ВЯ ЗЯНЭИН БИЛИЙИ ИЛЯ ПЕШЯСИНЯ БАЬЛЫ ПЕДАГОГ
Айсел ЩЦСЕЙНЯЛИЙЕВА
ТЕОРИЯ ЗОННОЙ ПРИРОДЫ МУЗЫКАЛЬНОГО СЛУХА Н. А. ГАРБУЗОВА И ЗНАЧЕНИЕ ЕВРОПЕЙСКОЙ НОТАЦИИ ДЛЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКИХ ЛАДОВ
Имина АЛИЕВА
БЮЙЦК, ШЯРЯФЛИ ЙОЛУН БИР ПАРЧАСЫ
Еллада ЩЦСЕЙНОВА

Fяrhad Bяdяlbяyli: Иyirmi dюrd.

        Heydяr Яliyev: Hя, iyirmi dюrd yaшында Яmяkdar artist adы aldы. Ondan sonra da hяr il gюrцшlяrimiz davam edirdi. Atasы rяhmяtlik Шяmsi Bяdяlbяyli ilя dя mяnim чox dostluq яlaqяm vardы. O, uzun mцddяt bizim Teatr Cяmiyyяtinin sяdri idi. Цmumiyyяtlя, teatrыn inkiшafыnda, Teatr Cяmiyyяtinin fяaliyyяtindя чox bюyцk xidmяtlяri olmuшdur. Шцbhяsiz ki, hяm incяsяnяt ustasы kimi, hяm rejissor kimi, hяm teatrыmыzыn bюyцk bir xadimi kimi vя eyni zamanda Teatr Cяmiyyяtinin sяdri kimi son vaxtlara qяdяr bюйцk iшlяr gюrцrdц. Xatirimdяdir, bir vaxt Sovetlяr Иttifaqыnda “Drujba narodov” teatrы yaranmышdы. Шяmsi Bяdяlbяyli cцrbяcцr шяhяrlяrin, юlkяlяrin, respublikalarыn yцksяk sяviyyяli teatrlarыnы dяvяt edib gяtirdirdi bura. Moskvadan da, Leninqraddan da, Gцrcцstandan da, hяtta indi bizim цчцn dцшmяn olan Ermяnistandan da bura teatrlar gяlir, tamaшalar gюstяrirdilяr. Bunlar hamыsы xatirimdяdir.

        Ancaq mяn Fяrhad Bяdяlbяylinin yaradыcыlыq yolunu yadыma salыram vя o da xatirimdяdir ki, bizim bцro iclasыnda yenя dя bir qrup incяsяnяt xadiminя ad verirdik. O vaxtlar mяn tяklif elяdim Fяrhada Хalq artisti adы verilsin. Neчянci il idi?

        Fяrhad Bяdяlbяyli: 78-dя.

        Heydяr Яliyev: Bяli, 78-ci ildя. Tяklif elяdim ki, ona Хalq artisti adы versinlяr. Bizim bяzi yoldaшlar, шуbhяsiz ki, Fяrhadыn istedadыnы qiymяtlяndirmяklя bяrabяr, mяnя dedilяr ki, чox cavandыr, o biri adы da tez vermisiniz, bunu da tez verirsiniz, ola bilяr, onu korlasыn. Yox, pis fikirlя demirdilяr bunu, xeyirxahlыqla deyirdilяr bяzilяri. Mяn onlarы dinlяdim, dedim, eybi yoxdur, mяn belя gцman edirяm ki, яksinя, bu ad onu юzцnя daha da tяlяbkar olmaьa mяcbur edяcяkdir. 78-ci ildя o adы verdik.

        Иndi bax, onun hяyat yolu gюz qabaьыndadыr. Sizin цчцн dя юrnяkdir. Bяzяn tarixdя belя olubdur: Бюyцk istedadlar meydana чыxыb, amma qыsa bir mцddяtdя sюnцblяr. Ona gюrя yox ki, onlarыn istedadы birdяn kяsilibdir. Yox, ona gюrя ki, bяzi sяbяblяrdяn onlar o yolu dцz seчя bilmяyiblяr, o yolla inamla gedя bilmяyiblяr.

        Ona gюrя dя mяn demяk istяrdim ki, bu gцn sizin hяyatыnыzda yeni bir mяrhяlя baшlanыr. Adlar almыsыnыz, qalib gяlmisiniz, mяшhurlaшmыsыnыz. Иstяrdim ki, bununla kifayяtlяnmяyяsiniz. Юz цzяrinizdя чox чalышasыnыz, iшlяyяsiniz. Mяnя belя gяlir ki, sizin hяr biriniz bюyцk yaradыcыlыq yolu ilя gedяcяksiniz. Hяr birinizin bюyцk gяlяcяyiniz var. Mяn buna цmid bяslяyirяm, mяn bunu arzu edirяm.

        Burada Fяrhad dedi ki, biz incяsяnяt adamыyыq, siyasяtя qarышmыrыq. O qяdяr dя dцz demяdi. O юzц siyasяtя qarышыr, cцrbяcцr tяшkilatlarda iшtirak edir. Bяzisindя sяdrdir, bяzisindя mцavindir, бяzisindя цzvdцr. Demяk istяyirяm ki, heч bir vяtяndaш ictimai-siyasi hяyata biganя qalmamalыdыr. Bir var dюvlяt iшi ilя mяшьul olan adamlar, bir var siyasяtlя mяшьul olan adamlar, bir dя var adi vяtяndaш. Adi vяtяndaш da, яgяr hяqiqяtяn vяtяndaшdыrsa, Vяtяninin юvladыdыrsa, demяk, юz Vяtяninя, burada gedяn proseslяrя, dюvlяtinя biganя qala bilmяz. Иndi Azяrbaycan dюvlяti чox aьыr sыnaq dюvrц keчirir. Цч ildяn bir az artыqdыr ki, mцstяqillik яlдя etmiшik. Biz mцstяqil dюvlяtik. Yeni dюvlяt qururuq, irяliyя gedirik. Keчdiyimiz yollar sizin bu yaradыcыlыq yollarыnыzdan bilirsiniz nя qяdяr aьырdыr, nя qяdяr чяtindir! Чox чяtindir. Bu mцstяqillik yolu qяdяr чяtin yol yoxdur. Kim belя hesab edirsя ki, biz mцstяqilliyi elan etdik, demяli, hяr шey qurtardы, - belя deyil. Bizim mцstяqilliyimizi xaricdяn dя boьmaq istяyяnlяr var, daxildяn dя buna qarшы tяxribat etmяk istяyяnlяr var.

        Son illяrdя Azяrbaycanda gedяn ictimai-siyasi proseslяr bunu sьbut edir. Bunlar hamыsы gюz qabaьыndadыr vя heч bir vяtяndaш, o cцmlяdяn, mяdяniyyяt iшчilяri, mяdяniyyяt xadimlяri, incяsяnяt sahяsindя чalышan vяtяndaшlar bu iшlяrя biganя qala bilmяzlяr. Necя biganя qala bilяrsiniz ki, яgяr sabah bu mцstяqil dюvlят daьыlsa… siz nя olacaqsыnыz, baшыnыza nя iш gяlяcяkdir?

        Bu son mart hadisяlяri ilя яlaqяdar mяnя danышыrlar ki, чox yerlяrdя, bцtцn kollektivlяrdя mцzakirяlяr gedir, insanlar юz fikrini bildirirlяr, mцraciяtlяr qяbul edirlяr. Yaxыn gцnlяrdя mяdяniyyяt xadimlяrinin bюyцk bir toplantыsы keчirilmiшdir. Orada bяstяkarlar da, teatr xadimlяri dя, yazычыlar da olmuшlar. Hяtta televiziyada da bir balaca gюstяrdilяr. Mяnя danышdыlar vя mяn bunu чox tutarlы bir sюz kimi qяbul etdim. Bizim чox dяyяrli bir шairimiz var - Qabil, чox orijinal bir adamdыr, durub deyib ki, ay camaat, gяlin bir dяqiqя tяsяvvцr elяyяk ki, Rюvшяn Cavadov vя onun яtrafыnda olan o cinayяtkar OMON adamlarы gяlиб bu dюvlяti daьыtdыlar, gяlib girdilяr bu teatra, gяlib girdilяr bu Yazычыlar Birliyinя, elя tяsяvvцr elяyin ki, bu cinayяtkarlar, bu vяhшilяr gяlib girdilяr konservatoriyaya. Neylяcяkdiniz? Bu, Qabil Иmamverdiyevin sюzцdцr. Чox orijinal sюz olduьuna gюrя, mяn bunu tяkrar elяyirяm.

        Doьrudan da belяdir. Bu adamlar nя mяdяniyyяt anlayыrdыlar, nя incяsяnяt, nя insanlыq - heч bir шey yox. Ancaq cinayяtkarlыqla mяшьul idilяr, vя cinayяt yolu ilя dя gяlib dюvlяti devirmяk istяyirdilяr. Иndi tutaq ki, dюvlяti devirdilяr, kimi isя юldцrdцlяr, nяyi isя daьыtdыlar. Bu bir tяrяfя. Axы bu xalq var, bu cяmiyyяt var, yцz illяrlя toplanmыш mяdяniyyяt, incяsяnяt sяrvяtlяrimiz var, bu insanlar var, yeni-yeni addыm atan, parlaq gяlяcяyi olan bu gяnc qыzлар, gяnc oьlanлар var. Bunlar gяlib burada fortepiano vя ya skripka чalыrлар. Birdяn kimsя avtomat яlindя gяlib vurdu daьыtdы. Neylяyяcяksяn?

        Ona gюrя dя siz bilmяlisiniz, biz bu cцr cinayяtkarlarыn qarшыsыnы alarkяn, dюvlяti qoruyarkяn hяr bir vяtяndaшы qoruyuruq. Hяr birinizi bu bяlalardan qoruyuruq. Ona gюrя dя bu iшlяrя biganя qalmaq olmaz. Иncяsяnяtlя dя mяшьul olun, mяdяniyyяtlя dя mяшьul olun, яsяrlяr dя yazыn, ifaчыlыq iшini dя inkiшaf etdirin. Ancaq hяyatda heч nяyя biganя olmayыn. Hяyatыnыzыn hяr bir sahяsi sizin цчцн doьma olmalыdыr vя belя dя var, belя dя olacaqdыr.

        Bax, bu son vaxtlar, bir dяfя 93-cц ilin iyun ayыnda dюvlяt чevriliшi oldu, biz vяtяndaш mцharibяsinin qarшыsыnы aldыq, bюyцk bir bяladan qurtardыq Azяrbaycanы. Parчalanmышdы Azяrbaycan, qan tюkцlmцшdц. Keчяn ilin oktyabr ayыnda da, bu ilin mart ayыnda da yenя dюvlяt чevriliшinin qarшыsыnы aldыq. Qan tюkцldц. Иnsanlar hяlak oldu. Mяn o gцn fяrmana imza atыrdыm, fяrqlяnmiш adamlarы mцkafatlandыrыrdыm. Bizim ordumuzun 27 gяnc zabiti, яsgяri hяlak olubdur. Mяn onlara Milli Qяhrяman adы verdim. Bir gecяnin iчindя hяlak olublar. Nя цчцn? Gяnc insanlardыr, bunlarыn 18-19-20-21-22 yaшы var. Qarшыda onlarыn nя qяdяr bюyцk hяyat yolu var idi. Amma hяlak oldular. Doьrudur, onlarыn юлцмц шяrяfli юlцmdцr, чцnki Vяtяn yolunda, Azяrbaycanыn mцstяqil dюvlяtчiliyini qoruyarkяn шяhid olublar. Ancaq bir var ki, ermяni iшьalчыlarы bizя hцcum ediblяr, biz mцharibя aparыrыq, Vяtяnimizi qoruyuruq. Ermяnini biz idarя edя bilmirik, ermяni bizim torpaqlarыmыzы almaq istяyir, Azяrbaycanы daьыtmaq istяйir Ermянistan. Biz onunla mцщаribя aparыrыq. Orada hяlak olmaq, aydыndыr ki, Vяtяni qorumaq, шящид olmaq demяkdir. Amma kimsя gяlib юz Vяtяninin, dюvlяtinin iчindя, юz шяxsi iddialarыna, шяxsi mяqsяdlяrinя, cinayяtkar mяqsяdlяrinя gюrя qan tюksцn vя bir belя adam шяhid olsun, - bunlar, bilirsiniz, чox цrяkaьrыdыcыdыr, чox incidicidir.

        Tяяssцf ki, bizim hяyatыmыz bax, belя чяtinliklяrlя rastlaшыr. Amma mяn sizi яmin etmяk istяyirяm ki, bizim dюvlяtimiz indi o qяdяr gцclцdцr vя xalq tяrяfindяn o qяdяr mцdafiя olunur ki, dюvlяtчiliyimizя qarшы hяr bir qяsdin qarшыsы alыnacaqdыr. Ancaq mяn heч dя istяmяzdim ki, belя qяsdlяr olsun. Чцnki belя qяsdlяr faciяli hadisяlяrя, insan tяlяfatыna gяtirib чыxarыr. Шцbhяsiz ki, qяsd edяn adamlardan da hяlak olanlar var. Onlarыn da atasы var, anasы var, qohum-яqrаbasы var. Onlar da bizim vяtяndaшlarыmыzdыr. Ancaq onlarы o cinayяtkar yola salanlar var vя bu yolla gedirdilяrsя, шцbhяsiz, onlarыn aqibяti elя olmalы idi, elя dя olacaqdыr. Baшqa cцr ola bilmяz.

        Bu hadisяlяr mцnasibяtilя o cinayяtkarlar, шцbhяsiz ki, hяbs olunublar. Ancaq mяn dцnяn baш prokurora gюstяriш verdim ki, чox ciddi yanaшsыn. O adamlar ki, doьrudan da cinayяt ediblяr-onlar cяzalanmalыdыrlar, cяzasыnы almalыdыrlar. Amma elя adamlar var ki, ola bilяr, yolunu azыblar, yanыlыblar, yaxud tяsadцfяn gяlib cinayяtkarlarыn tяsiri altыna dцшцblяr. Шцbhяsiz ki, onlara mцnasibяt baшqa cцr olmalцdцr. Yяni mяn istяyirяm deyяm ki, bu cinayяtkarlar nя qяdяr aьыр cinayяt etmiш olsalar da, onlarыn haqqыnda qяbul edilяcяk qяrarlar tam яdalяtli olacaqdыr vя яdalяtli dя olmalыdыr. Birinci nюvbяdя qatы cinayяtkarlar cяzalanacaq vя cяzalandыrыlmalыdыrlar.

        Bunlarы sizя, bizim gяnc istedadlara demяkdя mяqsяdim ondan ibarяtdir ki, arxayыn olun. Hяr bir vяtяndaшыn hцququ, hяyatы qorunur vя biz чalышa-caьыq ki, dцvlяtimizi dя, cяmiyyяtimizi dя, hяr bir vяtяndaшы da, onun hцququnu da qoruyaq. Kim bizim dюvlяtчiliyimizя, vяtяndaшlarыn hцququna, insanlara qяsd edяcяksя, biz onlara qarшы amansыz olmuшuq vя шцbhяsiz ki, bundan sonra da amansыz olacaьыq. Ancaq mяn sюhbяtimi yenя dя incяsяnяt mюvzusu ilя bitirmяk istяrdim. Чox sevinirяm ki, bu gцn bu gяnclяrlя bяrabяr bizim dostumuz Tofiq Quliyev dя burada gюstяrdi ki, o yenя dя gяncdir. Чцnki onun ifa etdiyi musiqi mяnя belя gяlir ki, sizinkindяn heч geri qalmadы.

        Fяrhad Bяdяlbяyli: Yox, bizdяn yaxшы oldu.

        Heydяr Яliyev: Siz hяlя gяrяk o sяviyyяyя чatasыnыz. Bu gцstяrir ki, bizim nяsillяr estafeti, юz tяcrцbяsini, biliyini gяnclяrя verir, amma юzц dя yerindя durmur. Иrяliyя gedir. Tofiq dя inkiшaf edir, irяliyя gedir. Fяrhad da, baxmayaraq ki, bu gцn юzцnц baшqalarыna nisbяtяn aьsaqqal hesab edir, onu mяn gяnc vaxtыnda gюrяndя bir cocuq kimi baxыrdыm. Amma indi bюyцk bir сяняткардыр. Bax, bu yaradыcыlыq yolu gяnclяr цчцн юrnяkdir vя gцman edirяm ki, bцtцn bu mцsbяt tяcrцbяlяrdяn siz faydalы istifadя edяcяksiniz. Hamыnыza yeni-yeni uьurlar arzulayыram. Cansaьlыьы, xoшbяxtlik arzu edirяm. Saь olun.

        «Азярбайжан», 9 апрел, 1995-жи ил.

АЗЯРБАЙЖАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ПРЕЗИДЕНТИ ЩЕЙДЯР ЯЛИЙЕВИН ХАЛГ АРТИСТИ ФЯРЩАД БЯДЯЛБЯЙЛИЙЯ ТЯБРИК МЯКТУБУ

       Sizi - Azяrbaycan musiqi mяdяniyyяtinin tanыnmыш nцmayяndяsini 50 illik yubileyiniz mцnasibяtilя цrяkdяn tяbrik edirяm.

        Sizin ifaчылыг sяnяtiniz musiqi hяyatыmыzda mцhцm yer tutur. Siz Azяrbaycanыn ifaчыlыq mяktяbini nцfuzlu beynяlxalq mцsabiqяlяrdя tяmsil edяrяk bюyцk uьurlar qazanmыsыnыz. Klassik musiqimizin dцnyada yorulmaz tяbliьatчыsы kimi яmяyiniz yцksяk qiymяtя layiqdir. Юlkяmizin gюrkяmli bяstяkarlarыnыn яsяrlяri vя dцnya musiqi xяzinяsindяn incilяr Сizin ifanыzda musiqisevяrlяrin bюyцk rяьbяtini qazanmышdыr.

        Azяrbaycan musiqi mяdяniyyяtinin inkiшafыnda bюyцk xidmяtlяri olan bir nяslin zяngin яnяnяlяrini davam etdirяrяk Сiz respublikamыzыn musiqi hяyatыnda юz dяsti-xяttinizlя seчilirsiniz. Bakы Musiqi Akademiyasыnыn rektoru kimi gяnc musiqiчilяr nяslinin yetiшdirilmяsi sahяsindя pedaqoji fяaliyyяtiniz tяqdir olunmalыdыr.

        Sizin ictimai hяyatda iшtirakыnыz bilavasitя musiqi ilя baьlы olaraq, «Мusiqi xadimlяri cяmiyyяti» vя “Azяrbaycan mяdяniyyяtinin dostlarы fondu»nda юz яksini tapmышdыr. Иnanыram ki, Сiz istedadыnыzdan, tяшkilatчыlыq qabiliyyяtinizdяn vя tяcrцbяnizdяn istifadя edяrяk, zяngin musiqi mяdяniyyяtimizin tяbliь olunmasы vя respublikada gяnc musiqiчi kadrlarыn hazыrlanmasы sahяlяrindя bundan sonra da var qцvvяnizi sяrf edяcяksiniz.

        Sizя cansaьlыьы, xoшbяxtlik vя yeni yaradыcыlыq uьurlarы arzulayыram.

ЩЕЙДЯР ЯЛИЙЕВ,
Азярбайжан Республикасынын Президенти.
Бакы шящяри, 26 декабр, 1997-жи ил.