ИРСИМИЗ
BAKI MUSIQI AKADEMIYASI – 80
Ülviyyə IMANOVA
AZƏRBAYCANDA BƏSTƏKARLIQ ƏNƏNƏSININ YARANMASI TARIXINDƏN
Fərəh ƏLIYEVA

        Azərbaycan Dövlət konservatoriyası keçmiş SSRI-də ən aparıcı ali musiqi təhsili məktəblərindən biri idi. Demək olar ki, bütün fakültələr formalaşmışdı və onlardan bəzilərinin səviyyəsi olduqca yüksək idi. Ən birincilər isə bəstəkarlıq və tarix-nəzəriyyə fakültələri idi ki, onların yetişdirdiyi kadrlar SSRI miqyasında yüksək dəyərləndirilirdi. Qara Qarayev adının nə olduğunu hamı bilir. Bizim konservatoriyada VV.Jitomirskaya, D.Danilov, E.M.Nikomarova, L.M.Rudolf, E.Muradova, S.F.Şeyn, I.V.Abezqauz, B.I.Zeydman, K.Z.Burşteyn, B.I.Yermolayev kimi nəzəriyyəçilər bir çox illər ərzində müəllimlik ediblər. Yurlov kimi xormeyster, pianoçular G.Şaroyev, K.Səfərəlibəyova, N.Usubova, M.R.Brenner, A.Zülfüqarova, R.Atakişiyev, skripkaçı A.Baron haqqında da həmin sözləri demək olar. Çox-çox adlar çəkə bilərəm.
       Tələbələrimiz də fəal idilər: təkcə dərslər, -mühazirə və seminarlar deyil, opera və filarmoniya da onların artımında iştirak edirdi. Bakının musiqi həyatı kifayət qədər canlıydı.
       Hazırda hər şey dəyişib. Kitabxanamız və fonotekamız olduqca kasıblayıb, kassetlər və Ifalar tək-tükdür, daxil olanların səviyyəsi aşağıdır. Əlbəttə, bu o demək deyil ki, səviyyəni qaldırmağa, problemləri həll etməyə çalışmırlar. Mən ümid edirəm edirəm ki, gələcəkdə çətinliklər aradan qaldıracaq.
       Sənətşünaslıq namizədi, professor Solmaz QASIMOVA

       Mən keçmiş, gələcək və bu günümüz haqqında başçılıq etdiyim simli alətlər kafedrası timsalında danışmaq istərdim.
       Keçmişdə simli alətlər üzrə bircə dənə azərbaycanlı müəllim yoxuydu. Skripka üzrə Bretanitski, Amiton, Qrossman, violadan Reytix, violoncelçalan Turiç, Şvarts, Anşeleviç dərs verirdilər. Üzeyirbəyin böyük igidliyi onda idi ki, Rus imperiyası dövründə təhsil almış ən yetkin mütəxəssisləri Bakıya toplaya bilmişdi. Və onlar bizim üçün milli kadrlar yetişdirmək kimi böyük məqsədə xidmət göstərdilər.
       Hazırda simli alətlərdə ancaq azərbaycanlı profesor və müəllimlər dərs keçirlər. B.Mehdiyev, Atakişiyev, A.Əlizadə skripka sinfi üzrə professordurlar, A.Abdullayeva arfa sinfinə başçılıq edir, violonçel üzrə R.Quluzadə, E.Isgəndərov və bu yaxınlarda rəhmətə getmiş Yuri Abdullayev kimi mütəxəssislərin adını çəkmək olar.
       Məhz bunun nəticəsində bizim musiqiçilərimiz, o cümlədən “simlilər”, dünyanın hansı nöqtəsində istəsən, -sənətdə də, müəllimlikdə də üzüağdırlar”. Ən çətin texniki və bədi tələblərə azərbaycanlı musiqiçi cavab verir. Özü də təkcə Türkiyə, Yaxın və Orta Şərq ölkələrində deyil, bütün dünyada! Onlar az deyil, çoxdurlar.
       Bununla yanaşı, mən inanıram ki, xaricə gedənlərin çoxusu gec-tez qayıdacaq və artıq qayıdanlar az deyil. Çünki, əgər düzünü desək, onların işlədiyi ölkələrin mədəni səviyyəsi də, mənəviyyatı da bizdən aşağıdadır. Yalnız maddi rifah üçün işləmək isə çətindir.
       Lakin problemlər də az deyil. Keçmişdə biz tələbələri istedadlar, ortabablar və zəiflərə bölürdük. Indilərdə “ortabablar” demək olar ki, yox dərəcəsindədir, istedadların və zəiflərin sayı artıb. Bu pis göstəricidir. Ümid edirəm ki, gələcəkdə həmin çətinlik aradan götürüləcək. Bəs nə etməli?
       Ən ilk növbədə “test” sistemi aradan götürülməlidir, çünki o incəsənət çevrəsində bütün irəliləyişləri tormozlayır. Bütövlükdə isə uğurlarımıza inamla baxıram, çünki inamın, ümidin yoxdursa, heç yaşamağa da dəyməz. Mən isə yaşamaq və var gücümlə işləmək eşqindəyəm. Bir müəllim kimi şəxsən mənim üçün tələbəmin məni arxada qoyduğu anları həyatımda ən xoş anlardır. Vaxiı ilə bunuk mənə müəllim Anieleviç demişdi (ilk professor mən oldum, bir aydan sonra Anieleviç). Sonralar mən həmin fikri öz yubileyimdə keçmiş tələbəm F.Bədəlbəyliyə dedim.
       Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, professor Azər RZAYEV

       - Bizim kafedramız 1957-də yaranıb. O zaman “Azərbaycan Xalq musiqisi kafedrası”adlanırdı. Ilk müdiri Səid Rüstəmov olub, daha sonra uzun illər kafedraya Məmməd Saleh Ismayılov rəhbərlik edib. 1970-ci illərdə kafedra müdiri Süleyman Ələsgərov idi. 1980-ci ildə kafedra üç kafedraya bölündü: “Xalq musiqisinin tarixi və nəzəriyyəsi”, “Xalq çalğı alətləri” və “Xalq çalğı alətləri üzrə orkestrləşdirmə və dirijorluq”. Birincinin müdiri 1989-cu ilə kimi yenə də M.S.Ismayılov idi. Hazırda ona mən rəhbərlik edirəm.
       Bizim kafedra çox böyük işlər görüb. Indiyədək Azərbaycanın bir çox regionları tədqiq olunub, folklor nümunələri toplanıb və nota salınıb. Toplama işində xalq musiqisi kabinəsi böyük fəaliyyət göstərib ki, onun yaradıcıları keçmiş rektorumuz bəstəkar Soltan Hacıbəyov və tanınmış folklorçu Bayram Hüseynli olmuşlar.
       Kafedramız elmi kadrlar yetirilməsi sahəsində də birincidir. Elmi tədqiqatlar iki istiqamətdə aparılır: folklorun tədqiqi və bəstəkar yaradıcılığında folklorun rolu. Çoxsaylı sənətşünaslıq namizədi və bir neçə sənətşünaslıq doktoru yetişdirmişik ki, onların böyük hissəsi konservatoriyada hazırda dərs deyir.
       Mən “Azərbaycan Xalq Musiqisinin tarixi və nəzəriyyəsi” kafedrasını çox perspektivli görürəm. Artıq biz ölkəmizin hüdudlarından kənara çıxmışıq, Cənubi Azərbaycan, Türkiyə və Şərq musiqi mədəniyyətlərini öyrənir, müqayisəli təhsillər aparırıq. Fikrimcə, gələcəkdə bizim kafedramız “Şərq musiqisi” kafedrası adı daşıyacaq. Mən gələcəyə nikbin baxıram.
       Sənətşünaslıq doktoru, professor Ramiz Zöhrabov

        1 Azərbaycan arxivi № 2-3 (25-26) səh. №7. Bakı 1985, s. 16-17.
        2 Sənəd №7, s.17.
        3 “Azərbaycanın musiqi maarif məsələləri” adlı məqaləsi. “Incəsənət” jurnalında 1921-ci ildə №1-də çap olunmuşdur.