АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫНДА
“ИПЯК ЙОЛУНУН” СЯДАЛАРЫ ВЯ РЯНЭЛЯРИ: ЫЙ БЕЙНЯЛХАЛГ ШЯКИ МУСИГИ ФЕСТИВАЛЫНДАН ГЕЙДЛЯР
Лаля ЩЦСЕЙНОВА
Search

АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫНДА
“ИПЯК ЙОЛУНУН” СЯДАЛАРЫ ВЯ РЯНЭЛЯРИ: ЫЙ БЕЙНЯЛХАЛГ ШЯКИ МУСИГИ ФЕСТИВАЛЫНДАН ГЕЙДЛЯР
Лаля ЩЦСЕЙНОВА
ХЯБЯРЛЯР:
Ийун 2013- октйабр 2013

-

 


       Яняняви, артыг 4-жц дяфя кечирилян вя Бакыдан башланьыж алан “Ипяк йолу” Бейнялхалг Мусиги Фестивалынын илк консерти мящз беля адланырды. Яслиндя бу эюзял йай Фестивалыны бцтювлцкдя беля адландырмаг оларды. Азярбайжан Бястякарлар Иттифагы вя Шяки Шящяр Ижра Щакимиййятинин тяшкилатчылыьы, Мядяниййят вя Туризм Назирлийинин дястяйи сайясиндя мусигисевярляр вя юлкямизин гонаглары 7 эцн ярзиндя (28 ийун- 4 ийул тарихляриндя) ян мцхтялиф ъанр вя цслублары якс етдирян рянэарянэ вя ялван мусиги байрамынын шащиди олдулар. Фестивалын рясми ачылышы щяр заман фцсцнкарлыьы иля бизляри мяфтун едян Шякидя олса да, илк консерт програмы Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын дащи Цзейир бяйин адыны дашыйан худмани консерт салонунда баш тутду (щямин эцн ися Шякидя Газахыстан, Русийа, Тажикистан, Молдова, Украйна вя Азярбайжанын рягс коллективляринин мющтяшям консерти иля йадда галды).

        Бюйцк мараьа сябяб олмуш Бакы консертынин Шярг вя Гярбин мусиги диалогуна ясасланмыш идейасында, цмумиййятля, фестивалын ясас мярамы якс олунмушду. Бу да тясадцфи дейил. Мялумдур ки, узаг юлкяляри вя йад халглары ясрляр бойу бир-бириня баьлайан Бюйцк Ипяк Йолу артыг ХХЫ ясрдя ясл мядяниййятлярарасы диалог вя цнсиййят рямзиня чеврилмишдир. Фирянэиз Ялизадянин йарадыжылыьында вя цслубунда щяр заман габарыг шякилдя тязащцр едян вя апарыжы истигамятя чеврилян улу Шяргля мцасир Гярбин цзви вящдяти идейасы (яламятдардыр ки, Фирянэиз ханымын щятта “Ипяк йолу” адлы ясяри дя вардыр!) онун тяшяббцсц вя бядии рящбярлийи иля ардыжыл олараг кечирилян бцтцн фестивалларда олдуьу кими, бу дяфя дя юзцнямяхсус вя ориъинал тярздя цзя чыхды.

        Бакыда баш тутмуш еля илк консертдя Фирянэиз ханым бцтцн йарадыжылыг вя фяалиййят мярамына садиг галараг, ХХ ясрдя Авропа мусигисиндя мейдана чыхмыш додекафон системин Гярб - Шярг гаршылыьыны яйани шякилдя бизляря нцмайиш етдирди. Юзц дя буну няинки парлаг мусиги нцмуняляри ясасында, щабеля юзцнцн чох мараглы вя тутумлу мусигишцнас шярщляри иля бизляря чатдырды. Яввялжя Бястякарлар Иттифагынын “Оазис” Симли квартетинин ифасында Бакыда, илк дяфя олараг, дцнйа мусиги тарихиня додекафон системин йарадыжысы кими дахил олмуш Арнолд Шюнбергин ЫЫ Симли Квартетинин бир щиссяси (ясярин мцряккяб вокал партийасыны мцасир мусигини охумагда пцхтяляшмыш Фяридя Мяммядова ифа етди) тягдим олунду. Тарихян йени системин йаранмасы кечян ясрин 20-жи илляриня тясадцф ется дя, 1907-1908-жи иллярдя гялямя алынмыш бу ясяр Шюнбергин йени мусигийазма техникасынын кяшфиня бирбаша йахынлашмасындан хябяр верирди. Хцсуси вурьуламаг истярдим ки, “Оазис” квартетинин бу чятин ясярин ющдясиндян уьурла эялмяси дя билаваситя Фирянэиз ханымын бу эянж коллективля хцсуси шякилдя, саатларла мяшьул олмасы сайясиндя мцмкцн олмушдур. Ня эизлядяк, Азярбайжанда мцасир мусигинин ифасында жидди проблемляр щяля дя йашанмагдадыр. Али тящсилли щеч дя щяр бир ифачы бу мусигини дярк едиб дуймаг вя сонрадан бястякар гайясини динляйижийя доьру-дцзэцн чатдырмаг игтидарында дейил. Щяр заман щисс етдийимиз бу бошлугда йеня дя ясас сюзц мцтярягги фикирли, мцасир бахышлы йарадыжы шяхсляр дейя билир. Бу бахымдан Бястякарлар Иттифагы Сядринин няинки нцфузлу бир бястякар кими бейнялхалг мцстявидя юнжцл йердя дуран йарадыжылыьы, щабеля ясл бядии рящбяр вя мцяллым кими эянжлярдян ибарят ифачы коллективи иля эярэин чалышмасы да анжаг алгыша вя тярифя лайигдир. Щямин ахшам салона топлашанлар сябирсизликля щям дя Фирянэиз Ялизадянин юз ясяринин ифасыны - 25 ил юнжя йазылмыш, лакин нящайят бястякарын Вятяниндя илк дяфя тягдим олунан Дилоэийаны эюзляйирдиляр. Сирр дейил ки, еля йухарыда дейилян проблемин нятижясидир ки, Фирянэиз Ялизадянин ясярлярини Азярбайжанда жанлы шякилдя ешитмяк щяр дейяндя нясиб олмур. Ясярин йалныз бир щиссяси сяслянся дя, ондан алынан тяяссурат дольун иди. Буна сябяб щям дя ифа заманы екранда тядрижян тязащцр едян инсталлайасийа олду: эянж ряссам Лаля Гасымын тяхяййцлцндя йаранмыш образ мусигини санки эюрцмлц етди. Беляликля, ЫВ “Ипяк Йолу” Бейнялхалг мусиги Фестивалынын илк сядалары вя рянэляры мцасир бястякарын вя ряссамын ясярляри иля башланьыж алды.

        Фестивалын Шякидя баш тутмуш рясми ачылышы ися йеня дя яламятдар бир йениликля мядяниййят тарихимизя йазылды. Илк дяфя олараг бу гядим дийарын Ашаьы Карвансарай адланан тарихи бир мяканында ачыг сяма алтында Азярбайжан Дювлят Академик Опера вя Балет театры гцдрятли бястякарымыз Гара Гарайевин “Йедди Эюзял” балетини нцмайиш етдирди. Щеч шцбщя етмирик ки, бюйцк рущ йцксяклийи иля ифа едилмиш бу классик сянят инжиси гонагпярвяр шякилилярин вя фестивала тяшриф буйурмуш гонагларын хатириндян щяля узун заман силинмяйяжяк.

        Бу илки Шяки Фестивалынын юзяллийиндян данышаркян онун демократиклийини, йяни тягдим олунан мусигинин ъанр вя цслуб бахымындан гейри-ади мцхтялифлийини бир даща вя айрыжа вурьуламаг истярдик. Бу Фестивалда щяр бир динляйижи вя щятта йаш категорийасы юз дуйумуна вя зювгцня уйьун мусиги ъанры иля цнсиййят гурмаг имканы ялдя етмишди. Илк нювбядя етник мусиги щявяскарлары бу Фестивалда МДБ юлкяляриндян, щабеля гардаш Тцркийя вя Жянуби Корейадан дявят едилмиш ян мцхтялиф сявиййяли коллективлярин жыхышыны излямяк имканы газандылар. Бястякарлар Иттифагынын нцмайяндя щейяти Шякийя эялян эцнц еля илк ешитдийи хош хябяр - бир эцн габаг олмуш чох мараглы консерт програмынын йерли сакинлярдя йаратдыьы парлаг тяяссцратлар олду. Русийанын мяшщур “Берйозка”, Тажикистанын “Зебо”, щабеля Молдова, Газахыстан, Украйнанын бу кими виртуоз рягс коллективляри шякилилярдя ясл байрам овгаты йаратмышды. Даща сонра бу естафети лайигинжя давам етдирмяк Тцркийя вя Жянуби Корейадан олан иштиракчыларын ющдясиня дцшцрдц. Яэяр Тцркийянин Шяки иля гардашлашмыш Эиресун вя Конйа шящярляринин, щабеля Мерам шящяринин рягс коллективляри халг рягсляри иля бащям мцасир рягс елементлярини дя тцрксайаьы тярздя юз ифаларында эюстярмяйи лазым билдилярся, милли яняняляря даим садиг галан корейалылар, зяннимжя, гядим мярасим рягсляри вя щаваларыны ясрляр бундан юнжя нежя варса, еляжя дя тягдим етмяйя мцвяффяг олдулар. Гаршымызда Корейа халгынын бцтюв бир щяйат фялсяфяси, йашам фялсяфяси мусиги вя рягс дили иля тяжяссцм олунду. Биз, гядим шаман янянясинин тязащцрц олан мярасимлярля йанашы (мялумдур ки, корейа вя тцрк сойлары тарихян гощумдурлар), тарла гызларынын щалайларымыза охшар мащны-рягсляринин (шцбщя етмирям ки, бу щавалары юз дилимиздя охусаг еля бизим милли мусигимиз кими гавранылар) вя ьюзяллийи, зярифлийи иля валещ едян кцбар-сарай сящняляринин жанлы шащиди олдуг. Хцсусиля, инжя гызларын ялван бюйук йелпикляпля товуз гушларытяк гаршымызда жилвялянмяси щейрят доьурмайа билмязди. Корейалыларын бу Ферстивала кифайят гядяр жидди шякилдя щазырлашмасыны бир дя о факт сцбут етди ки, бутун ифа олунан нюмряляр апарыжы шярщляри иля мцшайият олунурду. Фестивалын бюйцк зювгля тяртиб олунмуш буклетиндя ися бу шярщляр даща мцфяссял иди (щесаб едирям ки, бу яняня диэяр чыхышлара да шамил олунмалы иди. Мясялян, илк дяфя Шякидя нцмайиш едилян балет тамашасынын да апарыжы-мусигишунас сюзцня ещтийажы вар иди). Ону да гейд едим ки, Жянуби Корейа артыг учцнжц дяфядир ки, “Ипяк йолу”нда иштирак едир вя артыг Фестивалын бир нюв даими нцмайяндясиня чеврилмишдир.

        Тябии ки, Фестивалда оз милли мусигимиз дя эениш яксини тапмышды: халг мащнылары вя рягслярдян тутмуш жидди муьама кими. Фестивалын програмында Алим Гасымов кими ьюркямли ханяндянин йер алмасы тябии ки, она олан мараьы икигат артырмышды. Сябирсизликля эюзлянилян бу муьам мяжлиси мющтяшям Хан Сарайынын гаршысында баш тутду вя тякраролунмаз ханяндямиз юз истедадлы гызы Фярганя ханымла бирэя бизляря “Шур” дястэащыны тягдим етди. Ифанын юзялликляриня гыса йазы чяршчивясиндя дяриндян вармаг чятин олдуьуна эюря, йалныз ону демяк истярдим ки, бй дяфя дя Алим бяй вя Фярганя ханым улу муьам дили иля щяйат вя ешг щаггында ещтираслы щекайяти юзцнямяхсус бир тяфсирдя мящз йашадылар вя бешйцзиллик язямятли чинарларын алтында яйляшян тамашачылара да йашада билдиляр.

        Лакин Фестивалымызда муьам алями иля цнсиййят бунунла битмяди. Кешян илки Фестивалда айрыжа консерт програмы иля чыхыш етмиш Жаббар Гарйаьды адына танынмыш муьам цчлцйц - эюркямли ифачыларымыз Мющлят Мцслцмов, Фяхряддин Дадашов вя Мялякханым Яййубованын ифасы бу дяфя Тцркийя мцьянниляринин естрада консертиндя бир щашийя кими сяслянди вя консертин цмуми овгатына бир муьам ащянэи гатды.

        Йери эялмишкян, Тцркийянин “Ахшам сяфасы” ТРТ оркестри вя солистляринин консерти дя фестивалын йаддагалан мющтяшям бир мусиги ахшамы олду. Бу консерт щятта бязи тамашачылара кювряк носталъи щиссляр дя йашатды. Ахы вахт вар иди тцрк мцьянниляринин жанлы ифасы ялчатмаз бир арзуйа бянзяйирди. Бакыйа Ямял Саин вя Мцшярряф Тезжан кими сяняткарларын эялиши ися щятта милли тящлцкясизлик органларынын жидди наращатлыьына сябяб олурду. Лакин бцтцн эюрцлмцш тядбирляря бахмайараг бу консертляр онсуз да истяр-истямяз Тцркийя - Азярбайжан севьисинин вя гардашлыьынын бариз нцмунясиня чеврилирди. Щямин иллярдян бизи бир нечя ониллик айырса да, заман щяр шейи йолуна гойуб улу юндярин “бир миллят-ики дювлят” мяшщур шцары дилимиздя язбяр олса да, етираф едяк ки, йеня дя бу сайаг консертляр узун айрылыгдан сонра эюрцшян ики гардашын бир-бириня севэи ифадясиня бянзяйир. Яллярдя щяр ики юлкянин байраглары дальаланыр вя йеня дя тцрк мцьянниляринин ифасында сяслянян азяри мащнылары эур алгышларла гаршыланыр...

        Естрада щявяскарларына ясл сцрпризлярдян бири дя Тцнзаля ханым Аьайева кими фяргли ифа тярзиня малик севилян мцьяннинин айрыжа консерт програмы иля чыхыш етмяси олду. Зяннимжя, Тцнзаля ханым щям сясинин, щям дя рянэарянэ репертуарынын бцтцн имканларыны эюстярмяйя мцвяффяг олду вя еля бу сябябдян дя щятта пярястишкарларынын айагцстц алгышларына да лайиг эюрцлдц.

        Бу илки “Ипяк йолу” Фестивалы рок мусиги щявяскарларынын да эюзцнц интизарда гоймады. Еля Фестивалын илк эцнц Шякинин лап мяркязиндя йерляшян Азадлыг Мейданында узаг Америкадан эялмиш популйар рок-групунун чыхышы эянжлярин севинжиня сябяб олду. Бу групла бирэя Шякийя юз супер бащалы мотосиклетляриндя тяшриф буйурмуш вя юзцнямяхсус эейим тярзи иля йерли ящалинин мараьына сябяб олан рокер - байкерляр ися бцтцн бу ориъинал шоуйа ялавя бир рянэ гатдылар. Америкалы гонаглар фцрсятдян истифадя едиб щятта арада билик викторинасы кечирмяйя дя вахт тапдылар: Америка Бирляшмиш Штатларынын президентляриндян тутмуш, бу юлкянин жоьрафийасына гядяр ян мцхтялиф суаллара жаваб вермиш эянжляря щядиййяляр дя пайланды. Инди йягин ки, щямин консертдя олмуш щяр бир шякили эянжин фотоалбомунда америкалы ифачы иля шякилляр вар. Бах беляжя, консерт програмы халгларарасы диалог вя бирбаша цнсиййят формасына жеврилди.

        Фестивалымыз щаггында йазымыз дольун олмазды, яэяр биз онун маарифчилик истигамятини хцсуси гейд етмясяйдик. Щяр ил олдуьу кими, бу дяфя дя Фестивалын програмында Шяки Мусиги Коллежиндя устад дярслярин кечирилмяси вя Бястякарлар Иттифагынын нцмайяндя щейяти иля эюрцш нязярдя тутулмушду. Инанырыг ки, Цзейир Щажыбяйли адына Бакы Мусиги Академийасынын профессорлары, Азярбайжанын халг артистляри - пианочу Йеьаня Ахундованын вя виолиночу Зящра Гулийеванын эянж шякилиляря вердикляри ачыг дярсляр, бу сяняткарларын мцкяммял ифалары, щабеля Шякийя тяшриф буйурмуш танынмыш бястякар вя мусигишцнасларла цнсиййят имканы онлара эяляжяк пешякар щяйатларында бюйцк тякан олажаг.

        Фестивалын програмында Коллеж тялябяляринин эениш консерт програмы иля чыхыш етмяси вя бу консертя истяр дювлят органлары тяряфиндян, истярся дя ижтимаиййятин бюйцк мараг эюстярмяси Шякинин эяляжяк мусиги щяйатында ящямиййятли ирялиляйишлярин олмасына инамы бир даща артырды.

        Нящайят, Фестивалын йекун консерты Азярбайжан мусиги инжясянятинин тянтяняси кими гавранылды. Азярбайжан Дювлят Халг Чальы Алятляри Оркестринин ифасында юлмяз классикляримизин ясярляри эянж вя артыг танынмыш ифачыларымызын тяфсириндя тягдим олунду. Сон атяшфяшанлыг бу эюзял мусиги байрамынын битдийини хябяр верся дя, тамашачилар щяля узун заман бй овгатдан айрылмаг истямирдиляр.

        Биз ися дейирик: Эялян ил язиз вя доьма Шякимиздя Фестивалымызын 5 иллик йубилейиндя эюрцшянядяк !

       

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page