ПОРТРЕТЛЯР
БЯСТЯКАР КАМАЛ ЯЩМЯДОВ
Бянювшя РЗАЙЕВА
Search

ПОРТРЕТЛЯР
ЙАРАДЫЖЫ УЬУРЛАРЛА ДОЛУ ЩЯЙАТ.
АРИФ МЯЛИКОВ - ТАРИХ ВЯ МЦАСИРЛИК

Айтян ИБРАЩИМОВА
АРИФ МЯЛИКОВУН ЙАРАДЫЖЫЛЫЬЫ
Щумай МАНСУРОВА
ДЦНЯНДЯН БУ ЭЦНЯ
Сяадят ТЯЩМИРАЗГЫЗЫ
МУСИГИЧИ-РЕФОРМАТОР
Ариф МЯЛИКОВ
ЗАМАНЫН ФЮВГЦНДЯ
Камиля ДАДАШЗАДЯ
ЛИЧНОСТЬ ГРАЖДАНИНА И МУЗЫКАНТА
Тамилла КЕНГЕРЛИНСКАЯ
МУДРЫЙ ДОБРЫЙ НАСТАВНИК И ДРУГ
Агигат МАГЕРРАМОВА
ШТРИХИ К ПОРТРЕТУ МАСТЕРА
Эльмира МУСТАФАЕВА
МЦЯЛЛИМ – УСТАД
Фяган ЩЯСЯНЛИ
БЯСТЯКАР КАМАЛ ЯЩМЯДОВ
Бянювшя РЗАЙЕВА
ВИДНАЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ПИАНИСТКА, КОМПОЗИТОР И ПЕДАГОГ
К 85-летию Эльмиры Назировой

Марьям ЮСИФОВА
ЮМРЦН 60- жы БАЩАРЫ
(Фяттащ ХAЛЫГЗАДЯ - 60)

Сийавуш КЯРИМИ

 


       Гядим Нахчыван дийары Азярбайжан мядяниййят вя инжясянятиня лайигли шяхсиййятляр бяхш етмишдир. Беля шяхсиййятлярин йарадыжылыглары Азярбайжан мядяниййятинин инкишафына тякан вермишдир, десяк йанылмарыг. Щазыркы дюврдя Нахчыванда онларын бу шяряфл йолуну давам етдирян шаирляр, ряссамлар, мусигишцнаслар вя бястякарлар да вардыр. Йарадыжылыьындан сюз ачажаьымыз Камал Ящмядов мцасир Азярбайжан бястякарлары сырасында юз дясти-хятти иля танынан сяняткарлардандыр.

        Камал Ящмядов 1948-жи илдя гядим Нахчыван дийарында дцнйайа эюз ачмышдыр. Щяля кичик йашларындан мусигийя сонсуз щявяс эюстярмяси онун валидейинляринин диггятини жялб етмишди. 1950-жи иллярин орталары иди. Нахчыванын гядим мящяллясиндя той шянлийиня топлашанларын арасында кичик, жылыз бир ушаг щеч кяся мящял гоймадан овсунланмыш кими мусигичилярин ифа етдийи тар, каманча, саза еля щясядля бахырды ки, санки ялини биржя дяфя о алятляря тохундурсайды дцнйанын ян хюшбяхти оларды. Атасы Рцстям киши оьлунун мусигийя бюйцк щявяси олдуьунуна севинирди, чцнки онун да мусигийя бюйцк щявяси вар иди. Атасы ону Нахчыванда илк профессионал мусиги ожаьы олан 1№-ли мусиги мяктбинин тар синифиня гойур. Аз бир вахт ярзиндя Камалын тарда мцййян меледийалар, ясярляр ифа етмяси атасында дярин фярящ щисси ойадыр. Камал аилянин илк ювлады иди. Атасынын мусигийя щядсиз мараьы олдуьундан ушагларынын щамысынын мусиги тящсили алмаларына имкан йаратмышдыр. Лакин ушагларындан тякжя бюйцк оьлу Камал вя кичик оьлу Рцфят мусиги тящсиллярини давам етдирмишляр. Даща доьрусу Рцфятин орта вя али тящсил алмасында Камалын чох бюйцк ролу олмушдур. Камал Ящмядов щяля ушаг мусиги мяктябиндя тящсил аларкян чох кечмядян о юз йашыдларындан фярглянмяйя башлайыр. Бястякар ушаг мусиги мяктябиндя тящсил алдыьы илляри хатырларкян, ихтисас мцяллиминин ямяйини йцксяк гиймятляндирир. О, Нахчыван мусиги мядяниййятинин инкишафында явязсиз хидмятляри олан Ряшид Мяммядовун ямяйини щеч вахт унутмайажаьыны вурьулайыр. Камал мцяллим щямин вахт бу мусиги мяктябиндя нязяри дярслярин йцксяк сявиййядя кечирилмяси щаггында данышыр. Беля бир йцксяк тящсил системинин нятижяси сайясиндя Камалда кичик йашларындан сяслярин щямащянэ сяслянмясиня вя чох сясли мусигийя мараг артырды. Кичик йашларындан мусигийя бюйцк щявяси олан бястякар о илляри беля хатрлайыр: ”Мусигидя сясляринин бир-биринин ащянэиня уйьун шякилдя щямащянэ сяслянмяси мяни сон дяряжя марагландырыр, дцшцндцрцр, ращат бурахмырды. Чох кечмир ки, ити йаддашы, эцжлц мусиги дуйумуна малик олан Камал юз мцяллимляринин етимадыны доьрулдур. 1967-жи илдя Бакы шящяриндя Асяф Зейналлы адына мусиги техникумунун халг чальы алятляри шюбясиня дахил олур. Камал Ящмядов тящсил алдыьы иллярдя тар ихтисасыны юйрянмякля йанашы, ейни заманда нязяри дярсляри дя дяриндян мянимсяйирди. О, 1970-72-жи иллярдя щярби хидмятя чаьрылыр. Щярби хидмяти баша вурдугдан сонра тящсилини давам етдиряряк 1973- жц илдя Асяф Зейналлы адына Мусуги Техникумунун халг чальы алятляри шюбясини битирир. Тящсилини баша вурдугдан сонра, Нахчывана гайыдыб мусиги мядя-ниййятинин инкишафы йолунда йорулмадан чалышмаьа башлайыр.

        Онун илк педогоъи фяалиййяти Ордубад шящяр мусиги мяктябиндян башлайыр. Чох кечмир ки, о йцксяк истедады, бажарыьы сайясиндя Ордубадын мядяни щяйатында ясаслы дюнцш йарадыр. Камал Ящмядов илк нювбядя бурада мусиги мяктябинин мцяллим вя шаэирд коллективиндян ибарят халг чальы алятляри оркестри тяшкил едир. Оркестрин цзвляри иля мцтя-мади олараг мяшгляр апарараг, аз бир мцддят ярзиндя эениш зящмяткеш кцтляляр гаршысында, мцхтялиф тядбирлярдя вя Нахчыван телевизийасында рянэарянэ консерт програмлары иля чыхыш едяряк, эениш тамашачы кцтлясинин ряьбятини газанмышдыр.

        Щямин дюврдя Камал Ящмядов халг чальы алятляри оркестри цчцн бир нечя халг мащны ишлямяляри ишляйир ки, буну да онун бястякарлыг сащясиндя илк аддымларынын нцмуняси кими щесаб етмяк олар. К. Ящмядов ики ил Ордубадда ишлядикдян сонра Нахчывана гайыдыр. О, бир ил Нахчыван 1 сайлы ушаг мусиги мяктябиндя ишлядикдян сонра 1976-жы илдя али мусиги тящсили алмаг мягсяди иля сянядлярини Цзейир Щажыбяйли адына Азярбайжан Дювлят Консерваторийасына тягдим едир вя еля щямин ил о, халг чальы алятляри шюбясинин тар ихисасына дахил олур. Консеваторийнын халг чальы алятляри факцлтясиндя цч ил тящсил алдыьы мцддятиндя бястякарлыьа олан щявяси даща да артыр. Камал Ящмядов Азярбайжан Дювлят Консерваторийасынын бястякарлыг шюбясиндя тящсил алмаг мягсядиля рящбярлийя яризя иля мцражият едир. Бир ил бястякарлыг шюбясинин щазырлыг курсунда Афаг ханым Жяфяровадан дярс алдыгдан сонра, уьурла имтащан веряряк бястякарлыг шюбясиндя тящсилини йенидян давам етдирир. Камал Ящмядов онун бир бястякар кими йетишмясиндя Афаг Жяфярованын ямяйини унутмур. Бястякар щямин анлары хатырлайараг дейир: Афаг ханым билирди ки, мян халг чальы алятляри шюбясиндя тящсилими йарымчыг гойуб, бястякарлыг шюбясиндя тящсилими давам етдирирмяк истяйирям. Бястякар-лыьа ися сон дяряжя щявясим олдуьу цчцн ихтисасымы дяйиширям. Она эюря дя мянимля дярс заманы храматизм диссонанс цслубунда ишлямяйи мяслящят эюрмцр, яксиня мяня бястякарлыгда яняняви цсулла йяни халг мусигисиндян истифадя йолларыны ашылайырды. Афаг Жяфярованын ямяйи щядяр эетмир, Камал Ящмядов бир илдян сонра мцвяффягиййятля имтащан веряряк бястякарлыг шюбясиня дахил олур. О, Республиканын халг артисти, эюркямли бястякар Хяййам Мирзязадянин синифиндя бястякарлыг сянятинин сирлярини мянимсямяйя башлайыр. Камал Ящмядов тящси алдыьы иллярдя дцнйа мусиги корифейляринин, классик вя мцасир Азярбайжан бясрякарларын мцхтялиф сяпкили ясярлярини дяриндян юйрянир. Тялябялик илляриндя Камал Ящмядов бир нечя мараглы ясярляр бястяляйир. Тящсил алдыьы иллярдя Консерваторийада кечирилян консертлярдя онун бир сыра ясярляри ифа олунур. Йарадыжылыьынын илк аддымында сяслянян ясярляри она эениш мусиги ижтимаиййятинин ряьбятини газандырыр.

        Консерваторийаны битиряркян диплом иши кими йаздыьы “Жавид” симфоник поемасы онун ян мцкяммял вя уьурлу ясярляриндян бири щесаб олуна биляр. Камал Ящмядов бир бястякар кими ясярин йазылышында оркестр алятляринин тембр хцсусиййятляриндян, мусигинин драматуръи инкишафындан бажарыгла йарарланараг полифоник сяпкили мювзунун мцхтялиф колорит вя ритмик дяйишиклийя уьрайан инкишафы васитясиля Щцсейин Жавидин ажы талейини эюстярмяйя наил олмушдур.

        Камал Ящмядов халг мусигисинин сирляриня дяриндян бяляд олан бажарыглы бир бястякардыр. О, Жавид симфоник поемасыны ишляркян, халг мусиги нцмуняляриндян бажарыгла йарарланмышдыр. Бястякар щяр щансы ъанрда ясяр йазырса йазсын, мцтляг милли мелосун елементляриндян, лад-мягам дяйишкянлийи принсипляриндян йцксяк сявиййядя истифадяйя наил олур.

        Жавид симфоник поемасында да бястякар шифащи-яняняли мусигинин ясас ъанры олан муьам ъанрынын мцхтялиф интонасийаларындан истифадя едяряк, ясярин симфоник дилини зянэинляшдирмиш, милли колоритля Авропа мусиги колоритинин синтезини йаратмаьа наил олмушдур.

        Бястякарын бу ясяри 1988-жи илдя Украйна республикасынын халг артисти Алексей Федосейович Гулйанскинин рящбярлийи иля Крым Дювлят Филармонийасынын оркестринин репертуарына салынараг ифа едилмишдир. Мусигишцнас Соколик Камал Ящмядовун ясяринин уьурлу ифасындан сонра “Советский Крым” гязетиндя бястякарын ясярляриндян ибарят кечирилян консерт щаггында мягалясиндя ресензийа йазараг, юз фикрини беля ифадя етмишдир: ”Камал Ящмядов юзцнямяхсус мараглы бястякар, бюйцк истедада малик бир мусигичидир”.

        О, щяр заман ахтарышда олан бир бястякар юмрцнц йашайараг мцхтялиф ъанрларда ясярляр йаратмышдыр. Камал Ящмядов 1985-жи илдя Азярбайжан Дювлят Консерваторийасыны битирдикдян сонра Бакы шящяриндя галыб ишлямяк имканы олса да бястякарда юз доьма дийарына олан щядсиз йурд севэиси йенидян ону Нахчывана гайытмаьа мяжбур едир.

        Камал Ящмядов Нахчыван Дювлят Филармонийасынын Халг Чальы Алятляри Оркестринин бядии рящбяри вя баш дириъору вязифясиня тяйин едилир. О, юз зящмяти бащасына йени йарадылмыш бу коллективлярдя олан чатышмазлыглары арадан галырараг, мцхтялиф ъанрлы ясярляр цзяриндя ишляйир. К.Ящмядов бир бястякар кими щямин дюврдя мцхтялиф ъанрлы ориъинал ясярляр вя оркестр цчцн ишлямяляр йазараг оркестрин репертуарыны даща да эенишляндирмяйя наил олур. Щямин иллярдя бястякар ССРИ Бястякарлар Иттифагына цзв гябул едилир. Чох кечмир ки, онун рящбярлик етдийи бу коллектив Бакы вя Сумгайыт шящярляриндя эюзял консерт програмы иля чыхыш едяряк мцвяффягиййятляр ялдя едир.

        Халг Чальы Алятляри Оркестриня дяриндян бяляд олан бястякар бир сыра халг чальы алятляри оркестри цчцн “Жянэи”, “Сцита”, “Нахчыван Ескизляри”, “Реквийем” кими ясярляр йазмышдыр.

        О, Азярбайжанын мцстягиллийи уьрунда юз жанларындан кечян 20 йанвар шящидляриня щяср етдийи “Реквийем”ин ифасында бцтцн образлары мусигинин дили иля айдын шякилдя динляйижийя чатдыра билмишдир. Бястякар инструментал мусиги сащясиня дя мцражият едяряк, фортепиано цчцн “Прелцд вя фугалар”, “Варийасийалар”, тар вя фортепиано цчцн “Соната”, труба аляти цчцн “Варийасийалар”, симли аиятляр ансамблы цчцн “Квартет” бястялямишдир. Бцтцн бу ясярляр ъанрындан аслы олмайараг, профессионал мусигидя бир-бирини явяз едян

        рянэарянэ вя мцхтялиф характерли мелодийаларла зянэиндир.

        К.Ящмядов бир чох ъанрларда олдуьу кими вокал ъанрында да юзцнц сынагдан кечиримишдир. Онун бирляшмиш хор цчцн бястялядийи “Фуга”да бир-бирини явяз едян мащнылар ана Вятяни, онун бянзярсиз тябиятини вя халгын щяйатыны тяряннцм едир.

        Мащны йарадыжылыьы бястякарын йарадыжылыьында даща чох мцражият етдийи ъанрлардандыр. Бястякар бу сащядя даща чох Нахчыван шаирляринин шеирляриня мусиги бястялямишдир. Буна мисал олараг, “Гызлар булаьы”, сюз. Мцзяффяр Нясирли, “Гоша чинар”, сюз Щясян Валещин, Сачларыма гар да йаьды”, сюз. Йагуб Шириноьлунун, “Зяфяр мащнысы”, “Анажан” сюз. Гязянфяр Магсудовун”, “Милли ордумуз”, сюз. Рювшян Ящмядин, “Бянювшя” сюз. Тярифя Шцкцргызынын вя с. шаирлярин сюзляриня бир-бириндян мараглы йаддагалан мащнылар бястялямишдир.

        Бястякарын камера оркестри цчцн йаздыьы 3 щиссяли “Симфонийа” Тцркийянин истедадлы дриъору Салим Акжылын рящбярлик етдийи Истанбул-Борусан Ода Оркестри тяряфиндян сяслянмиш вя оркестрин репертуарына салынмышдыр. Бястякар бир нечя тамашайа да мусиги йазмышдыр. Буна мисал олараг Ж.Мяммядгулузадянин “Дяли йыьынжаьы”, М.Пашайевин “Дирилян адам”, С.Вурьунун “Фярщад вя Ширин” тамашаларына мусиги бястялямишдир.

        2007-жи илдя Бакы шящяриндя кечирилян Азярбайжан Бястякарларынын ВЫЫЫ гурултайында бястякарын “Мювзу иля вариасийалар” ясяри Бейнялхалг мцсабигяляр лауреаты Светлана Ящмядова тяряфиндян уьурла ифа едилди. 2007-2008-жи илляр ярзиндя бястякар камера вя симли оркестр цчцн “Симфониетта”, “Эямигайа” симфоник лювщяляри, камера оркестр, ики солист вя гарышыг хор цчцн Зялимхан Йагубун сюзляриня “Юмрцн Щейдяр зирвяси” одасыны, пиано, ики солист вя гарышыг хор цчцн Йагуб Шириноьлунун сюзляриня “Марш иряли”, ганун вя халг чальы алятляри оркестри цчцн “Рапсодийа”, тар лия бюйцк симфоник оркестр цчцн цч щиссяли ”Консерт” йазмыш, пиано вя бюйцк симфоник оркестр цчцн цч щиссяли консерти вя бюйцк симфоник оркестр цчцн “Жавид” симфоник поемасы редаксийа едилиб, симфонийа формасына салынмышдыр. Бу ясяр 2009-жу илдя Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын йаранмасынын 75-иллик йублейи мцнасибятиля кечрилян Бейнялхалг фестифалын йекун консертиндя Ц.Щажыбяйли адына Азярбайжан Дювлят Симфоник Оркестри тяряфиндян ифа олунмушдур.

        Камал Ящмядов вятяниня, елиня олан сон дяряжя мящяббятини, севэисини ясярляриндя мусигнин дили иля ифадя етмишдир. Беля цлви щиссляр онун йарадыжылыьыны там шякилдя ящатя етмишдир, десяк йанылмарыг. Буна мисал олараг онун “Азадлыг тцркцсц” мащнысыны эюстяря билярик. Бу мащнынын сюзляри вя мусигиси бястякарын юзцня мяхсусдур. Беля вятянпярвяр мащнылар, сюзсцз ки, бястякарын вятяниня, халгына сонсуз мящяббятиндян йаранмышдыр. Эюрцндцйц кими, Камал Ящмядов заманла айаглашан вя ян актуал мювзуларда йазылмыш шеирляря мцражият етмишдир. Бястякар йарадыжылыьы мцасирликля сясляшян шаирлярин шеирляриня мцражият едяряк, яввялжя бир бястякар кими онлары нязяриндян кечириб сонра щямин шеирляря мусиги бястяляйир. Бястякар ашыг мусигисиня щяр заман юз йарадыжылыьында цстцнлцк вермиш вя ондан йарарланараг ясярляр бястялямишдир. Бу сырада “Капеллалар”, фортепиано вя симфоник оркестр цчцн “Консерт”, камера оркестри цчцн “Симфонийа” вя с. бястякарын ашыг мусигисиндян бящряляняряк йаздыьы ясярлярдяндир.

        Камал Ящмядов щал-щазырда Азярбайжан Бястякарлар Иттфагынын Нахчыван тяшкилатынын мясул катиби вя Нахчыван Дювлят Университетинин Инжясянят факцлтясинин “Бястякарлыг” кафедрасынын мцдиридир. Камал Ящмядов щяр ики коллективдя юз ишинин ющдясиндян лайигинжя эялян бажарыглы эюзял мяслящятчи, дяйярли бир сяняткардыр.

        Онун бястялядийи ясярляр респуликамызда вя ондан кянарларында да кечрилян пленумларда, конфрансларда, еляжя дя, Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын гурултайында сясляняряк, бюйцк мусиги ижтимаиййяти тяряфиндян алгышланмышдыр. 2001-жи ил нойабр айынын 11-дя Нахчыван Мухтар Республикасы Бястякарлар Тяшкилатынын 1-жи щесабат консертиндя Камал Ящмядовун “Анажан”, “Камера симфонийасындан Пролог”, “Гоша чинар”, “Унутдун мяни”, “Азадлыг Тцркцсц” ясяри мцяллифин дириъорлуьу иля Нахчыван Дювлят Университетинин хор коллективи тяряфиндян ифа олунмушдур. О, щяр ан ахтарышда олараг йени-йени ясярляр, мювзулар щаггында дцшцнян бир бястякардыр. Нахчыван Мухтар Республикасы Бястякар Тяшкилатынын 30-иллик йублейиня щяср олунмуш консертдя бястякарын “Вятян” романсы, тар цчцн консертин биринжи щиссяси, фортепиано цчцн прелцдляр ифа едилмишдир. Азярбайжанын корифей бястякарларындан олан Фикрят Ямиров юзцнцн “Мусиги алями” китабында бястякар цчцн биринжи ращат шяраитин олмасыны вурьулайыр. Лакин Камал Ящмядовун щяйаты даим проблемлярля ящатя олунмушдур. Бцтцн бу чятинликляря бахмайараг, о йени-йени мювзулар цзяриндя ишляйяряк бир бястякар кими юз фикир вя дцшцнжялярини нювбяти бир ясяря кючцрцр. О, Нахжыван Дювлят Университетеинин “Бястякарлыг кафедрасы”нын мцдири олмагла бярабяр педогоъи сащядя вар гцввяси иля чалышан бир бястякардыр. Камал Ящмядов мцасир дюврдя эянж кадрларын йетишдирилмясиндя бюйцк ямяйи олан, эянжляря мяняви дайаг олан бир бястякардыр. О, щяр ан онларын вятянпярвяр, чясарятли вя милли рущда ясярлряр йазмалары цчцн вар гцввясийля чалышыр. Йенижя бястякарлыг сянятиня гядям гойан эянжляря юз кюмяйини вя мяслящятини ясирэямир. Щямин эянжлярля демяк олар ки, мцтямади олараг мяшьул олур. Онун педогоъи сащядя эюрдцйц ишляр артыг юз бящрясини вермякдядир. Бястякарын фяал тялябяляриндян Цлвц Ящмядовун “Мювзу иля Вариасийалар” ясяри Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын 2012-жи ил нойабр айынын 14-18-я дяк кечирилян ЫХ гурултайында сясляняряк мусиги ижтимаиййяти тяряфиндян бяйянилмишдир. Бу гурултайында бястякарын “Жянэи” ясяри М.Магомайев адына Азярбайжан Дювлят Филармонийасынын халг чальы алятляри оркестри тяряфиндян сясляняряк мцяллифи бир даща эениш мусиги ижтимаиййятиня истедадлы бир бястякар кими танытдырмышдыр. Азярбайжан бястякарлыг мяктябиндя юз дясти хятти олан Камал Ящмядов юмрцнцн щяр бир чятин анында беля сянятини дяриндян севян вя даим йарадыжылыг ешгиля йашайан бир бястякардыр. Камал Ящмядов Азярбайжанын бир гисим танынмыш сянятчиляри иля даим йарадыжылыг ялагяляри сахлайыр. Онун вердийи мцяллиф консертляриндя сянят достларынын да бир ифачы кими иштирак етмясинин шащиди олуруг. 10 ийун 2013-жц ил Нахчыван Дювлят Университетинин Инжясянят факцлтясинин акт залында Цмуммилли Лидер Щейдяр Ялийевин анадан олмасынын 90 иллик йубилейи мцнасибятиля бястякар мцяллиф консерти тяшкил етмишдир. Консертдя бястякарын сянят досту, Азярбайжанын Бейнялхалг Мцсабигяляр Лауреаты, истедадлы мусигичи, эюзял пианочу Теймур Шямсийев мцяллифин бир сыра фортепиано цчцн йазылмыш ясярлярини эениш мусиги ижтимаиййяти гаршысында йцксяк сяняткарлыг бажарыьы иля ифа етмишдир.

        Даим йарадыжылыг ахтарышларында олан Камал Ящмядовун сюзсцз ки, эяляжякдя йени-йени ъанрларда йазылмыш ясярляри онун пярястишкарларынын зювгцнц охшайажагдыр.

        О, щал-щазырда Нахчыван Бястякарлар Тяшкилатынын катиби вя Нахчыван Дювлят Университетинин Инжясянят факцлтясинин бястякарлыг кафедрасынын мцдири вязифясиндя чалышыр. Бу йолда бястякар Камал Ящмядова эениш мусуги ижтимаиййяти адындан мющкям жан саьлыьы вя йайадыжылыг енеръиси арзулайырыг.

       

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page