КУЛТУРОЛОЪИ МЯСЯЛЯЛЯР
ЕЛАМ ИНЖЯСЯНЯТИНИН ТЯСВИРИ РЯМЗЛЯРЫ
Мцслцм СЯГГА
Search

КУЛТУРОЛОЪИ МЯСЯЛЯЛЯР
АЗЯРБАЙЖАН АТАЛАР СЮЗЦ ВЯ МЯСЯЛЛЯРИНИН ТОПЛАНМАСЫ, НЯШРИ ВЯ ТЯДГИГИ ТАРИХИНДЯН
Севинж ЩЯСЯНОВА
МУСИГИ ВЯ ТЯРБИЙЯ
Фирянэиз ЩИДАЙЯТОВА
ИЛЙАС ЯФЯНДИЙЕВ ЙАРАДЫЖЫЛЫЬЫНДА ЖЯНУБИ АЗЯРБАЙЖАН МЮВЗУСУ
Вяфа ХАНОЬЛАН
НИЗАМИ ЭЯНЖЯВИНИН ЯСЯРЛЯРИНДЯ МУЬАМ ЭЮРЦНТЦЛЯРИ
Замиг ЯЛИЙЕВ
ГАРА ГАРАЙЕВИН «ЙЕДДИ ЭЮЗЯЛ» БАЛЕТИ «ЙЕДДЯ ПЕЙКЯР»ИМИШ
Яминя АББАСОВА (ТУНЖАЙ)
ЕСТРАДА СЯНЯТИНИН ИНКИШАФЫНДА ГЯЩВЯХАНАЛАРЫН РОЛУ
Горхмаз ЯЛИЛИЖАНЗАДЯ
РИСУНКИ К МУРАККА – НОВЫЙ ВИД ТВОРЧЕСТВА ХУДОЖНИКОВ - МИНИАТЮРИСТОВ
Лала МАМЕДОВА
УШАГ МУСИГИЛИ ТЕАТР МЯШГЛЯРИНИН ШАЭИРДЛЯРИН НИТГ МЯДЯНИЙЙЯТИНЯ ТЯСИРИ.
Щижран САДЫГЗАДЯ
ЕЛАМ ИНЖЯСЯНЯТИНИН ТЯСВИРИ РЯМЗЛЯРЫ
Мцслцм СЯГГА

 


       Истещсаледижи гцввялярин тез инкишафы цчцн ялверишли шяраитя малик Елам (мцасир Хузистан яйаляти) Иранын жянуб-гярб щиссясиндя йерляшир. Еламын дцзян щиссяси (Сузианна) гядимдя Фарс кюрфязиня тюкцлян Карун вя Керх чайларынын сулары иля суланырды. Бу вади якинчилик мядяниййятинин ян гядим яразиляриндян сайылыр. Артыг е.я. ЫВ-ЫЫЫ минилликлярдя бурада чохлу арпа вя мейвя мящсуллары бежярилирди. Бу дюврдя щямчинин сяняткарлыг да мейдана эялмишди. Хцсусиля дулусчулуг сяняти даща йцксяк инкишаф ялдя етмишди. Еламын даьлыг щиссяляри (мцасир Бащристан даьлары) зянэин иншаат мешясиня вя файдалы газынтылара (мис, гурьушун вя с.) малик иди. Даьлыг яразидя йашайан сакинлярин ясас мяшьулиййятини малдарлыг тяшкил едирди.

        Бахмайараг ки, Елам дини Икичайарасынын диниля баьлы иди, лакин характерик хцсусиййятляриня эюря о олдугжа юзцнямяхсус иди. Юлкянин дини мяркязи Суз шящяри сайылырды. Илк яввял Елам пантеонуна “бюйцк илащя” вя елам жямиййятиндя матриархат щцгугун галыгларына эцжлц тясир эюстярян аллащларын анасы сайылан Пинекир рящбярлик едирди. Щямчинин, Суз щамиси Иншушинак култу да бюйцк ящямиййят кясб едирди. Е.я. ЫЫ минилликдя елам пантеонунда башлыжа мювгени Хумбан илащиси тутурду. Эцняш аллащы Наххунт эцндцзцн йарадыжысы щесаб едилирди. е.я. ХХЫЫЫ ясря аид мятнлярдян бириндя 37 елам аллащынын ады чякилир. Онлардан яксяриййяти ян азы е.я. В ясрин орталарына гядяр еламит сайылырдылар.

        Еламитляр юзцнямяхсус мядяниййят йаратмышдырлар. Е.я. ЫЫЫ миниллийин орталарында онлар пиктографик (тясвири) йазы ижад етдиляр. Чох ещтимал ки, шумерлярля йахын яразидя йашамалары йазынын йаранмасына бир тякан олмушду, лакин сонунжу йазынын мцстягил нювц сайылырды вя протоелам адландырылырды. 400 ил ярзиндя бу йазы тясяррцфат щесабатларынын сянядляриндя тятбиг едилирди, бцтцн мязмуну вя сюзц ифадя едян тягрибян 150 ясас ишарялярдян ибарят иди. Эил лювщяжиклярдя ири буйнузлу мал-гара, долча, вазлар вя с. формалы рясмляр тясвир едилирди. Бу жцр лювщяжикляр тякжя Елам яразисиндя дейил (Суз, Ан-шан вя с.), щям дя Мяркязи Иранда (Сиалк яразисиндя), жянуб шярги Иранда, Кермандан 300 км. аралыда Тяпя-Йащйада тапылмышдыр ки, бу да е.я. ЫЫЫ миниллийин яввялиндя Елам мядяниййятинин бу яразилярдя эениш йайылдыьыны эюстярир. Лакин бу йазынын щяля дя шифри ачыгланмамышдыр. Эюрцндцйц кими Елам мядяниййятиндя тясвири символлар йазы иля ялагялидир.

        Елам инжясянятиня аид даиряви щейкялтярашлыг нцмуняляри дя мялумдур. Дур-Унташ зиггуратынын эиришиндя шир, юкцз, грифон, аллащларын вя чарлары гызыл вя эцмцшля ишлянилмиш щейкял тясвирляри дурурду. Е.я. ЫЫ минилликдя Бабил тясвири сяняти Елам мядяниййятиня бюйцк тясир эюстярмишди. Гейд олунан щейкялляр Бабилистанын даиря щейкялтярашлыг яняняляри ясасында щазырланмышды. Елам инжясянятинин шащ ясяри 1800 кг. чякиси олан вя бюйцк усталыгла ишлянилмиш чарича Напирасунун (е.я. ХЫЫЫ яср) тунж щейкялидир (......).

        Елам символлары щаггында данышаркян еркян дюврляря тохунмадан кечмяк гейри-мцмкцндцр. Буна эюря Сиалк-тяпя, Гийан-тяпя вя с. керамика сянятиндя олан чохсайлы символлара ятрафлы бахмаг чох важибдир. Р.Гиршман Сиалк тяпядя е.я. В миниллийин сонундан башлайараг бир чох гядим гатлар ашкар етмишдир. О, Сиалк тяпясинин бцтцн мядяни чюкцнтцлярини алты тябягяйя айырыр. Илк дюрдц енеолит дюврцня, йяни е.я. В миниллийин сонундан - ЫВ миниллийин сонуна, щятта ЫЫЫ миниллийин яввялиня аид едир. Сон ики мярщяляни ися е.я. ЫЫ миниллийин сонундан Ы миниллийин яввяли щесаб едир. Беляки, Ы мярщялянин Сиалк керамик мямулатларында ясасян щяндяси характерли нахышлардыр, бурада щяля зооморф вя нябати мотивли нахышлар йохдур. Мяркязи Иранын тайфа групунун мядяниййятини характеризя едян материалларда даща габарыг нязяря чарпыр. Ы Сиалк тяпя кими гядим комплексдя зооморф сцъетляр тамамиля йохдур.

        Лакин артыг ЫЫ Сиалк тяпя гатынын керамикасында жанлы варлыгларын илк тясвири мейдана эялир. Бу узадылмыш айаглы, узун боьазлы гушлар, ола билсин зцрафя вя йа лейлякляр вя ики фяргли стилистик манерада - жызыглы бядянля схематик вя даща реалистик бядянли, бцтюв тюкмяйля тясвир едилмиш кечилярдян ибарят олурду. ЫЫ Сиалк комплексинин дярж едилмиш материалларынын арасында гуш тясвирли керамиканын 8 нцмуняси вя 21 кечи рясмли нцмуня вардыр. Сахсылардан бириндя щям дя щансыса бир щейванын башы тясвир едилмишдир. Р.Гиршманын фикринжя бу габан тясвиридир (, 374).” ЫЫ Силак гатынын керамикасында орнамент тякжя щяндяси дейил, даь кечиси, габан, гуш вя с. щейван тясвирляриндян дя ибарятдир. Гийан тяпянин еркян гатларында зигзаг, паралел вя пиллявари хятли, цчбужаг, квадрат (шащмат лювщяси кими) вя с. ибарят гара щяндяси орнаментли, шамуа рянэли нахышлы керамика ашкар едилмишдир. (6, 3,127-128)

        “Декорда штрихлянмиш цчбужаглар, фестонлар, дальавары хятляр, даиряви вя овал лякяляр цстцнлцк тяшкил едир. ЫЫЫ Сиалк тяпянин илк лайларында щяндяси орнаментлярля бярабяр ЫЫ Сиалк яняняляринин давамы олан стилизя едилмиш бир сыра гуш, битки волйуталары, ромбвары буйнузлар цстцнлцк тяшкил едир. Лакин артыг цчцнжц лайдан башлайараг реалистик щейван тясвирляриня, даща сонра ися инсан силуетляриня раст эялинир. Ейни заманда бир сыра ряггас тясвирлярини дя эюрмяк мцмкцндцр. Щейванлар арасында кечи вя бябир тясвирляри кифайят гядяр чох эюрцнцр. Щятта мцхтялиф нюв гуш тясвирляри дя тез-тез тясвир едилирди. “ЫЫ Сиалк мцхтялиф щейван тясвирляри ичярисиндя яввялки дюврлярдяки кими кечи тясвирляринин хцсуси йер тутдуьу ЫЫЫ Сиалк комплексиндя зооморф мювзунун инкишафынын илк аддымларынын атылдыьы мярщяля сайылыр. Жызыглы бядянли кечи тясвирляри итир вя даща чох експрессивлийи вя динамизми иля фярглянян реалистик, ясасян профилли рясмляр цстцнлцк тяшкил едир. Буйнузлары ичяри бурулмуш кечи фигурунун цзяриндя щяр щансы бир ялавя елементин йерляшдирилмяси характерик хцсусиййятдир. Чох ещтимал ки, бу тясвирляр бу щейванын хцсусилийини вурьулайырды. Ялавя едилмиш бу жцр елементляр арасында розет, хач, шащматвари долдурулмуш солйариум лювщясини, гуш фигурларыны гейд етмяк олар. Тясвирли керамикаларда гуш тясвирляри хцсуси йер тутур вя мцстягил характер дашыйырды. Беляки, эенетик олараг ЫЫ Сиалк комплексинин орнаментляри иля ялагяли олан ЫЫЫ Сиалкын еркян дюврляриня характерик сон дяряжя схематикляшдирилмиш гуш тясвирляри мювжуддур. Щямчинин, узунайаглы фигурларла бярабяр бюйцк, аьыр эювдяли гуш фигурларыны, артыг бизя щералдика позасы иля таныш олан ганадларыны ачмыш йыртыжы гарталлары да эюрмяк олар. Гиршман ещтимал едир ки, щямчинин газларын, юрдяклярин вя гырьынын тясвирлярини дя мцяййян етмяк олар. Бунунла бярабяр Сиалкын сакинляри тяряфиндян щазырланан яввялки дюврлярин эил габларында о гядяр дя мялум олмайан чохсайлы йени щейван тясвирляри мейдана эялир. Бу шахялянян буйнузлу мараллар, ясасян халлы дярили бябирляр, иланлар вя нящайят, буйнузлары юня бурулмуш, готазлы узун гуйруглу юкцз тясвиридир. Ешшяклярин, атларын, тысбаьаларын, ягряблярин вя ширлярин фигурлары фярди нцмунялярдя эюстярилирди. Дярж олунмуш нювбяти нцмунялярин щесабламасы ясасында айры-айры щейван групларынын нисбяти щаггында тясяввцр йаратмаг олар: кечиляр - 75, гушлар - 56, юкцзляр - 30, иланлар - 23, бябирляр - 22, мараллар -5. Бцтцн бу щейванлар бир-биринин ардынжа цфцги шякилдя тясвир едилибляр, лакин бязи щалларда щяр фигур хцсуси панноларда йерляшдирилмишдир. Бязян, шцбщясиз ки, атларла вя солйар дисклярля инсан тясвирляри, кечийя щцжум един бябир кими сцъетли сящнялярдя верилирди, лакин бу жцр нцмуняляр сон дяряжядя азлыг тяшкил едирди. Сонсуз рапортда даиряви тясвир едилян щейванлар Гарадяпин габынын цзяриндя дя тясвир едилмишдир вя ЫЫЫ Сиалк керамикасынын ясас мотивляриндян бирини тяшкил едир.

        Гисарда Сиалкла мцгайисядя зооморф тясвирляр даща азлыг тяшкил едир. Даща чох характерик олан щейван фигурларындан - кечинин, бябирин вя гуш тясвирляри бурада да вардыр. Сиалкда олдуьу кими щейван фиргурлары арасында ян чох цстцнлцйц кечи фигурлары, онун ардынжа ися халлы бябирляр, айры-айры сахсыларда ися гуш рясмляри тяшкил едир. Мяркязи Иранда зооморф орнаментин инкишаф мярщялясиндян сонра онун тяняззцлц башлайыр. Беляки, Гисарда нахышлы габлар бязи щалларда щяндяси орнаментлярля бязядилмиш, жилаланмыш гара вя боз керамика иля сыхышдырылыб чыхарылыр, лакин щейван фигурлары бу габларда раст эялинмир. Сиалкда йерли керамика Еламла йахын паралеллярдя йерляшян вя зооморф тясвирляри олмайан керамиканы явяз едилир. Бунунла бирликдя ЫВ Сиалк силиндрляриндя биз бир нюв ЫЫЫ Сиалк габларынын нахышларыны тякрарлайан сящняляри дя эюрцрцк. Бу, керамикада олдуьу кими розеткаларын тясвириля мцшайият едилян гуш вя кечилярин фигурларыдыр. Дцздцр, нязяря алмаг лазымдыр ки, йухарыда силиндрлярдя гейд едилян беля тясвирляр жямдят-няср цслубундадыр.

        Гярби загросс тайфаларынын керамикаларын зооморф тясвири бир чох хцсусиййятляриня эюря Сиалк материаллары иля охшарлыг тяшкил едир. В Гийан комплексиндя биз кечиляри (33 ядяд), гушлары (11 ядяд), халлы бябирляри (1 ядяд) дя эюрцрцк. Бурада тясвирлярдян бириндя кечи буйнузунда гуш фигуру, диэяриндя гушлар солйариум лювщяси йанында йерляшдирилмяси гара-депин керамикасында мцшащидя етдийимиз кимидир. В Гийан гатындан ялдя едилян мющцрлярдя биз жанлы варлыгларын тяк фигурларыны эюрцрцк. Тясвирлярдян бириндя бу ягряб, диэяр дюрд щалда ися кечи фигурудур ки, мющцрлярдян бириндя кечи улдуз тясвири иля верилмишдир. Чох ещтимал ки, В Гийанын нахышлы керамикасында буйнузлары ичяри бурулмуш юкцз тясвирляри дя мювжуд олуб. Ясас щейван фигурлары олан - кечи, гуш, халлы бябир тясвириня биз гярби Загросс тайфаларынын диэяр мяскянляриндя тапылмыш габларында да раст эялирик.

        Иранын якинчиликля мяшьул олан Елам вя йа Суза кими гядим тайфалары, йухарыда гейд олундуьу кими жянуби Икичайарасы мядяниййятин тякамцлцнц сон дяряжя тякрарлайыр. Бу щямчинин, зооморф мювзунун динамикасында да юз яксини тапыр”. Жянуби Икичайарасында щяндяси орнаментин цстцн олдуьу Ереду вя Убейд керамикасыйла сяжиййялянян йалныз еркян мярщяляляр истисна тяшкил едир. Сузианада ян еркян дювря аид габ щямчинин, йалныз щяндяси нахышларда эюстярилмишдир (Жяфярабад комплекси). Лакин Жяфярабаддан сонра Жови вя Бендебал комплексляриндя жанлы варлыгларын тясвирляри артыг орнамент композисийаларынын вя схемляринин тамамиля ади елементиня чеврилир. Бу щяр шейдян яввял кечи, гуш, ейни заманда учан гушлардан ибарят иди. Бунунла бирликдя йыртыжыларын, щям дя бядяни халлы олдуьундан шцбщясиз олараг бябиря бянзяйян щейван тясвирляри дя мювжуддур. Мараглыдыр ки, бябирин башы цзяриндя дишли диск тясвир едилиб, ола билсин ки, бу эцняшин символудур. Тясвир едилян балыг фигурлары йеэаня нцмуняляр сайылыр, лакин Иранын щяр йериндя олдуьу кими кечи тясвирляри сай бахымдан сон дяряжя цстцнлцк тяшкил едир. Кечи вя гуш тясвирляри мусийан абидяляринин нахышлы керамикасында даща эениш йайылан сцъетлярдяндир. Бурада бундан башга, щяшяратларын вя сон дяряжя схемляшдирилмиш халлы бябирлярин тясвир олундуьу сахсы гырыглары да эюстярилмишдир. Зооморф орнаментин нювбяти инкишафы Ы Суз вя йа терминолоэийа цзря Суз А адландырылан нахышлы керамикасы сайылыр”. “Суза мядяниййятинин нахыш мотивляри ясасян щяндяси характерлидир, лакин щейван тясвирляри дя азлыг тяшкил етмир (кечи, гу гушларыны вя гарталлары хатырладан гушлар, бязян дя “гуш пипикляри” кими адландырылан стилизя едилмиш формада вя с.)”. (КЕРАМИК)

        Мцасир эцндя щейван тясвирли габларын ейни дяряжядя дяфн аваданлыьы вя мядяни гатларда йашайыш мяскянляриндя кцллц мигдарда ялдя едилян тапынтылара характерик олмасына щеч бир шцбщя галмыр. Лакин ола биляр ки, гябирлярдя мцяййян мязмунлу габларын гойулмасына хцсуси ящямиййят верилирди. Бу щяр шейдян яввял йухарыда гейд едилдийи кими щям дя Самиря некрополу цчцн характерик олан дахили тяряфи ачыг олан жамлара аиддир. Дюрд щяндясиляшмиш кечилярин бядянлярийля йарадылмыш мяркяздя хачшякилли фигурлу бадя бу некропол цчцн олдугжа нцмунядир. Суз гябриндя тапылан жамын дибиндя кечилярля баьлылыьыны эюстярян елементлярин позулдуьу ейни хачшякилли фигуру эюря билярик. Бу хач бир гайда олараг гушлардан, кечилярдян вя итлярдян консентрик даирялярля йарадылмыш композисийанын мяркязини тяшкил едир. Мараглыдыр ки, бу мяркязи хач чярчивяйя салынмыш, щямчинин хцсуси паннода йерляшдирилмиш шякилдя бир йердя итлярин фигуру иля, диэяр йердя тысбаьаларын фигурлары иля дяйишилир.

        Шярги Иран (Сиалк бюлэяси) мядяни сявиййя бахымдан гярбдян йцксякдя дурурду вя чох ещтимал ки, гядим Елам сивилизасийасынын мянбяйи олмушдур. Тядрижян шярги Иран юз мядяни цстцнлцйцнц гярб бюлэяляриня - Елама верди вя гядим Иран яразисиндя тезликля йаранан синфи жямиййятин тясириня дцшцр. Е.я. ЫВ миниллийин сонунда Суз дюврцнцн эялишиля Иранын архаик инжясяняти юз нисби бирлийини тядрижян реаллашдырмаьа башлайыр, еламлылар ися ориъинал мядяниййят йаратмаьа наил олурлар. Бу дюврцн керамикасында демяк олар ки, щяр йердя бир сыра щямин кечи, гуш, пантер, инсан вя с. тясвирляри мейдана чыхмаьа башлайырлар. Бу мяктябин ян йахшы “мяктяби” Суз вя Персеполда ашкар едилмишдир. Елам габлары щяндяси нахышларла вя гушларын, щейван вя инсанларын щяндясиляшдирилмиш бязядилмишдир. Даш габларда ири буйнузлу щейван, гуш вя йыртыжы тясвирлярини эюрмяк мцмкцндцр.

        Е.я. ЫВ миниллийин сонунда Иран яразисиндя мцтямади олараг мцхтялиф формалы ойма даш йасты вя силиндрик мющцрляр ашкар едилмишдир. Гядим мющцрляр Персопол, Гийан, Суз, Сиалк вя диэяр мянтягялярдя тапылмышдыр. Ылк яввялляр мющцрлярдя щяндяси орнаментляр, сонра инсан вя щейван (реал вя фантастик) фигурлары тясвир едилирди. Персопол мющцрляриндя шябякяли орнамент, бярабяр тяряфли хач, шагули хятляр, сяккизлячякли эцл, ромб, даиря, дальавары хятляр эюстярилмишдир. Е.я. ЫЫЫ миниллийя аид мющцрлярдя грифон, ганадлы гарталлар вя шейтанлар, сонракы дюврлярдя ися щералдик вя мяишят композисийалары ишлянилирди. Е.я ЫЫЫ миниллийя аид Суз мющцрцндя щяйат аьажынын щяр ики тяряфиндя дурмуш даь кечиляри тясвир едилмишдир. Мющцрляр йазы ихтирасындан яввял олмушду вя хцсуси нишан вя йа индивид емблеми сайылырды.

        Антропоморф символлар арасында чарича Напирусун тунж щейкяли даща мяшщурдур. Бу, узун ятякли, сынмыш башлы вя гарны цстцндя чарпазлашан ялляриля, айагцстя дурмуш гадын фигурудур. Е.я. ЫЫ миниллийя аид тунждан щазырланмыш мяшщур саггаллы киши башы Жянуби Азярбайжанда Урмийа эюлц ятрафында тапылмышдыр. Тунж вя эцмцшдян щазырланмыш айагцстя дуран киши фигурлары ясасян бир-бириня бянзяйирляр. Саь яли галхмыш, сол яли иля марал фигуруну синясиня сыхмышдыр. Бядянин йухары щиссясиндя схематик улдуз тясвирляриля юртцлмцшдцр. Е.я. ЫЫЫ миниллийя аид йарыдюнмцш щалда дуран йарымынсан, йарымшир щейкяли Суздан тапылмышдыр. Щцндцрлцйц 8.4 см.дир. Сузда тапылмыш керамикада йеллянжякдя йеллянян инсан, охатан тясвири вардыр.

        Ян мяшщур щейван символлары гуш (гартал, юрдяк, газ), кечи фигурлары сайылырды. Надир щалда юкцз, илан, бябир, марал, чох аз щалда ешшяк, ат, тысбаьа, ягряб вя шир тясвирляриня раст эялинирди. Ганадлары ачылмыш гарталларын щералдик тясвири, йанашы отурмуш ики вя йа цч гуш, щямчинин онларын бирляшдирилмиш йарылары чох мараглыдыр. Гуш вя щейванлар чох щалда профилдян, бир-биринин ардынжа эедяркян тясвир едилирдиляр. Суз керамикасында ит тясвирляриня дя раст эялмяк мцмкцндцр.

        Тядгиг олунан дюврдя Иран инжясяняти фантастик варлыгларын образлары иля зянэиндир. Хцсусян, онлар мцряккяб мювзулу композисийаларла мющцрлярдя юз яксини тапырды.

        Керамикада щяндяси символларла арасында даиря, цчбужаг, ромб, паралел шагули вя зигзагвары хятляри хцсусиля вурьуламаг лазымдыр. Бу символларын бир-бириля уйьунлуьунун кюмяйиля шащмат рясми тимсалында йени комбинасийалар йаранырды. Цчбужаг вя ромблар шябякя формасында вя йа эетдикжя кичилян формаларын тякрары иля гурулурду. Спирал цчбужаг форманын тясвириля Персополда тапылан габларын цзяриндя раст эялинирди.

        Мцхтялиф астрал тясвирлярдя мювжуд олмушдур: (эцняш) - нюгтяли вя йа консентрик даиряли чевряляр, шцаларла даиряляр, свастика, хач, даирядя хач, сону даиряли сяккизэушяли ишаряляр, шащмат типли солйариум диски. Шцалы даиря вя розетка даь кечисинин буйнузлары арасында тясвир едилирди.

        Нябати символлар арасында тез-тез раст эялинян щяйат аьажы мянасыны дашыйан аьаж фигурудур, розетка астрал мязмуна маликдир. Йанында кечи тясвири верилмиш аьажын схематик тясвирини е.я. ЫВ миниллийя аид В Гийан керамикасында эюрмяк мцмкцндцр.

        Елам инжясяняти иля Месопотамийа инжясяняти арасында бир чох паралеллярин олмасына бахмайараг бу мядяниййятин юзцмяхсуслуьуну вя ориъиналлыьыны гейд етмяк лазымдыр. Бу щямчинин, Еламын тясвири символларына да аиддир.

        ЯДЯБИЙЙАТ

1. Belloni Gian Guido. Iranian Art. Ney York-Praeger. 1969.

2. Ghirshman R., Fouilles de Sialk, vol. 2, Paul Geuthner, 1939

3. Ghirshman R., Ancient Ianian Pottery and Mosaics http://download.hair4.org/a/ancient-iranian-pottery-mosaics-ebook-e4242.html

4. Moorey. PRS. Ancient Persian bronzes. London. 1974

5. Porada Edit The art of ancient Iran. New York. 1965.

6. http://www.livius.org/te-tg/tepe/tepe_sialk.html


FIGURATIVE SYMBOLS OF ELAMIT ART

       In the south-western part of the Iranian plateau there was a state with its capital Susa Elam emerged in the III millennium BC. and existed until the middle of the VI. BC. Art of Elam represented monuments, sculptures, reliefs, many seals and ceramics. Of pictorial motifs present anthropomorphic, zoomorphic, fantastic, geometric, astral and vegetable symbols.

        Print found in Persepolis, Giyani, Susa and Tepe-Sialk abound fantastic and zoomorphic symbols associated with mythology. On pottery of Tepe-Sialk and Tepe Giyana depicted animal characters in organic combination with geometric designs. Despite the interconnection and interpenetration of history and culture of the countries of Elam Mesopotamia, its inhabitants have managed to create a bright and original art.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page