|
ÓÑÒÀÄËÀÐÛÌÛÇÛÍ ÕÀÒÈÐßÑÈÍß
QARA QARAYEVIN PORTRET CIZGILƏRI
(bəstəkarın anadan olmasının 85 illiyi münasibətilə)
.
ÜRƏKLƏRI FƏTH EDƏN BƏSTƏKAR
.
CAVIDIN MUSIQI DÜNYASI
Sərdar FƏRƏCOV
AZƏRBAYCAN VIOLONÇEL MƏKTƏBININ BANISI
Ülviyyə IMANOVA
...HƏMIŞƏ YARADASAN, HƏMIŞƏ YAŞADASAN...
ONUN ÖLMƏZ SIMASI...
Gülnarə QURBANOVA
BAYRAM HÜSEYNLI – ALIM, PEDAQOQ, BƏSTƏKAR
Ariz ABDULƏLIYEV
|
|
Məlumdur ki, cəmiyyətdə kişi mərdliyi ilə seçilib sayılan xanımlar var. Bizim Şövkət xanım belə insanlardandır. Sözü bütöv, dostluqda möhkəm, fikir yürütməkdə ürəkli olan başı bəlalar çəkmiş, mərdliyi qədər zərif, zərifliyi qədər mərd bir qadın.
Şövkət Ələkbərova son dərəcə güclü bir şəxsiyyət idi. Onun həyat yolu heç də hamar olmamışdı. Həyatın onun qarşısına çıxartdığı faciələr (həyat yoldaşı - Lətif Səfərovun qəfil dəhşətli ölümü, qızı - Natellanın ağır xəstəlikdən sonra vaxtsız həyatdan köçməsi), üstəlik səhnə fəaliyyətində onun qarşısında süni surətdə yaradılan çəpərlər bir qadının çiyinlərində qaldırılası yük deyildi. Məhz qızı Natellanın ölümü Şövkət xanımın səhhətini çıxılmaz vəziyyətə saldı. Amma xəstəliyinin ağırlığına baxmayaraq, 1990-cı il yanvarın 20-də Almaniyada müalicədə olan Şövkət xanım son qüvvəsini toplayaraq xalqına yardım göndərmək məqsədilə oradakı Azərbaycan cəmiyyətinin təşkil etdiyi xeyriyyə konsertlərini verdi. Müğənni iki gün dalbadal yataqdan qalxıb səhnəyə çıxdı. Bunu ancaq güclü şəxsiyyət edə bilərdi.
Çox heyf ki, ustad sənətkarımızın yaradıcılığının dördüncü və son mərhələsində həyatındakı sonuncu iki onillikdən xalqımız naminə tam istifadə olunmadı. Şövkət xanım ömrünün sonunda dövlət tərəfindən layiq olduğu nəvazişi görmədi. Amma bununla yanaşı müğənninin yaradılıcılığının, sənətdə əldə etdiyi nailiyyətlərinin dəyərini onunla sənət ünsiyyətində olan və hər biri özü-özlüyündə sənətdə hadisə kimi qəbul olunan bəstəkarlar və şairlər verdilər, dəyərli müğənnimizin sənətinə qiyməti xalqımız verdi. Axı Şövkət xanım Ələkbərovanın yaradıcılığı Azərbaycanın musiqi ifaçılığına elə bir töhfə olmuşdur, sənət tarixində elə bir dərin iz qoymuşdur ki, qərinələr dəyişsə də, Şövkət xanıma və onun ifaçılıq irsinə olan sevgi və pərəstiş dəyişməyəcək.
Haşiyə: 1992-ci il idi. Həmin vaxt mən Azərbaycanın xalq deputatı idim, həm də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Sosial-mədəni məsələlər şöbəsində müdir müavini vəzifəsində çalışırdım və elm, təhsil, din məsələləri ilə yanaşı mədəniyyət məsələlərinə də cavabdeh idim. Bir gün axşam, hava artıq qaralmaq üzrə idi, Milli Şuranın (o zaman Milli Məclis elə adlanırdı) Elm, təhsil, mədəniyyət komissiyasının sədri Rauf Ismayılov mənə zəng vurub dedi ki, Şövkət xanım Ələkbərovanın 70 yaşı tamam olur. Müğənni özü isə Leçkomissiyanın xəstəxanasında(Səhiyyə Nazirliyinin IV Baş Idarəsinin xəstəxanasında - G.Q.) yatır. Isa bəy (Milli Şuranın sədri Isa Qəmbərov nəzərdə tutulur - G.Q.) xahiş edib ki, biz ikimiz (yəni Rauf Ismayılov və mən) xəstəxanaya gedib Şövkət xanıma sədrin adından Yubiley təbrikini çatdıraq. On dəqiqədən sonra özümüzlə bir kinooperator da (Rauf Nəsirov) götürüb, xəstəxanaya yollandıq.
Rauf müəllim məndən xahiş etdi ki, Şövkət xanımla əvvəlcə özüm görüşüm və əgər onun səhhəti yol versə müalicə olunduğu şöbənin xollunda birgə söhbət edək və bu tarixi məqamı operatorumuz lentə alsın.
Mən Şövkət xanımın yatdığı otağa girdim və evimizdə həmişə məhəbbətlə yad edilən bu gözəl xanımı görəndə çox pəjmürdə oldum, çünki xəstəlik, əfsuslar olsun ki, bu yaraşıqlı qadını soldurmuşdu. Qızının yoxluğu (iki oğul nəvəsini ona yadigar qoymasına baxmayaraq) ana üçün doldurulmaz bir boşluq idi ...
Amma vəziyyətinin ağır olduğuna baxmayaraq, Şövkət xanım məni o saat tanıdı, üz-gözü güldü, evdəkiləri xəbər aldı. Gəlişimin səbəbini bilən Şövkət xanım, dedi: «Qüleçka, qızım, onda mənə beş dəqiqə vaxt ver özümü qaydaya salım». Biz tibb bacısı ilə köməkləşib Şövkət xanıma libasını dəyişməyə yardım etdik. Şövkət xanım saçını daradı və üzünü mənə tutub dedi: «Qızım, gözlə, qoy bir dodağıma pomada da çəkim ki, özümü yaxşı hiss edim, axı kamera qarşısına çıxıram». (O məqamda Şövkət xanımın sözlərini sadəcə bir söz kimi qəbul etdim və xahişini yerinə yetirdim, lakin sonradan bu barədə dərindən fikirləşəndə belə nəticəyə gəldim ki, xəstəlik onu sağlamlıqdan və gücdən məhrum etsə də, qadınlıqdan və xanımlıqdan məhrum edə bilməmişdir).
Mən Şövkət xanımın qoluna girib onunla birgə xolla çıxdım. Bizi gözləyən Raüf müəllim Şövkət xanımla görüşdü. Istəkli müğənnimizi divanda əyləşdirdik, Isa bəyin Şövkət xanıma ünvanladığı xoş sözlərini yubilyara çatdırdıq, səmimi söhbət etdik və tezliklə Şövkət xanımın sağalıb evə qayıtmasını və özünə layiq yubiley gecəsinin keçirilməsini arzu etdik. Lakin... bizim bu arzularımız həyata keçmədi. Amansız ölüm Şövkət xanımı əlimizdən qopardı.
1993-cü il fevral ayının 7-də Azərbaycan qəlbi nəğmələrlə yoğurulan bir övladını, mələk kimi uçub gedən Şövkət Ələkbərovanı itirdi... Amma biz Şövkət xanımın dünyadan köçməsindən geniş söz açmayacağıq, çünki tarixdə öz yerini tutmuş bu nadir şəxsiyyət bizim üçün, xalqımız üçün, bütün dünyada olan Şövkət sənətinin pərəstişkarları üçün daima sağdır ...
Şövkət xanım xoşbəxt bir müğənni həyatı yaşamışdı. Çiçəklər dəryası, alqışlar, xalq sevgisi, amma kaş ki, bunlar hamısı sona qədər onunla olaydı ... Kaş ki, xalqına can-başla qulluq edən bir insan ömrünün sonunda, Vətənində özünü qərib hiss etməyəydi... Sadalananlar nə qədər ağır olsa da, bu acı həqiqətdir.
EPILOQ: Təbiətin müğənniyə verdiyi ən böyük hədiyyə onun səsidir, o, yenicə əkilən bir ağaca bənzəyir. Əgər onun sahibi bu ağaca vaxtı-vaxtında qulluq etsə, ağac qol-budaq atıb, bar verər. Şövkət xanıma bəxş olunan səsi başqalarından seçən onun xüsusi məlahəti və gözəl tembrə malik olması idi.
Şövkət xanım təbiətin qarşısında borclu qalmadı. Ona verilən hədiyyənin qiymətini bildi, səsini qorudu, öz üzərində hər gün işlədi. Gözəl səsi də ona sədaqətli qalaraq yarım əsr müğənninin üzünü ağ etdi. Nəticədə Şövkət xanımın ifaçılıq sənəti böyük bir məktəb oldu. Ibrətə layiq bir məktəb.
Həmişə bənzərsiz ifa tərzindən söz açılanda gözümün önündə Şövkət xanımın sönməz obrazı durur. Xoşbəxt müğənni obrazı. Bu, biz dinləyicilərin də xoşbəxtliyidir.
Şövkət xanımın ifa tərzi xüsusi tədqiqatların mövzusudur. Inanıram ki, gələcəkdə xalqın sevimlisi olan bu misilsiz müğənninin yaradıcılığı musiqişünaslar tərəfindən dərindən öyrəniləcək.
Azərabaycanın radio və televiziyasının qızıl fondunda Şövkət xanımın yarım əsr ərzində oxuduğu misilsiz sənət nümunələri saxlanılır. Inanmaq istərdik ki, musiqi tariximizin bu inciləri qayğıkeşliklə qorunub gələcək nəsillərə ötürüləcək.
Düzdür, bu gün biz onilliklər məsafəsindən Şövkət Ələkbərova sənətinə qiymət verə bilərik. Lakin bu sehrli səsin əsl qiyməti hələ daha uzun zaman keçdikdən sonra veriləcək. Və biz əminik ki, zaman ötdükcə, Şövkət xanımın ölməzliyə qovuşan sənəti yaşayacaq. Şövkət xanımın ömrü ləyaqətli insan olan oğlu Bəşirin, nəvələri Fərhad, Fərid və Fuadın, yeganə qız nəvəsi olan, nənəsinin adını dayışan balaca, zərif gülə bənzər Şövkətin, nəticələri Natella və Ayanın ömürlərində davam edəcək. Bu isə o deməkdir ki, Lətif Səfərovun və Şövkət Ələkbərovanın ocağı heç bir zaman sönməyəcək.
P.S. Estetikada «gözəl insan» anlayışı var. Bu çox geniş anlayışdır və həyatda insana verilən ən yüksək «qiymət»dir. Bu qiyməti almaq və «gözəl insan» adına layiq olmaq hər adama nəsib olmur. Alilikdən xəbər verən bu «qiymət»i Şövkət xanıma tərəddüdsüz vermək olar. Buna səbəb - onun şəxsiyyətidir.
Heç kim heç bir zaman Şövkət xanımı «saray» müğənnisi adlandıra bilməz. Dövlət tərəfindən verilən fəxri adlar hansısa bir dinləyicinin zövqünü oxşadığına görə yox, nümunə olan sənətinin və simasının xalqın ürəyinə yol tapıb, orada məskən saldığına görə ona verilmişdir. Məhz xalqın sevgisi Şövkət xanımı ölməzlik zirvəsinə çatdırmışdır. Onun gözəl səsi bu gün də xalqımızın xidmətində, sənət qədrini bilənləri məftun etməkdədir.
Şövkət xanım o nadir şəxsiyyətlərdəndir ki, sağlığında özü haqqında xoş təəssürat, dünyasını dəyişəndən sonra isə xoş xatirələr qoyub. Bu isə insanın fətx etdiyi ən yüksək zirvədir.
ƏDƏBIYYAT
1. Çəmənli M. Şövkət Ələkbərova. – B., Işıq, 1989,78 s., şək.-s.18.
2. Yenə orada, s.17-18
3. Yenə orada, s.34.
4. Çəmənli M. Şövkət Ələkbərova. – B., Işıq, 1989, 78 s., şək.- səh.17.
5. Çəmənli M. Şövkət Ələkbərova. – B., Işıq, 1989, 78 s., şək.- səh.67.
|
