МУСИГИ ТЯЩСИЛИ
MILLI KONSERVATORIYA:
REALLIQLAR VƏ PERSPEKTIVLƏR
.
Ü.HACIBƏYOV ADINA AZƏRBAYCAN DÖVLƏT KONSERVATORIYASINDA
XOR DIRIJORLUĞU KAFEDRASININ YARADILMASI TARIXINDƏN
Leyla FƏRƏCOVA
QARA QARAYEVIN PEDAQOJI PRINSIPLƏRI

Yuri SAYUTKIN
AZƏRBAYCANDA PROFESSIONAL MUSIQI
TƏHSILININ YARANMASINA DAIR
Minirə DILBAZI
ŞÖVKƏT ƏLƏKBƏROVA ADINA
MUSIQI MƏKTƏBI BU GÜN
Fəxriyyə QULIYEVA

       Milli Konservatoriyanın rektoru Səyavuş Kərimli ilə «Musiqi Dünyası» jurnalının baş redaktoru Tariyel Məmmədovun müsahibəsini diqqətinizə təqdim edirik.

       Tariyel Məmmədov: – Siz, perspektivli, cavan rektorlardan biri olaraq, Milli Konservatoriyanın yeni pedaqoji kompleksinin yaradılması kimi ağır və məsuliyyətli bir işə başlamısınız. Azərbaycanın müstəqilliyi şəraitində, beynəlxalq əlaqələrimizin genişləndiyi bir dövrdə bu problemlə bağlı sizin mövqeyinizi, fikirlərinizi bilmək maraqlı olar.

       Səyavuş Kərimli: - Açığını deyim ki, mənə rektor vəzifəsi təklif olunanda, mən bir qədər çəkindim. Çünki mən həmişə ifaçılıqla, yaradıcılıqla məşğul olmuşam. Təhsil sahəsi mənə o qədər də tanış bir sahə deyil. Lakin fikirləşdim ki, mən bu işə yaradıcı münasibət bəsləməliyəm. Və bu məni özümə cəlb etdi. Əlbəttə ki, mən təhsilə bağlı bilmədiyim bir çox cəhətləri öyrəndim, təhsil haqqında qanunla, dərs yükü, saat bölgüsü və s. bu kimi işlərlə tanış oldum. Hər şeydən əvvəl isə bütün bunlara musiqiçi nöqteyi-nəzərindən yanaşdım. Qeyd etməliyəm ki, mənim diqqətimi çəkən cəhətlərdən biri xalq çalğı alətləri orkestrində fleyta, klarnet, kontrabas və s. bu kimi klassik alətlərdən istifadə məsələsi oldu. Mən maraqlandım, öyrəndim ki, bu alətləri əvəz edən nə qədər xalq çalğı alətlərimiz mövcuddur. Bundan sonra Azərbaycanda ilk dəfə olaraq, milli nəfəs alətləri orkestri yaratmaq ideyası yarandı.

       T.M.: – Türk hərbi-nəfəsli orkestrlərinə analoji olaraq?

       S.K.: - Xeyr, analoji yox, bəlkə də bu, gələcəyin işidir, Azərbaycanda da milli hərbi nəfəsli orkestr ola bilər. Lakin hal-hazırda söhbət milli nəfəs alətləri orkestrinin yaradılmasından gedir. Deməliyəm ki, bu sahədə artıq ciddi təşkilati işlər aparılır. Bundan başqa, ən vacib məsələlərdən biri təhsil sisteminin yenidən qurulmasıdır. Bunu da baza məktəblərdən başlamaq lazımdır.

       Rektor kimi mən iki məqsədə nail olmaq istəyirəm. Birincisi, Milli Konservatoriyanın diplomlarının digər ölkələrdə tanınması, ikincisi isə, Azərbaycan musiqisinin bütün dünayaya inteqrasiyası. Mən bu məqsədimi tədricən, mərhələlərlə həyata keçirməyi düşünürəm. Milli nəfəsli alətlər orkestrinin yaradılması da bu məqsədə xidmət edir.

       Məni düşündürən digər bir məsələ saz alətinin tədrisilə bağlıdır. Xalqımızın ən qədim musiqi alətlərindən biri olan sazın tədrisi bərbad vəziyyətdədir. Bu il saz ixtisası üzrə qəbul imtahanlarına gələnlərin not savadı yox dərəcəsində idi. Mən başa düşdüm ki, bu ixtisas üzrə tədrisin aparılmasına biz hazır deyilik. Təəssüf ki, bu sahədə tədris bazası, dərsliklər, əsərlər yoxdur. Sözsüz ki, bütün bunların yaradılması vacibdir və bu baxımdan ciddi iş aparılır, mütəxəssislər dəvət olunur, lazımi materiallar toplanılır. Artıq bu ildən Milli Konservatoriyanın nəzdindəki musiqi gimnaziyasında saz sinfi, milli nəfəsli alətlər sinfi, zərb alətləri sinfi açılıb və baza tədris proqramının həyata keçirilməsinə başlanılıb. Növbəti tədris ilində biz bu ixtisaslar üzrə qəbul keçirməyi planlaşdırırıq.

       T.M.: – Xahiş edirəm, dəqiqləşdirəsiniz, zərb alətləri dedikdə, milli və ya avropa alətlərini nəzərdə tutursunuz.

       S.K.: – Ümumi götürürəm, çünki mənim fikrimcə, zərb alətləri ifaçısı həm avropa, həm də milli alətlərdə çalmağı bacarmalıdır. Ilk növbədə isə o, savadlı musiqiçi olmalı, həm dünya musiqisini, həm də milli musiqimizi yaxşı bilməlidir. Yeri gəlmişkən, deməliyəm ki, xalq çalğı alətləri orkestrində istifadə olunan litavrları da milli zərb alətimiz olan koslarla əvəz etmək olar. Sadəcə, onları dövrün tələblərinə uyğunlaşdırmaq, mexanizmlər, pedallar qoşmaq lazımdır.

       T.M.: – Sözlərinizinizdən mən belə başa düşdüm ki, sizin əsas məqsədiniz milli və müasir musiqini əlaqələndirməkdən, milli musiqimizin ümumavropa və dünya musiqisinə interqrasiyasına nail olmaqdan ibarətdir.

       S.K.: – Bəli. Milli musiqi alətlərinə də bu baxımdan yanaşsaq, onların dirçədilməsi vacibdir. Yəni onları ifaçılıq üçün tələb olunan yararlı vəziyyətə gətirmək lazımdır. Düzdür, indi elektron alətlər daha çox inkişaf etmişdir. Lakin musiqi alətlərinin təbii səsini dinləyiciyə çatdırmaq və bununla da insanlarda musiqi qavrama qabiliyyətini tərbiyələndirmək olar.

       Musiqi təhsili ilə bağlı daha bir məsələni qeyd etmək istərdim. Uşaqlarını musiqi məktəbinə gətirən valideynlər onların mütləq vokalçı və ya xanəndə olacağını düşünür. Lakin yaddan çıxarırlar ki, indi yaxşı səsə malik oğlanlar mutasiya dövründən sonra səsini itirə bilər. Bunu nəzərə alaraq, mən belə bir sərəncam verdim ki, vokalçı və xanəndələr mütləq bir nəfəs alətində çalmağı öyrənməlidir. Əvvala, bu, nəfəs aparatı ilə bağlıdır, ikincisi də mutasiya dövründən sonra uşaq səsini itirərsə, onun ikinci bir ixtisası olacaq və musiqi təhsilini başa vura biləcək.

       Daha bir cəhəti qeyd edim. Musiqi gimnaziyasında tədris planına əsasən əmək dərsi keçilir. Ancaq ümumtəhsil məktəblərindən fərqli olaraq, biz bu fənni bir qədər başqa səmtə yönəltmişik. Belə ki, əmək dərslərində şagirdlər öz çaldıqları alətin hazırlanması qaydaları ilə tanış olur, yeni alətlər düzəldirlər. Hətta biz bu məsələ ilə daha dərindən məşğul olaraq, Yaponiyanın iş adamları ilə danışıqlar aparmışıq. Emalatxanaları lazımi avadanlıqlarla təmin etmək üçün 80 min dollar məbləğində pul vəsaiti ayrılıb. Mən belə hesab edirəm ki, hər bir musiqiçi öz alətinin quruluşunu yaxşı bilməli, yeri gələndə onu təmir etməyi bacarmalıdır. Bəlkə elə fikirləşib yeni bir alət də düzəldə bildi. Bütün bunlar tədris planına daxil edilib. Bu, uşaqlarda daha bir sənətə-çalğı alətləri ustalığına meyl yarada bilər və gələcəkdə bəziləri bu sənəti davam etdirə bilərlər.

       Qədim musiqi alətlərinin bərpası da məni düşündürür. Düzdür, onların ayrı-ayrı nümunələri bərpa olunsa da onlar geniş istifadə olunmur. Məncə, onların istehsalını qaydaya salmaq və bu günkü ifaçılıq tələblərinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. Məsələn. tar ixtisası üzrə təhsil alan tələbə rübab, ud kimi alətlərdə də çalmağı bacarmalıdır ki, lazım gəlsə, bundan istifadə etsin. Beləliklə də biz mobil mütəxəssislər yetişdirmiş oluruq.