|
ÀÇßÐÁÀÉÆÀÍ ÁßÑÒßÊÀÐËÀÐ ÈÒÒÈÔÀÃÛÍÄÀ
XALQ ÇALĞI ALƏTLƏRI
ORKESTRI ÜÇÜN YAZILMIŞ
ƏSƏRLƏRƏ HƏSR OLUNMUŞ PLENUMU
-
TƏQDIMAT MƏRASIMI
Mehriban ƏHMƏDOVA
XƏBƏRLƏR
-
|
|
V.Adıgözəlovun fortepiano konsertinin 1965-ci ildə yazılmasına baxmayaraq, indi də üslubca çox təravətli, müasir təsir bağışlayırdı. Həm orkestr üslubu, həm də musiqi dili yenilik baxımından maraqlı idi.
N.Quliyevin «Ədalətsiz kaman» və F.Babayevanın «Sözsüz mahnı»sı üslub baxımından S.Rüstəmov, C.Cahangirov, H.Xanməmmədov ənənələri üzərində qurulub və bu ənənələrdən kənara çıxmayıb.
A.Dadaşovun «Lətifələr» süitasında yenilik ab-havası hiss olunurdu. Diqqətəlayiqdir ki, bu əsər xüsusi olaraq xalq çalğı alətləri orkestri üçün yazılıb. Ənənələr burada da özünü göstərir: Ü.Hacıbəyovun, A.Əlizadənin üslubuna xas olan cəhətlər hiss olunurdu. Lakin A.Dadaşov özünəxas ifadə tərzi yaradaraq, çox maraqlı, yumoristik ruhlu bir əsər yaratmışdır. Əsərin ideyası da öz-özlüyündə orijinaldır.
Zənnimcə, bu plenumun dərsləri həm orkestr, həm də bəstəkarlarımızın yaradıcılığı üçün böyükdür: bəstəkarlarımız xalq çalğı alətləri orkestrinin varlığını, mövcudluğunu yaddan çıxarmamalıdır. Əgər Azərbaycanda artıq dövlət səviyyəsində iki orkestr varsa, deməli bəstəkarlar da bu sahədə işləyə bilərlər. Çünki bu orkestr yalnız köçürmələri çalmalı və yaxud mahnıları müşayiət etməli deyil. Sırf onun tərkibi üçün yazılmış əsərləri də ifa etməlidir. Bəstəkarlar da öz növbəsində bu orkestrin püxtələşməsi, kamilləşməsi üçün onun repertuarını formalaşdırmalıdırlar. Mən bu yolda həm orkestrə, həm də bəstəkarlara uğurlar arzulayıram.
Validə Əlixanova-Şərifova (musiqişünas): Plenumda səslənən əsərlər mənə kifayət qədər müsbət təsir bağışladı. Hətta, mən deyərdim ki, böyük estetik həzz aldım. Məndə xüsusilə güclü təəssürat yaratmış əsərləri qeyd etmək istərdim. Bu, V.Adıgözəlovun piano və xalq çalğı alətləri orkestri üçün Konserti, A.Dadaşovun «Lətifələr»i, T.Bakıxanovun tar ilə xalq çalğı altəlri orkestri üçün Konsertidir. V.Adıgözəlovun əsərini ilk dəfədir ki, eşidirdim. Əsər çox müasir səsləndi: yeni intonasiya dönümləri, rəngarəng, zəngin tembr çalarları ilə diqqəti cəlb etdi. Bu əsər musiqi mədəniyyətimizin, xüsusilə xalq çalğı alətləri orkestri üçün yazılmış musiqi əsərlərinin parlaq səhifəsini təşkil edir.
A.Dadaşovun «Lətifələr» əsəri məni bir qədər təəccübləndirdi. Bu bəstəkar kifayət qədər çox əhatəli yaradıcılığa malikdir. Bu dəfə o özünü başqa bir tərəfdən təqdim etdi: yumor,sarkazm, qrotesk, çox parlaq və müasir intonasiyalar.
Mən ümumiyyətlə, bütün bəstəkarları, Bəstəkarlar Ittifaqının rəhbərliyini belə tədbirlərin keçirilməsi münasibətilə təbrik edir, onlara öz minnətdarlığımı bildirirəm. Sözsüz ki, belə plenumlar – müxtəlif musiqi janrlarını və formalarını əhatə edən tədbirlər çox keçirilməlidir. Bu gün bu tədbirdə səslənən əsərlər daim orkestrin repertuarında olmalıdır. V.Adıgözəlovun və A.Dadaşovun əsərləri simfonik orkestr üçün də işlənsə yaxşı səslənər. Lakin məhz xalq çalğı alətləri orkestrində səslənməsi baxımından bu, ənənəvi formaların hüdudlarını genişləndirir, intonasiya dairəsini zənginləşdirir. Belə əsərlər dinləyicilərin də musiqi zövqünü və duyumunu inkişaf etdirməyə qadirdir.
Azər Dadaşov (bəstəkar): Adətən bəstəkar üçün onun əsərinin səslənməsi böyük sevinc və bayramdır. Bu plenumu mən səbirsizliklə gözləyirdim. Xüsusi olaraq xalq çalğı alətləri orkestri üçün yazdığım «Lətifələr» əsərimin canlı səslənməsini eşitmək istəyirdim. Bu əsərin yüksək səviyyədə ifa edilməsinə görə orkestrin rəhbəri Ağaverdi Paşayevə və Bəstəkarlar Ittifaqının rəhbərliyinə öz təşəkkürümü bildirirəm. Orkestr yeni yaranıb, onun rəhbəri A.Paşayev çox incə zövqlü, təvazökar insandır. Inanıram ki, o, orkestrin tərkibindəki gənc musiqiçilərə düzgün istiqamət verəcək.
Plenumda səslənən əsərlər, ümumiyyətlə, çox yaxşı təsir bağışladı. Xüsusilə, V.Adıgöəzlovun piano və xalq çalğı alətləri orkestri üçün Konsertini maraqla dinlədim. Əsər o qədər doğma səsləndi ki, sanki bu musiqini özüm yazmışdım.
Mən plenumun bütün iştirakçılarına uğurlar arzulayıram.
Ramiz Zöhrabov (Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının katibi): Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqı müxtəlif musiqi janrlarına həsr edilmiş plenumlar keçirir. Bu, Bəstəkarlar Ittifaqının əsas vəzifəsidir: Ittifaq Azərbaycan bəstəkarlarının yeni yazılmış əsərlərini təbliğ etməlidir. Konservatoriyanı bitirmiş gənc bəstəkar Ittifaqın üzvü olur və onun gələcək inkişafı Bəstəkarlar Ittifaqından asılıdır. Bəstəkarlar Ittifaqı bu gənclərin əsərlərinin ifa olunması üçün şərait yaratmalıdır. Bu işlə Bəstəkarlar Ittifaqı məşğul olur. Sovetlər dövründə əsərlərin ifası daha asan idi. Indi isə vəziyyət çətinləşmişdir. Müəyyən konsert salonunun icarəsi, ifaçı kollektivlərin dəvət edilməsi və s. məsələlərdə maddi və texniki çətiinliklərlə qarşılaşırıq. Lakin yaxşı ki, Mədəniyyət Nazirliyi bu işdə bizə köməklik edir. Nazirliyin kollektivləri Bəstəkarlar Ittifaqının plenum və festivallarında bəstəkarlarımızın əsərlərini ifa edirlər. Bəstəkarlar Ittifaqının keçirdiyi tədbirlər «Musiqi dünyası» jurnalında öz əksini
tapır. Bu tədbirlərin keçirilməsində əsas məqsəd musiqimizdəki çatışmazlıqları aşkara çıxarmaq, musiqi janrlarının inkişafını izləmək, yeni əsərləri təbliğ etməkdir. Bəstəkarlar Ittifaqının növbəti plenumu xalq çalğı alətləri orkestri üçün yazılmış əsərlərə həsr olunmuşdu. Bu sahədə çalışan bəstəkar çox azdır. Əsasən, əvvəllər yazılmış əsərlər – F.Əmirov, S.Rüstəmov, H.Xanməmmədov, Ə.Abbasov, S.Ələsgərov, D.Dadaşovun əsərləri ifa edilirdi. Indi artıq iki xalq çalğı alətləri orkestrimiz var: birinin 3, o birinin 73 yaşı var. Onların arasında 70 yaş fərq var. Əlbəttə, biz yeni yaranmış orkestrdən çox şey tələb edə bilmərik. O, hələ püxtələşir, təkmilləşir. S.Rüstəmov adına xalq çalğı alətləri orkestri son zamanlar iri həcmli əsərləri ifa etmir, yalnız mahnıları müşayiət edir. Lakin bu yeni orkestr bəstəkarlarla daha çox təmasda olur. Bəstəkarları cəlb etməklə öz repertuarını genişləndirməyə çalışır.
Bir ənənə olaraq simfonik konsertlər Ü.Hacıbəyovun «Koroğlu» operasından Uvertüra ilə başlanır. Bu orkestr də öz ifasını «Cəngi» ilə başladı. Daha sonra isə yeni əsərləri dinlədik. N.Məmmədovun «Şeyx Sənan» baletindən fraqmentlər bəlkə də simfonik orkestrin ifasında daha dolğun səslənəcəkdi, lakin xalq çalğı alətləri orkestrinin ifasında da özünəməxsus tərzdə səsləndi. Lakin biz bu əsəri opera və balet teatrının səhnəsində görməyi arzu edirik.
A.Dadaşovun «Lətifələr» əsəri bu mövzuda yazılmış ilk əsərdir. Bəstəkar orkestrin ifadə vasitələrindən, alətlərin imkanlarından bacarıqla istifadə edib və «Lətifələr» adını doğruldan musiqi yazıb.
T.Bakıxanovun tar ilə xalq çalğı alətləri orkestri üçün Konserti yeni redaktədə səsləndi. Görkəmli tarzən R.Quliyevin ifasından həzz aldıq.
N.Quliyevin – «Ədalətsiz kaman» əsəri də yaxşı təsir bağışladı.
F.Babayevanı «Sözsüz mahnı»sı S.Ələsgərovun ənənələrini davam etdirir.
V.Adıgözəlovun piano ilə xalq çalğı alətləri orkestri üçün Konsertini əvvəllər S.Rüstəmov adına xalq çalğı alətləri orkestri çox çalıb. Hətta, vaxtilə V.Adıgözəlov özü solist kimi bu əsəri S.Rüstəmovun rəhbərliyi ilə ifa edib. Çox çətin əsərdir. Bəstəkar pianonun texnikasından, orkestrin imkanlarından böyük zövqlə və məharətlə istifadə edib. Elə əsərlər var ki, həmişəyaşar əsərlərdir. Bu əsərlərin siyahısında V.Adıgözəlovun piano və xalq çalğı alətləri orkestri üçün Konserti bizim musiqi xəzinəmizi zənginləşdirən əsərdir.
Plenumun yüksək səviyyədə keçirilməsi təqdirəlayiqdir. Bu plenumun konsertlərinin Kamera və Orqan musiqisi zalında keçirilməsinə baxmayaraq, yaxşı nəticə alındı. Əlbəttə, konsert filarmoniyada və ya konservatoriyada keçirilsəydi daha yaxşı səslənməyə nail olardıq. Lakin mən inanıram ki, gələcəkdə belə konsertlər daha çox keçiriləcək. Bəstəkarlarımız bu orkestr üçün yeni-yeni əsərlər yazacaq və Bəstəkarlar Ittifaqı bu əsərləri öz tədbirlərində səsləndirəcək.
Vasif Adıgözəlov: Mənə belə gəlir ki, əsərlər haqqında söylənilən fikirlər çox qiymətlidir. Plenumun nəticələri göz qabağındadır. Ümümiyyətlə, plenum müvəffəqiyyətlə keçdi. Bir qrup Azərbaycan bəstəkarlarının yeni əsərləri səsləndi.
Plenumun bütün iştirakçılarına, ifaçı kollektivə, onun rəhbərinə, solistlərə öz minnətdarlığımı bildirirəm.
Materialı hazırladılar:
Lalə Hüseynova və Sevda Əliqızı
|
