Irsi ötürülmənin ənənəvi mexanizmindən başqa, parallel olaraq, mədəniyyətin ötürülməsi, kanon əhəmiyyəti daşıyan bədii mətnin yazılması və qorunması, həmçinin, onun ictimai təyinatı üsulları da formalaşır. Bu prosesə xidmət edən və ona təsir göstərən texniki vasitələr yaranıb, geniş yayılmaqla bərabər, müxtəlif ictimai texnologiyalar da meydana gəlmişdir ki, bunlar da tədris, translyasiya və ictimailəşmə ilə bağlıdır. Eyni zamanda, ictimai institutlar, müxtəlif səviyyəli təşkilatlar şəbəkəsi də yaradılır.
Lakin müasir cəmiyyətdə yüksək inkişaf etmiş informasiya texnologiyalarının mövcudluğu, bütün fəaliyyət sahələrinin ixtisaslaşdırılması şəraitində, həmçinin, qeyri-professional mədəni təcrübə sinkretik formalarda yaşamağa davam edir. O, müasir mədəniyyətin çoxtəbəqəli binasında xüsusi professional sahələrlə yanaşı mövcuddur. Qədim xalq mədəniyyətinin klassik formaları (məsələn, müxtəlif xalqlarda epik janrlar) tədricən unudulur, onları folklorun və postfolklorun vizual kiçik folrmaları əvəz edir.
Xalq mədəniyyətinin müxtəlif sahələri geniş əhatə dairəsinə malik humanitar və ictimai fənlər vasitəsilə öyrənilir: folkloristika, sənətşünaslıq, mədəniyyət tarixi, etnologiya, etnolinqvistika, estetika, etnomusiqişünaslıq, mədəni antropologiya, mədəniyyətin sosiologiyası və i.a. Müxtəlif vaxtlarda folklorçuların və digər mütəxəssislərin verdikləri xasiyyətnamələrdə xalq mədəniyyətinin bir-biri ilə bağlı iki fundamental xüsusiyyəti çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir:
-geniş mənada sinkretizm - kollektiv təfəkkür və davranış üçün səciyyəvi olan bilik və etiqadların, etika, estetika və məişətin, mədəniyyətin bədii və qeyri-bədii cəhətlərinin, dünyagörüşü və fəaliyyət dairəsinin qovuşmuş şəkildə birgə mövcudluğu deməkdir.
- ənənəvilik xalqın genetik yaddaşından kənarda mövcud olan ənənəyə istinad deməkdir ki, bu da müxtəlif zaman və məkan miqyasında cəmiyyətin ictimai təcrübəsinin kollektiv hərəkət-verici qüvvəsi kimi çıxış edir. Bu halda zaman və məkan ölçüsü – bir neçə ildən yüzilliklərədək, kiçik səciyyəvi ictimai birlikdən (tələbələr, sənətkarlar) etnos, millət, meqaetnos anlayışlarını ehtiva edən xalqlara qədər, ərazi baxımından isə region, ölkə və hətta bir neçə ölkədə yaşayan xalqlara kimi götürülür.
Ənənənin miqyası çox müxtəlif ola bilər. Bəzi hallarda o, bir neçə nəsli əhatə edərək, onilliklərlə və yüzilliklərlə davam edir. Biz bunu klassik tipli folklorda izləyə bilərik. Bəzən isə ənənə yaranaraq, bir neçə müddətdən sonra aradan çıxır, öz yerini başqasına verir (məsələn, lətifələr, mahnılar, müharibələrlə, təbii fəlakətlərlə bağlı şayiələr və s.). Lakin belə kiçik ənənələr də böyük ənənələr kimi, mədəniyyətin və ictimai təcrübənin stereotipləşməsinə xidmət edir, obraz – məna baxımından, simvolik ifadə baxımından yeni-yeni stereotiplərin yaranmasına təkan verir. Eyni zamanda da region masştabında müəyyən zaman çərçivəsində xalq mədəniyyəti ünsürlərinin möhkəmləndirilməsinin və ötürülməsinin texnologiya və üsullarını meydana gətirir.
Bütün bunlara əsasən, əlbəttə, demək olmaz ki, ənənəvi mədəniyyətdə bir həyat-məişət durğunluğu hökm sürür, eyni hadisələr, bədii mətnlər, ictimai formalar dairə üzrə təkrarlanır. Dəyişikliklər, transformasiyalar, köhnənin qalıqları üzərində yeni formaların yaranması da həmçinin özünü göstərir. Lakin xalq mədəniyyətinin daşıyıcılarının şüurunda mədəni standartların, hətta bəzi hallarda tarixi-mədəni prosesin real gedişinə əks olaraq,qorunub saxlanılması fikri hökm sürür. Bu istiqamətdə cəmiyyətin müxtəlif nəsillərini birləşdirən kollektiv, tayfa, anonim başlanğıc hökm sürür ki, bu da qədim tarixi və nüfuzlu şəxsiyyətlərin mövcudluğu baxımından əhəmiyyət kəsb edir.
Xalq mədəniyyətinin göstərilən iki keyfiyyəti bir-birilə çox sıx əlaqədədir. Xalq mədəniyyəti üçün səciyyəvi olan, dünya ilə qarşılıqlı münasibətlərin sinkretik baxımından differensasiya olunmamış formaları məhz bilavasitə kommunikasiya zamanı ötürülə və fəal surətdə mənalandırıla bilər. Bu, mütəşəkkil elmi formalarla bağlı olmayan ənənəvi ictimailəşmə üsuludur.
Müxtəlif ictimai və humanitar fənlərdə mədəniyyətin tədqiqi üzrə metodoloji baxımdan iki mühüm istiqaməti qeyd etmək vacibdir. Birincisi ondan ibarətdir ki, bəşəriyyətin və insan fəaliyyətinin nəticəsi kimi qiymətləndirilən maddi və mənəvi abidələr mədəniyyətə aid edilir. Ikincisində isə ictimai varlıq kimi insan fəaliyyətinin bütün formaları, yəni fəaliyyət üsulları, biliklər və s. onların dəyərindən asılı olmayaraq, mədəniyyətə daxil olunur.
Birinci halda, mədəniyyət, mahiyyət etibarilə, zamanın sınağından çıxmış maddi obyektlər, əşyalar, incəsənət əsərləri kimi təqdim olunur ki, onların da dəyəri danılmazdır, yəni burada əbədi ideallar, etnik, dini və estetik prinsiplər öz təcəsümünü tapır. Belə yanaşma tərzi,birmənalı olaraq, mədəniyyətin şedevr kolleksiyası kimi təqdim olunmasına gətirib çıxarır.
