|
ÌÓÑÈÃÈ ÒßÙÑÈËÈ Âß ÌÀÀÐÈÔ×ÈËÈÉÈ
BÜLBÜLƏ LAYIQ MONUMENTAL SALNAMƏ YARADILMALIDIR
Mübariz QULIYEV
MUSIQI TARIXIMIZIN ÖYRƏNILMƏMIŞ SƏHIFƏLƏRI - KÖVKƏB KAMILBƏY QIZI SƏFƏRƏLIYEVA
Adilə MAILOVA
MUSIQIYƏ HƏSR OLUNMUŞ IKI TALE
.
XALQ YARADICILIĞI - MUSIQI TƏRBIYƏSININ ƏSASIDIR
Minarə DADAŞOVA
AŞIQ MUSIQISININ TƏDRIS PROSESINDƏ TƏTBIQINƏ DAIR
Afaq RÜSTƏMOVA
MUSIQI DÜNYASI JURNALININ INTERNET SAYTLARININ
Səadət SEYIDOVA
|
|
Kövkəb xanım Səfərəliyevanı görkəmli ictimai xadim və gözəl şəxsiyyət kimi səciyyələndirən yaradıcılıq yolu bu Azərbaycan musiqiçisinin həyatını hərtərəfli öyrənən və kompleks şəkildə təhlil edən tədqiqatçı qarşısında geniş imkanlar açır. Bu yaradıcılıq yolu musiqi elminə indiyə kimi məlum olmayan bir çox maraqlı faktları təqdim edir.
Indi biz cəsarətlə deyə bilərik ki, K.Səfərəliyevanın çətinliklərlə dolu həyatı bir çox musiqiçilər nəsli üçün mənəvi kömək olmuşdur.
Nüfuzlu musiqiçi, pianoçu-pedaqoq, metodist, publisist, musiqi redaktoru, maarifçi, təbliğatçı, inzibatçı və təşkilatçı olan K.Səfərəliyeva musiqi-ictimai xadimlər içərisində ən şərəfli yerlərdən birini tutur və özünəməxsus etik görüşləri və fəal həyat mövqeyi prinsiplərinə malik olan yetkin bir sənətkar kimi seçilir.
K.Səfərəliyevanın bir pianoçu və pedaqoq kimi keçdiyi yaradıcılıq yolu bir daha təsdiq edir ki, musiqi ifaçılığı mədəniyyəti, o cümlədən pianoçuluq məktəbi üçün səciyyəvi olan genetik yaradıcılıq əlaqələri tendensiyası, məktəblərin varislik bağlılığı ona aid musiqi ədəbiyyatı üçün də məhsuldar ola bilər. Bunu yalnız ixtisaslaşmaya təkan verən, bunu şərtləndirən proses kimi deyil, müəyyən tarixi perspektivdə baş verən bir proses kimi də nəzərdən keçirmək olar. Daim axtarışda və inkişafda olan Kövkəb xanımın sənətkar şəxsiyyətində onun görkəmli bir Azərbaycan musiqiçisi və ictimai xadim kimi milli pianoçuluq məktəbinə təsirinin əhəmiyyəti parlaq təzahür edir.
P.Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasının professoru, K.Səfərəliyevanı yaxşı tanıyan Yakov Isakoviç Milşteyn özünün şifahi çıxışlarında Kövkəb xanımı Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin unudulmaz simalarından biri, «həyatda daim milli pianoçuluq sənətinin alovlu entuziastı olan, yüksək intellektual mədəniyyətə malik həssas musiqiçi-pedaqoq» 1 adlandırmışdır.
Musiqi incəsənəti bütün zamanlarda istedadlı insanlar tərəfindən yaradılmışdır və bunları ayrılıqda nə qədər diqqətlə nəzərdən keçirsək də, bu və ya digər hadisəni dövrün, zəmanənin bir hissəsi kimi bu bütöv, tamın sosial şərtləndirilmiş bir hissəsi kimi qavramamaq mümkün deyil.
Azərbaycanda fəaliyyət göstərən parlaq yaradıcı şəxsiyyətlər birlikdə mütərəqqi fortepiano məktəbi yarada biləcək nəhəng bir bədii qüvvəni təşkil edirdilər. Onların mövqeləri müxtəlif idi. Onlardan hərəsi öz «fəlsəfi dayağını», öz əsasını təklif edirdi. Lakin son nəticədə bu görkəmli musiqiçilərin bədii görüşləri ümumi məqsədə – sözün əsl mənasında fortepiano sənətini mənimsəməyə imkan verəcək ən mükəmməl və vahid formaların tapılmasına yönəlmişdi.
Müasir musiqi sənətinin taleyi XX əsrin bir sıra görkəmli musiqiçilərinin çoxşaxəli və fədakar fəaliyyəti ilə qırılmaz surətdə bağlıdır. Respublikanın ilk musiqi-ictimai xadimləri – Ü.Hacıbəyov, M.Maqomayev, A.Zeynallı, Ə.Bədəlbəyli, Ş.Bədəlbəyli, fortepiano pedaqogikasının baniləri olan yüksək ixtisaslı musiqiçilər N.D.Nikolayev, M.L.Presman, I.S.Ayzberq, istedadlı pianoçu-pedaqoqlar G.G.Şaroyev, M.R.Brenner və K.K.Səfərəliyeva Azərbaycanda fortepiano məktəbinin inkişafı üçün yollar açmış və respublikanın musiqi mədəniyyətində əsl hadisə olmuşlar. Bu nəcib şəxsiyyətlər, yorulmaz yaradıcılıq enerjisinə malik sənətkarlarımızın işıqlı xatirəsi daim qəlbimizdə yaşayır.
K.Səfərəliyevanın Azərbaycan musiqi mədəniyyətinə gəlişi Üzeyir Hacıbəyov və Müslüm Maqomayevin, eləcə də digər görkəmli peşəkar musiqiçilərin musiqi maarifi və təhsili sahəsində intensiv fəaliyyəti dövrünə təsadüf edir.
Milli musiqi sənətində müəyyən dərəcədə tarixi təmayüllərin daşıyıcısı olan, zəmanənin irəli sürdüyü bir çox aktual bədii məsələləri uğurla həll edən Kövkəb xanım Səfərəliyeva bu görkəmli şəxsiyyətlərin təsiri və dəstəyi sayəsində burada Avropa sivilizasiyasının qorunub möhkəmlənməsi uğrunda inadla mübarizə aparırdı.
Həyat qavrayışı, yaradıcılıq psixologiyası etibarilə əsl milli musiqiçi olan K.Səfərəliyeva milli mədəniyyətdəki bütün sınaqlara, o cümlədən fortepiano sahəsindəki yeniliklərə həmişə hörmətlə yanaşaraq, müdrikliyini nümayiş etdirirdi. Musiqi sənəti onun yaradıcılıq fəaliyyətinin müxtəlif formalarına ən yüksək peşəkarlıq səviyyəsində, heç bir məhdudiyyət olmadan yiyələnmək meylinə cavab verirdi.
K.Səfərəliyevanın mütərəqqi görüşləri milli musiqi mədəniyyətinin təkamülünə qəti inam hissilə uzlaşırdı. Musiqidəki prosesləri ictimai inkişaf prizmasından nəzərdən keçirən Kövkəb xanım həmişə ciddi obyektiv mülahizələr irəli sürürdü. Onun estetik baxışları ifaçılıq və pedaqoji təcrübəsi zəminində yaranıb inkişaf edirdi. Eyni zamanda, bu Azərbaycan musiqiçisinin yaradıcılıq həyatında ictimai və mənəvi-etik cəhətlərin arasındakı üzvi daxili vəhdəti də qeyd etməliyik.
Kövkəb xanım Səfərəliyevanın malik olduğu yüksək etika onun şəxsi təcrübəsi və inkişafı ilə şərtləndirilmiş, sabit ailə ənənələrilə bağlı olmuşdur.
Kövkəb xanım ata və ana xəttilə bağlı olduğu Səfərəliyevlər və Ziyadxanovlar nəslinə xas olan gözəl və nadir insani keyfiyyətləri – ictimai həssaslıq, insanlar qarşısında öz borcunu dərk etmək, başqalarına qarşı diqqət, hamının dərdinə şərik çıxmaq, zülmə qarşı nifrət hissi, saxtalıqdan uzaq olmaq kimi cəhətləri bütünlüklə özündə daşıyırdı.
K.Səfərəliyevanın nəcib və səxavətli təbiəti hamını və əlbəttə ki, onun insani məziyyətlərinin pərəstişkarı olan şagirdlərini daim heyran edirdi. Insanlara güzəşt etməyə hazır olan, çox iradəli Kövkəb xanım Səfərəliyeva insana, Vətənə qarşı məhəbbət, vətənpərvərlik hissini özündə daşıyan yüksək humanizm etikasına riayət edirdi.
1 Y.Milşteynin müəlliflə şəxsi söhbətlərindən.
|
