МУСИГИ ТЯЩСИЛИ ВЯ МААРИФЧИЛИЙИ
BÜLBÜLƏ LAYIQ MONUMENTAL SALNAMƏ YARADILMALIDIR
Mübariz QULIYEV
MUSIQI TARIXIMIZIN ÖYRƏNILMƏMIŞ SƏHIFƏLƏRI - KÖVKƏB KAMILBƏY QIZI SƏFƏRƏLIYEVA
Adilə MAILOVA
MUSIQIYƏ HƏSR OLUNMUŞ IKI TALE
.
XALQ YARADICILIĞI - MUSIQI TƏRBIYƏSININ ƏSASIDIR
Minarə DADAŞOVA
AŞIQ MUSIQISININ TƏDRIS PROSESINDƏ TƏTBIQINƏ DAIR
Afaq RÜSTƏMOVA
MUSIQI DÜNYASI JURNALININ INTERNET SAYTLARININ
Səadət SEYIDOVA

Onların hətta adlarında da qəribə uyğunluq var: Nadir və Yeganə. Tale onları vaxtilə eyni peşeyə və eyni tədris ocağına gətirib: Yeganə xanım Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının fortepiano şöbəsində (1983-cü il, professor Nigar Usubovanın sinfi ), Nadir müəllim isə qoboy ixtisası üzrə təhsil alıb (1972-ci il, professor Azər Abdullayevin sinfi ). 1984-cü ildə onlar ailə həyatlarına qədəm qoyublar. Bu gün istedadlı pianoçu, Bakı Musiqi Akademiyasının dosenti, Zaqafqaziya müsabiqəsi laureatı Yeganə Axundova və səriştəli televiziya mütəxəssisi,“Space” kanalının Musiqi departamentinin direktoru Nadir Axundov Azərbaycanın tanınmış “musiqi ailələri” sırasındadırlar. Daima gərgin yaradıcılıq işi apararaq, onun bəhrəsini də görürlər, ağırlıqlarını da çəkirlər. Evlərində xüsusi rahatlıq, səliqə və səmimilik ab-havası var. Iki gözəl övladlarının gündəlik qayğıları ilə yaşayır, onların gələcəyini düşünürlər. Həm Yeganə xanımın, həm də Nadir müəllimin sənətdə də, həyatda da öz mövqeyi, öz əqidəsi var. Eyni zam anda, bir-birinə münasibətləri qarşılıqlı anlaşma, hörmət və yardım prinsipləri üzərində qurulub. Musiqidə bərabər hüquqlu səslərin ahəng birləşməsinə “polifoniya” deyirlər. Polifonik musiqinin ən mürəkkəb forması olan fuqada aparıcı mövzunu latın dilində “dux”, və ya “rəhbər”, ona cavab verən və eyni zamanda, müstəqil tərzdə inkişaf edən səsi “comes”, və ya “həmrah” adlandırırlar. Müstəqil yollarla inkişaf edən hər iki xətt, müəyyən məqamlarda “stretta” vəziyyətində, bir-birilə sıx əlaqədə səslənir. Müsahiblərimin həyatlarında da, elə söhbətimizin gedişatında da həmin məntiqi duydum.

        “Dux”
       Aida Hüseynova: - Nadir müəllim, hazırda “Space” həm miqdarca, həm də keyfiyyətcə musiqiyə xüsusi diqqət yetirən, musiqi verilişlərinin mövzu və forma etibarilə geniş diapazonu ilə seçilən kanaldır. Ən başlıcası isə odur ki, “Space” kanalının musiqi yayımının tərtibində müəyyən konsepsiya müşahidə olunur. Həmin konsepsiyanı necə açıqlayardınız?

       Nadir Axundov : - Departamentimizin fəaliyyətində mən, 1969-cu ildən bu günə qədər televiziyada qazandığım təcrübəyə güvənirəm. Çoxları bu gün AzTV-1 kanalını ya tənqid edirlər, ya da onun fəaliyyətinə, bir növ, təkəbbürlə yanaşırlar. Lakin unutmayaq ki, məhz bu kanal, hazırda televiziya məkanında işləyən əksər mütəxəssislərin, sözün əsl mənasında, akademiyası olmuşdur. Və orada qazandığımız səriştə yaşadığımız yeni dövrdə, yeni şəraitdə də öz əhəmiyyətini itirməmişdir. Keçmişə bir nəzər yetirək. Sovet dövründə televiziyanın baş redaksiyalarının, o cümlədən, musiqi redaksiyasının fəaliyyəti müəyyən plan ilə tənzimlənirdi. Əgər bir ay ərzində efirə 40 saat musiqi verilməliydisə, onun 50 faizini xalq musiqisi, 30 faizini klassik musiqi və 20 faizini estrada təşkil etməli idi. Son kateqoriyaya caz da daxil idi. Bəstəkarlar Ittifaqı ilə bız təmasda işləyirdik. Plenumlarda səslənən əsərləri lentə alıb, fonotekamıza daxil edirdik. Mənim səriştəm orada yaranıb. Odur ki, bu gün “Space” kanalının Musiqi depart amenti musiqinin ən müxtəlif növlərinin efirdə səslənməsi məqsədinə xidmət edir. Azərbaycan bəstəkarlarının və ifaçılarının nailiyyətlərini işıqlandırırıq, milli musiqi sərvətimizə, ilk növbədə, muğam sənətinə efirdə geniş yer veririk. Yeni verilişlərimizdən olan “Görüş yeri”nin uğurundan çox məmnunam. Bu yaxında Daşkənddən bir zəng çalındı. Məlum oldu ki, orada yaşayan bir azərbaycanlı ailə həmin verilişə baxmaq üçün hər həftə peyk bağlantısı olan bir Azərbaycan restoranına gedir. Bundan böyük qiymət ola bilərmi? Və ya Ukraynadan qəbul etdiyimiz məlumat. Zəng edən əslən azərbaycanlı olan bu adam artıq Ukrayna vətəndaşı olduğunu və həyat yoldaşının ukraynalı olduğunu söylədi. Öz övladlarına doğma diyarının musiqisini tanıtdırmaq məqsədilə “Görüş yeri”nə onlarla bahəm baxır. Odur ki, bu veriliş, doğrudan da, Azərbaycanın çoxəsrlik musiqi irsinə sanki bir pəncərədir. Caz musiqisinə də diqqət yetiririk. Məsələn, 2002-ci və 2003-cü illərdə Bakıda keçirilmiş beynəlxalq caz festivallarından çəkilişin aparılması ek sklüziv olaraq “Space” kanalına həvalə olundu. Və nəticədə videotekamıza həmin festivallardan 28 saatlıq musiqi materialı daxil edildi. Dünya caz ustalarının yazıları da videotekamızda saxlanılır. Və nəhayət, fəaliyyətimizin mühüm istiqaməti dünya musiqi mədəniyyəti incilərinin səsləndirilməsidir. Bu yaxınlarda Vyana Simfonik Orkestrinin ifasında Mosartın Rekviyemini və Bethovenin Doqquzuncu Simfoniyasını efirə verdik. Mart ayından isə biz, “Dünya klassik musiqisinin inciləri” verilişlər silsiləsinin nümayişinə başlamaq niyyətindəyik.

       A.H.: - Siz televiziya məkanında uzun illər boyu işləyən, zəngin təcrübəyə malik olan mütəxəssissiniz. 1974-cü ildən Musiqi verilişləri baş redaksiyası ilə əməkdaşlığa başlamısınız, 1976-84-cü illərdə şöbə müdiri, 1984-90-cı illərdə baş redaktor vəzifələrini tutmusunuz. 2000-ci ildən isə “Space” kimi nüfuzlu özəl televiziya şirkətinin Musiqi departamentinin rəhbərisiniz. Sovet dövrü ilə müqayisədə, musiqi efirimizdə qazandıqlarımız çoxdur, yoxsa itirdiklərimiz?

       N.A.: - Əlbəttə, müstəqillik televiziyanın imkanlarını xeyli dərəcədə genişləndirmişdir. Keçmişdə yalnız Sovet Ittifaqı məkanında əməkdaşlıq apara bilirdik; indi isə dünyanın istənilən nöqtəsi ilə əlaqə qurmaq imkanımız var. Proqramlarımız Avropa, Asiya və Afrika ölkələrində nümayiş olunur, dünyanın müxtəlif yerlərində şirkətimizin nümayəndəlikləri açılır. Eyni zamanda, o zaman dövlətin televiziyaya ayırdığı vəsaitlər bu gün bizim ixtiyarımızda olsaydı, nailiyyətlərimiz qat-qat çox olardı. Lakin etiraf etməliyik ki, bütün dünyada klassik musiqi qrantlar və özəl sektorun yardımı hesabına maliyyələşdirilir. Odur ki, Azərbaycanda milli burjuaziya sinfi püxtələşəndə, yeni Tağıyevlər yetişəndə, vəziyyət köklü surətdə dəyişəcək. Mən buna tam əminəm. Sovet dövrünə xas olan ideoloji yasaqlardan da azadıq. Yaxşı yadımdadır, “Muğam axşamı” həftəlik verilişinin təşkili zamanı mən nə qədər çətinliklərlə üzləşdim. Deyirdilər, insanlarda bədbinlik, kədər oyadan belə bir veriliş nə lazım, gəl onu ürəkaçan estrada mu siqisi ilə əvəz edək. “Caz saatı” verilişinin ideyası da əvvəlcə birmənalı qarşılanmadı – axı caz musiqisinə münasibət Sovet dövründə heç də birmənalı deyildi. Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin nəzarəti altında işləyirdik, Dövlət Təhlükəsizlik, Xalq Nəzarəti Komitələri də vaxtaşırı işimizə müdaxilə edərdi. Bu, bir tərəfdən, təzyig, digər tərəfdən, məsuliyyət idi. Yadıma düşür o vaxtlar ki, biz, redaktorlar, efirə çıxacaq hər mahnının mətnini yazılı surətdə hazırlayıb, onu ifa ilə tutuşdurardıq və bütün aşkar edilən səhvləri dərhal ifaçıya bildirib onların aradan götürülməsinə cavabdeh olardıq. Indi isə hətta qəzəllərin mətnində də elə dəhşətli səhvlər baş verir ki, gəl görəsən. Televiziyanın nəzdində Bədii şura fəaliyyət göstərirdi. Rauf Hacıyev, Tofiq Quliyev, Fikrət Əmirov, Aqşin Əlizadə kimi böyük bəstəkarlarımız tərəfindən idarə olunan bu qurum təqdim olunan əsərlərin həm musiqi, həm ədəbi tərtibatına ciddi nəzarət edərdi. Hətta tanınmış bəstəkarlar və ya şairlər də tənqid atəşinə tutulardı. Zəif materialların efirə buraxılmasının qarşısı dərhal alınardı. Əfsuslar olsun ki, bu gün qazandığımız sərbəstlik bəzən keyfiyyətsizliyə, səriştəsizliyə gətirib cıxarır.