|
ÌÓÑÈÃÈ ÒÀÐÈÕÈ
KLASIK TÜRK MÜSIKISINDE DINI BESTE FORMLARI
Haluk Yüsel (Almaniya, Düsseldorf)
MEHTER VE MUSIKI
Şevki Faruk KANCA (Almaniya, Düsseldorf)
|
|
Cami müziği, temelinde Islam inancının farz kıldığı, namaz ibadeti ile yapılan bir musikidir. Belirgin olarak en önemli özelliği; sadece söz ile icra ediliyor olmasıdır. Bu müzik formunda hiçbir zaman saz kullanılmaz. Günde beş defa cami minarelerinde namaz vaktinin geldiğini bildiren ezan ve cenaze, cuma, bayram selaları ile temcit ve münacat cami müziğinin şekilleri arasındadır.
Namazın kılınış esnasında imam ve müezzinin sağladıkları makam uyumu farzlardan önce okunan kamet ve namazların bitimindeki tespihler ve akabinde okunan dua cami müziğinin namaz esnasında yapılan şekilleridir.
Cami müziği büyük bir çoğunlukla tek kişi tarafından icra edilir. Ancak kimi zaman cumhur adı verdiğimiz topluluk halinde de icra edilebilmek-tedir. Topluluk icrasının en önemli örneği Ramazan ayındaki teravi namazındaki ilahiler ve yine toplu olarak okunan mevlit ilahileridir.
Cami müziği Türk Din Müziği’nin ana bölümünü oluşturur. Dua şeklinde olan bu müzik türü Islamiyet’in ilk dönemlerinden günümüze kadar gelmiştir.
Islamiyet insanın yaşayış ve tabiatına uygun bir dindir. Müziğin ana öğeleri olan ses ve ölçü de yaratılışa uygun olarak Allah tarafından insan bünyesine yerleştirilmiştir. Bundan ötürü de Islam Dini ile müzik arasında büyük bir uyum vardır.
KURAN-I KERIM’ IN OKUNUŞU ILE ILGILI HADISLER
“Hz. Peygamber’ in (S.A.V) sesi çok güzeldi. Kendisi Kuran-ı Kerim’ i okurken dinleyenler mest olurdu.” 1
“Cenabı Hak hiçbir peygamber göndermemiştir ki, güzel sesli olmasın. Peygamberimizin sesi de güzeldir, yüzü de güzeldir.” 2
Hz. Peygamber (S.A.V) çeşitli hadislerinde Kuran-ı Kerim’ in güzel sesle okunmasını tavsiye etmiştir ve bu konu için hadislerde bulunmuştur.
Kur’an-ı sesleriniz ile süsleyiniz.
(Buhari, Müslim, Ebu Davut, Nesei)
Teganni3 ile Kur’an okumayan bizden değildir.
(Ibni Mace, Ebu Davut)
“Güzel sesle Kuran-ı Kerim okuyanları, Hz. Peygamber (S.A.V)`in güzel seslerle taltif buyur-duğu bilinmektedir. Ses güzelliği ile meşhur sahabe Ebu Musa’l Eş’ari bir gece tek başına Kuran-ı Kerim okurken Hz. Peygamber dinlemiş, ertesi günü O’nu şu sözlerle taltif etmiştir:
“Ey! Ebu Musa, Ali Davud mizmarlarından biri sana verilmiştir.” (Buhari, Müslim, Nesei, Ibni Mace)” 4
Kuran- ı Kerim’ im okuyuşunda kimi kurallar ve kaideler vardır. Bundan ötürü Islam Dini ses müziğine büyük önem vermiştir. Hz. Muaham-med’in; sesinin güzel oluşundan dolayı ezanı Hz. Bilal Habeşi (R.A)ye ezan okutması müziğe vermiş olduğu önemden kaynaklanıyor.
Kuran-ı Kerim’de hiçbir ayet yoktur ki musikiyi yasaklasın. Bu olayın tam aksine Kuran’nı ve ezanı bundan dolayı Hz. Muhammed güzel sesle okunmasını tavsiye etmiştir. Tegani ile okunan Kuran-ı Kerim gerek okuyanı gerekse dinleyenleri etkileyerek, Allah sevgisini gönüllerde daha derinden etkilemektedir. Islam inancına göre mübarek olan gecelerde okunan Kuran-ı Kerim, ilahiler ve mevlitler toplulukları ortak bir heyecan ve duygularla birleştiren güzel bir gelenektir.
Kuran-ı Kerim’ i okurken ki yapılan teganilerdeki kimi kurallar şunlardır:
Ter’id: Sesi titretmek anlamına gelir
Tatrib: Sesi yayma ve uzatma anlamına gelir.
(ardı var)
* YÜCEL, Haluk,Türkiyede Din ve Din Disi Müziklerinin Karsilastirmali Arastirmasi, 2003, Samsun.
1 Zekai, K.,”Dini Musiki Dersleri”, Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi, Istanbul 1991, sf.15Ihya C.II,S.268
2 Ihya C.II, S.268.
3 Teganni kelimesi güzel sesle okuma sanatıdır.
4 Prof. Dr.Uludağ, S., “Islam Açısından Musiki ve Sema”, Istanbul , sf. 213-216
Materiallarla bütövlükdə tanış olmaq üçün jurnalın çap variantına müraciət edə bilərsiniz.
|
