|
ÉÅÍÈËÈÊËßÐÈÌÈÇ
IFAÇILIQ...
-
GÖRÜŞLƏR...
-
MÜSABIQƏLƏR...
MÜSAHIBƏLƏR...
-
EKSPEDISIYALAR...
-
YARADICILIQ...
-
MUZEYLƏRDƏ...
-
MUSIQI TƏHSILI...
-
|
|
ƏNƏNƏ UĞURLA DAVAM EDIR, YENI ISTEDADLAR ÜZƏ ÇIXIR
Iki il bundan əvvəl, yəni 2002-ci ildə Mədəniyyət Nazirliyi uşaq muğam ifaçılarının Respublika müsabiqəsini keçirmək qərarına gəldi. Məqsəd aydın idi: milli musiqi xəzinəmizin nadir inciləri muğamların geniş təbliği, gənc nəsildə buna həvəs və marağın artırılması, yeni istedadlı uşaq muğam ifaçılarının üzə çıxarılması. Müsabiqənin birinci turunun şəhər və rayonlarda, ikinci yekun turunun həmin ilin sentyabr ayında Astarada keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdu. Gözlənildiyi kimi, bu, hər yerdə böyük razılıq hissi ilə qarşılandı.
Müsabiqənin Astarada keçirilən yekun turu sübut etdi ki, bu ideyanı həyata keçirməklə Mədəniyyət Nazirliyi necə xeyirxah iş görmüşdür. Tanınmış sənət adamları, muğamsevərlər müsabiqəni respublikamızın mədəni həyatında olduqca əhəmiyyətli və əlamətdar hadisə kimi dəyərləndirdilər. Müsabiqəyə olan sonsuz maraq, isti münasibət bunun ənənəvi hal alacağına şübhə yeri qoymurdı. Elə də oldu. 2004-cü ildə uşaq muğam ifaçılarının II Respublika müsabiqəsi öz işini davam etdirdi. Yekun turun məkanı dəyişməz qalmışdı. Yenə də Astara. Keçən dəfəki kimi astaralılar yenə nəğməkar qonaqlarını gülər üzlə, mehribanlıqla qarşıladı. May ayının 3-6-sı arasında keçirilən uşaq muğam ifaçılarının II Respublika müsabiqəsinin yekun turu uğurla başa çatdı. Müsabiqənin münsiflər heyətinin sədri, xalq artisti Ağaxan Abdullayevlə söhbətimiz də elə bu barədə oldu. Doğrudur, söhbət zamanı bəzi məqamlara toxunsaq da, əsas mövzu yenə də müsabiqə haqqında fikir və düşüncələr idi.
- Ağaxan müəllim, indi müsabiqələrin keçirilməsi yaman dəb olub. Buna necə baxırsınız?
- Nəyə işarə etdiyinizi başa düşürəm. Gənc istedadları üzə çıxarmaq məqsədi ilə son vaxtlar müxtəlif ad altında müsabiqələr keçirilir. Belə müsabiqələrdən bəzilərini televiziya ekranlarında da görürük. Keçirsinlər də, nə olar ki ! Təki nəticəsi yaxşı olsun. Görülən hər yaxşı iş uşaqlarımızın, gənclərimizin gələcəyi üçündür. Qaldı Mədəniyyət Nazirliyinin təşkil etdiyi tədbirlərə, bunun dəyəri də, yeri də bambaşqadır. Son vaxtlar onun milli dəyərlərimizin qorunub-saxlanılması, yaşadılması, yeni-yeni istedadlı uşaqların üzə çıxarılması istiqamətində apardığı məqsədyönlü iş göz qabağındadır. 2002-ci ilin sentyabr ayında Astarada keçirilən uşaq muğam ifaçılarının birinci respublika müsabiqəsi yəqin yadınızdadır. Füsünkar gözəlliyi ilə göz oxşayan, istiqanlı, qonaqpərvər sakinləri ilə hər kəsdə xoş təəssürat yaradan Astara həmin günlər, sözün əsl mənasında, özünün xoş ovqatlı anlarını yaşayırdı. Rayon mərkəzi, müsabiqənin keçirildiyi mərkəzi mədəniyyət evi bayramsayağı bəzədilmiş
di. Hamının üzündən sevinc yağırdı. Respublikamızın ayrı-ayrı şəhər və rayonlarından gəlmiş uşaqlar, onların valideynləri, müəllimləri burada özlərini doğma evlərindəki kimi hiss edirdilər. Muğam ifaçılarına xoş münasibət, onlara göstərilən mehribanlıq və qayğı bizi də sevindirirdi. Işimizi asanlaşdırırdı. Heç bir narahatçılıq, gərginlik hiss etmirdik. Vallah, çox yer gəzib, çox üzlər görmüşəm. Amma burada keçirdiyim o üç-dörd günü, yaşadığım xoş anları Allah ömrümə-günümə yazsın deyirəm.
Birinci müsabiqədə respublikamızın 48 şəhər və rayonundan 130-a yaxın uşaq muğam ifaçısı iştirak edirdi. Onların bülbül səsinə bənzər səsələri hələ də qulağımdan getməyib. Bəs bu uşaqlar necə ola bilər ki, diqqət və qayğıdan kənarda qalsınlar. Axı bu gün də olmasa, sabah, ya birigün onların arasından sənət aləmində sayılıb-seçilən, xalq tərəfindən sevilə biləcək gözəl ifaçıların üzə çıxacağı şəksizdir. Belə müsabiqələr səhnəyə doğru ilk kövrək addımlarını atan, respublika münsiflər heyətinin üzvləri – tanınmış sənət adamları qarşısında istedad və qabiliyyətini təsdiq etmək hünərində olan ifaçıların özünə inamını artırır. Axı heç kim sənət aləmində birdən-birə, göydəndüşmə görünməyib. Həmin müsabiqənin iştirakçılarından Niyaməddin Babayevin, Arzuman Abdullayevin və başqalarının uğurlu çıxışları barədə indinin özündə həvəslə danışırlar. Bu bizi də sevindirir. Bundan gözəl, ürəkaçan nə ola bilər. Milli dəyərlərimizin, xalq sənətinin bu günü, sabahı naminə Mədəniyyət Nazirliyin
in gördüyü işlər əvəzsizdir, təqdirəlayiqdir. Şəxsən mən bunu milli təəssübkeşlik kimi qiymətləndirir, özümdə qürur duyuram.
- Ağaxan müəllim, uşaq muğam ifaçılarının ikinci respublika müsabiqəsi haqqında bir qədər sonra söhbət edəcəyik. Ancaq gəlin, bəzi məqamlara toxunmaq məqsədilə, muğam ifaçılarının təbirincə desək, söhbətimizdə «gəzişmələr» edək.
- Mən razı. Söhbətimiz hansı yönümdə getsə, çalışaram cavabım sizi razı salsın.
- Sağ olun. Elə isə deyin, muğam Sizin üçün nədir?
- Muğam təkcə mənim üçün yox, bütövlükdə hər birimiz üçün dəyəri ölçüyə gəlməz, əvəzsiz, möhtəşəm xalq sənətidir. Milli musiqi xəzinəmizin əşrəfidir. Muğamlarımız da, xalq mahnılarımız da beş-on ilin məhsulu deyil. Bunların hər birinin yaranma tarixi, səbəbləri olmuşdur. Xalqın həyatı ilə bağlı olan muğamlara, xalq mahnılarına dərindən diqqət yetirsək, burada nələr görmərik: sevgi, nisgil, həsrət, xoş əhval, mərdanəlik, qəhrəmanlıq və daha nələr. Görün, musiqi ilə sözün vəhdəti nələr yaratmayıb. Məlum olduğu kimi, milli musiqimizin inkişafında, nadir sənət nümunələrinin yaradılmasında muğamlarımızın xüsusi əhəmiyyəti və təsiri olmuşdur. Dahi Ü.Hacıbəyovun bu gün də uğurlu səhnə taleyini yaşayan «Leyli və Məcnun»u ilk muğam operasıdır. Bundan sonra daha nələr yaradılmadı! Əlbəttə, onları saymağa ehtiyac duymuram. Ancaq ölməz sənətkarlarımız Niyazinin, F.Əmirovun muğamlarımıza necə diqqət və məhəbbət göstərdiklərini xatırlamaq yerinə düşər. Niyazinin «Rast», F.Əmirovun «Kürd
ovşarı» simfonik muğamları musiqi mədəniyyəti tarixində öz layiqli yerini tutmuşdur. Bu əsərləri dinlədikcə sənətin ecazkarlığına, sənəkarların ilahi qüdrətinə heyran qalırsan. Bax, muğamlarımızın dəyəri, ecazkarlığı da bundadır. Sözümün canı ondadır ki, xalqın yaratdıqlarını yaşatmaq hər birimizin vətəndaşlıq borcudur. Bu mənada xalq yaradıcılığına, xalq sənətinə, milli dəyərlərimizə xüsusi diqqət və qayğı göstərdiyinə görə Mədəniyyət Nazirliyinə, şəxsən Mədəniyyət Naziri cənab Polad Bülbüloğluna bütün sənət dostlarım adından minnətdarlığımı bildirirəm. Özümə gəlincə deməliyəm ki, sənətdə az-çox nə qazanmışamsa, muğamlarımıza, qaynar çeşməyə bənzər xalq sənətinə borcluyam.
- Muğamlarımızın bugünkü taleyi Sizi razı salırmı?
- Muğam elə sənətdir ki, həmişə xüsusi diqqət və qayğı tələb edir. Əgər desəm, muğamlarımıza az diqqət yetirilir, bu, insafdan kənar olar. Azərbaycan televiziyasında, radioda, habelə ayrı-ayrı telekanallarda muğam ifaçılarının çıxışları, müxtəlif verilişlər təşkil olunur. Görkəmli sənətkarların yubiley günlərini, yaradıcılq və xatirə gecələrini də əlavə etsək, narahatçılıq doğuran heç nə görmərik. Xüsusən respublikamız müstəqilliyə nail olandan bəri xalq sənətinə diqqət daha da artıb. Amma desəm ki, bunlarla kifayətlənmək olar, o da düz gəlməz. Vaxtilə rəhmətlik Firudin Şuşinskinin Azərbaycan televiziyasında apardığı bir veriliş vardı. O, muğamlarımız, ustad muğam ifaçıları haqqında necə də dolğun, şirin söhbətlər aparırdı. Tamaşaçı da bundan çox şey öyrənirdi. Allaha şükür, indi bizdə səsyazma studiyaları fəaliyyət göstərir. Baxırsan satışda nə qədər kassetlər var. Olmazmı ki, bizim dünyasını dəyişmiş sənətkarlarımızın kassetlərini də buraxalar. Qoy elə almanax şəklində mu
ğamlarımızdan seçmələr olsun. Məncə, bundan heç kim ziyan çəkməz, borca düşməz. Bunun özü də bir xeyirxahlıq, milli mədəniyyətimizə, ustad sənətkarlara dərin hörmət kimi qiymətləndirilər. Unutmayaq ki, Allah heç nəyi əvəzsiz qoymur.
- Muğam elə sənətdir ki, bunda hər kəsin öz ifa tərzi, nəfəsi olmalıdır. Kimisə yamsılamaq ifaçıya başucalığı gətirmir.
- Muğam ifaçılığı sahəsində çox gözəl, ustad sənətkarlarımız olub. Cabbar Qaryağdıoğlu, Seyid Şuşinski, Xan Əmi, Zülfü Adıgözəlov, Ağabala Abdullayev, Mütəllim Mütəllimov, Əbülfət Əliyev, Yaqub Məmmədov sənətdə öz möhürlərini vurublar. Onların hər biri məktəbdir. Çünki ürəklə oxuyardılar. Indinin özündə onların səsi yazılmış vallara, lent yazılarına qulaq asanda bu sənətkarların böyüklüyünü bir daha dərk edirsən. Deyirlər, əvəzolunmaz şəxs yoxdur. Amma onları dinləyəndə belə fikirlə şəxsən mən razılaşmıram. Düşünürəm ki, bu sözləri o kəslər dilə gətirir ki, sənətdə zirvəni görə bilmir. Zirvə zirvədir. Burada hər sənətçi özünə yer tuta bilməz. Fikir verin, illər keçib, ancaq o səslər öz şirinliyini itirməyib, itirməyəcək də! Sənət buna deyərəm. Doğrudur, indi də gözəl səsli, muğamı mükəmməl ifa edən yaxşı sənətçilərimiz var. O ki qaldı ifa tərzinə burada bir məsələni qeyd edim. Hər muğamın, necə deyərlər, öz quruluşu var. Əlbəttə, bunu basmaqəlib kimi qəbul etmək düzgün olma
zdı. Belə deyək də, xanəndə hər hansı muğamı oxuyur. Bu zaman o oxuduğu muğamın qəbul olunmuş qaydalarından kənara çıxmamalıdır. Lakin ifaçı özünə məxsus «gəzişmələr» etməklə ifasına gözəllik gətirir. Bu da xüsusi məharət, ustalıq tələb edir. Yoxsa yersiz zəngulələr, nəfəs dərmədən «dad çəkib», «haray qoparmaq» muğamdakı gözəlliyə, şirinliyə xələl gətirər. Bir də gərək hər xanəndə səs çalarına uyğun muğam seçsin. Bir dənə oxusun, amma yerli-yerində. Oxuduğu ilə yadda qalsın. Ustadlarımızdan nümunə götürmək lazımdır.
- Bir də görürsən ifa olunan muğamın zilində xanəndənin nə dediyi başa düşülmür. Yəni oxuduğu qəzəlin sözləri dinləyiciyə çatmır.
- Bu elə əvvəldə dediklərimizdən irəli gəlir də. Deməli, səsdə o güc yoxdur, nəfəs çatışmır. Odur ki, sözlər itib-batır. Ifaçı bilməlidir ki, muğamın şirinliyi sözlərin gözəlliyi, məna dərinliyi ilə üzvi surətdə bağlıdır. Çünki ürəyin keçirdiyi hiss-həyəcanın dinləyiciyə çatdırılması üçün bu iki amil xüsusi əhəmiiyyət kəsb edir. Axı dinləyici təkcə musiqiyə, səsə qulaq asmır, həm də oxunan, deyilən sözlərn mənasına xüsusi diqqət yetirir. Sözün təsiri böyükdur. Söz insanı düşündürür, tərbiyə edir. Indi görün gözəl musiqi ilə gözəl sözlərin vəhdəti nə möcüzə yaradır.
- Bir də görürsən ki, ifaçı eyni qəzəli həm «Rast»da, həm «Segah»da, ya da başqa muğamda oxuyur.
nbsp; - Bu məsələyə də toxunacaqdım. Amma məni qabaqladınız. Bu cür hallara münasibətim yaxşı deyil. Qəzəllərin öz ölçüsü olduğu kimi, muğamların da ölçüsü vardır. Deməli, hər muğama uyğun qəzəllər seçilməlidir. Ifaçı heç vaxt tənbəllik etməməlidir. Daim axtarmalıdır, öyrənməlidir. Allaha şükür, bizim başqalarının qibtə edəcəyi zəngin poeziyamız var. Bu xəzinədən yararlanmaq gərəkdir.
- Uşaq muğam ifaçılarının respublika müsabiqəsinin Astara rayonunda keçirilməsinə necə baxırsınız? Belə deyək də, muğamın öz yeri, öz vətəni var.
- Düzü, belə bir fikrin də ortaya çıxacağını gözləyirdim. Qarabağ, Abşeron, Şamaxı muğam yaradıcılığında, onun qorunub yaşadılmasında, inkişafında müstəsna əhəmiiyyətə malikdir. Bu danılmazdır. Ancaq gəlin məsələyə birtərəfli yanaşmayaq. Muğam təkcə bir bölgənin, ya ərazinin deyil. Muğam xalq sənətidir, xalqa məxsusdur. Xalqımızın bir hissəsi də respublikamızın cənub ərazisindəki gözəl Astarada yaşayır. Astara sakinlərinin özlərinin məxsusi adət-ənənələri, qədim tarixə malik mədəni dəyərləri var. Bu gün burada onlarca mədəniyyət ocağı fəaliyyət göstərir. Mədəniyyət müəssisələrində istedadlı uşaqları və gəncləri ətrafına toplayan neçə-neçə bədii özfəaliyyət kollektivinin olduğunu da Siz bizdən yaxşı bilirsiniz. Çəkinmədən deyə bilərəm ki, Astara musiqili yerdir. Burada musiqiyə, xüsusən muğama sonsuz maraq olduğunu qaldığımız bir neçə gündə özüm də müşahidə etdim. Şahidi oldunuz ki, istər birinci, istərsə də ikinci müsabiqədə qaliblər siyahısında astaralı uşaqların da adı ya
zıldı. Demək, bu müsabiqənin Astarada keçirilməsi lazım imiş. Söhbət milli dəyərlərimizin yaşadılmasından, gələcək nəsillərə çatdırılmasından gedirsə, ayrı-seçkilik lazım deyil. Fikir verdinizmi, birinci müsabiqədən sonra burada muğam ifaçılığına maraq necə də artmışdır ! Rayon icra hakimiyyətinin başçısı Oqtay müəllim bizimlə çay süfrəsi ətrafında necə şirin söhbətlər edirdi. Müsabiqənin Astarada keçirilməsini əlamətdar mədəni hadisə kimi dəyərləndirən icra hakimiyyətinin başçısı bunun astaralılara böyük hörmət və ehtiram olduğunu da sevinc hissi ilə söylədi. Müsabiqənin keçirilməsi yerinin Astara seçildiyinə görə şəxsən Mədəniyyət Naziri cənab Polad Bülbüloğluna dərin minnətdarlığını bildirdi. Gələk məsələnin ikinci tərəfinə. Istər mən olum, istərsə də Siz, müəyyən işlə və ya tədbirlə əlaqədar yolumuz Astaraya düşməlidir. Axı iş olmayanda kiminsə uzaq yerə getməsi bəzən istəsə belə alınmır. Respublikamızın ayrı-ayrı şəhər və rayonlarından müsabiqəyə gələn uşaqlar, hələ valideynləri, müəllimləri demirəm, Ast
araya kimi yurdumuzun neçə gözəl yerindən keçmişdir. Bunun özü də onlar üçün yeni tanışlıqdır. Astaranı, buranın gözəl təbiətini görməyin özü isə böyük savabdır. Kimlər burada özünə yeni dostlar, tanışlar tapmadı? Uşaqlar, böyüklər arasında elə mehribançılıq yaranmışdı, deyərdin bəs neçə ilin dostları, yaxınlarıdır! Müsabiqənin Astarada keçirilməsi ancaq alqışa layiqdir.
- Builki müsabiqə necə keçdi? Razı qaldınızmı?
- Razı qaldın da sözdü! Birinci müsabiqənin təsiri özünü göstərmişdi. 51 şəhər və rayondan 120-dən artıq uşaq muğam ifaçısı gəlmişdi müsabiqəyə. Çoxu da təzə ifaçılar idi. Təşkilatçılığa da söz ola bilməzdi. Sağ olsun yerli icra hakimiyyəti. Uşaqların yerlə təmin edilməsi, münsiflər heyətinin rahat işləməsi üçün hər cür şərait yaradılmışdı. Münsiflər heyətinin üzvlərinə gəlincə, deməliyəm ki, onlar respublikamızda tanınmış sənət adamları idi. Həm də yaxın dostlarım olan bu sənətçilərlə bir yerdə işləmək ürəyimcə idi. Xalq artistləri Canəli Əkbərov, Səkinə Ismayılova, əməkdar artistlər Gülyaz Məmmədova, Mənsum Ibrahimov sənətdə öz dəst-xətti olan, xalq tərəfindən sevilən sənətçilərdir. M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının xalq çalğı alətləri orkestrinin bədii rəhbəri və baş dirijoru Ağaverdi Paşayev, Mədəniyyət Nazirliyinin sektor müdiri Oqtay Muxtarov münsiflər heyətinin üzvləri arasında idi. Əlbəttə, 120 nəfərdən artıq ifaçını az vaxt içərisində dinləmək, o
nların arasında qalibləri müəyyənləşdirmək asan məsələ deyil. Gərək nə qədər səbrli, diqqətli və dözümlü olasan ki, işi yola verəsən. Uşaqlarla iş aparmağın çətinliyi də hamıya məlumdur. Əvvəla çalışırdıq ki, uşaqlar səhnədə özlərini sərbəst hiss etsinlər. Nə qədər olsa da səhnə səhnədir. Yetkin adam belə səhnəyə çıxıb iki kəlmə söz deyəndə özünü itirir. Gəl ki uşaq ola, özü də ifaçı. Ikincisi, iradlarımızı əsaslandırmaqla uşaqlara lazımi tövsiyələrimizi, məsləhətlərimizi bildirirdik. Özü də bunları elə edirdik, kimsə bizdən narazı qalmasın. Nə uşaqlar, nə valideynlər, nə də müəllimlər. Özünüz də gördünüz, elə ifaçı olurdu ki, onu bir neçə dəfə dinləmək məcburiyyətində qalırdıq. Valideynlərdən iki-üç nəfər münsiflər heyətinin rəyi ilə hesablaşmırdı. Biz yenə də səbr və dözüm göstərdik. Baxmayaraq ki, yorulurduq. Ancaq valideynlərin, müəllimlərin yersiz inadkarlıq göstərdiklərini başqa cür yox, əməli işlə başa salırdıq. Atalar məsəlidir: «Isfahan burada deyil, yüz iynə boyu ki buradadır». Başqa cür ola da bilm
əzdi. Bizə böyük bir iş etibar etmişdilər. Biz də bunu layiqincə başa çatdırmalıydıq. Bir də nəyə görə ayrı-seçkilik, yaxud üzgörənlik etməliydik. Kiminsə yerini başqasına verməliydik. Axı bu uşaqların hamısı bizimdir. Elə müsabiqənin ilk günündə xalqımızın sevimli sənətçisi, xalq artisti Canəli Əkbərov hamının qarşısında elan etdi: - Biz hər şeyi bizə etibar etdikləri kimi görəcəyik. Allah özü şahid olacaq. Heç bir haqsızlığa yol verilməyəcək.
nbsp; Belə də oldu. Biz haqnan olduq, bir-iki nəfər nə fikirləşdi haqqımızda özü bilər. Yeri gəlmişkən, bu müsabiqədə müşayiətçilər tarzən Mahmud Əliyevin və kamançaçı Toğrul Əsədullayevin zəhmətini xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Halal olsun hər ikisinə. Müsabiqənin yüksək səviyyədə keçməsində onların xüsusi zəhməti oldu. Yorulsalar da, əsla büruzə vermirdilər. Daha da uşaqları həvəsə gətirirdilər. Belə adamlarla iş aparmağın özü gözəldir. Mən bir daha onlara minnətdarlığımı bildirirəm.
nbsp; - Ifaçılar, necə, ümidlərinizi doğrulda bildilərmi?
- Müsabiqədə iştirak edən ifaçıların hamısı çox gözəl səsə malik uşaqlar idi. Əvvəldə dediyim kimi onların gözəl səsi, yaşlarına uyuşmayan şaqraq zəngulələri heyrət doğururdu. Muğamları, xalq mahnılarını elə məharətlə oxuyurdular, dinləməkdən doymurduq. Səfərova Fəridənin, Eldarov Turanın, Tağıyev Mehmanın, Abdullayev Mustafanın, Qurbanova Ayselin, Elnur Zöhraboğlunun oxuduqları «Şahnaz», «Mirzəhüseyn» muğamı, «Heyratı», «Simayi-şəms» zərbi-muğamları hamıya xoş təsir bağışladı. Həzizadə Hakim, Əhmədzadə Elvin, Keytiyev Tahir, Mehranə və Aygül Məmmədova bacıları öz ifaları ilə nəyə qadir olduqlarını nümayiş etdirdilər. Ancaq bu o demək deyil ki, başqaları kölgədə qalırdılar. Yox, hər ifaçı gözəl idi. Düzü, onları bir-birindən fərqləndirməyin özü çətinlik yaradırdı. Bəzən çətin seçim qarşısında qalırdıq. Münsiflər heyətinin üzvləri qiymətləndirmədə bir-birindən fərqlənsələr də, sonra eyni fikrə gəlirdilər, rəy birliyi yaranırdı. Çünki səs əsas olsa da, əsl meyar səslə ifa tə
rzinin vəhdəti götürülməlidir. Deməli, səsin gözəlliyi başqa, oxuduğunu ürəklə, həvəslə yerli-yerində oxumaq başqa.
- Deməli, gözəl səsi olanlarda, necə deyərlər, «ustalıq» çatışmırdı.
- Elədir. Ifaçıların istedad və bacarığını təkcə səsi deyil, ifa tərzi, oxu texnikası üzə çıxarır. Bəzi ifaçılarda bu çatışmırdı. Bu da onların muğamları mükəmməl öyrənmədiklərindən irəli gəlirdi. Burada uşaqları qınamaq da düzgün deyil. Müəllimləri necə öyrədib, elə də oxuyurlar. Biz söhbətimizin əvvəlində səsə görə muğamın, muğama uyğun qəzəllərin seçilməsinə toxunduq. Müsabiqədə uşaqlardan biri çıxışını «Rast»la başladı. Elə «mayə»də səsi «boğuldu». Biz onu saxlamalı olduq və daha nəyi yaxşı bildiyini oxumasını təklif etdik. Başqa birisinin «Mənsuriyyə»də səsi çatmadı. Yaxud götürək ifa olunan qəzəllərə. Əgər ifaçı qəzəldə hər beytin açıqlamasını, sözlərin mənasını bilmirsə, onu necə düzgün oxuya bilər. Canəli müəllim haqlı olaraq, yerli-yerində bəzilərinə iradını bildirir, sözlərin düzgün deyilişini öyrədirdi, məsləhətlərini verirdi. Yadıma düşmüşkən, bir məsələyə də toxunmağı əhəmiyyətli sayıram. Ifaçı oxuduğu muğamla yaşamalıdır. Yəni muğamdakı hiss-həyəcanı dinləyici
yə çatdırmaq bacarığına malik olmalıdır. Əgər «Segah» və ya «Şahnaz» oxuyursa onunla yaşamalı, «Rast», yaxud «Cahargah» ifa edirsə bunlardakı psixoloji vəziyyəti nəzərə almalıdır. Bir sözlə, xanəndə ifası ilə dinləyicinin öz aləmindən ayırmağı bacarmalıdır. Düzdür, onlar hələ uşaqdırlar. Amma onların müəllimləri ilk gündən bunları nəzərə almalıdılrar. Uşaqlar indi necə öyrənirlərsə, gələcəkdə də elə olacaq, ya da çox çətinliklərlə üzləşəcəklər. Qoy müəllimlər yetirmələrinin qayğısına qalsınlar. Öyrədə bildiklərini mükəmməl öyrətsinlər. Yaxşı da, pis də onların adı ilə bağlanır. Bir iş ortaya çıxanda nahaq yerə demirlər ki, ustadına bərakallah!
- Müsabiqənin qalibləri kimlər oldu?
- 120-dən artıq muğam ifaçısı arasından yaxşıların yaxşısını seçmək heç də asan olmadı. Münsiflər heyəti dəfələrlə seçim içərisində seçim aparırdı. Axır ki, yekdil rəyə görə müsabiqənin mükafatlarına layiq görüləsi ən yaxşı muğam ifaçılarını müəyyən etdik:
1. Rəhimova Ülviyyə (Bakı) I mükafat
2. Eldarov Turan (Şuşa) II mükafat
3. Məmmədov Elşad (Gəncə) III mükafat
4. Abdullayev Mustafa (Astara) IV mükafat
Tağıyev Mehman (Naxçıvan) və Səfərova Fəridə (Sumqayıt) müsabiqənin həvəsləndirici mükafatına layiq görüldülər.
nbsp; Onu da deyim ki, Astara Rayon Mədəniyyət Şöbəsi müsabiqədə fərqlənən ifaçılar üçün özünün fəxri fərmanlarını hazırlamışdı. Münsiflər heyətinin razılığı ilə 20-dən artıq ifaçı həmin fəxri fərmanla təltif olundu. Belə diqqət və qayğı üçün münsiflər heyətinin üzvləri adından onlara minnətdarlığımı bildirirəm.
Qaliblərin mükafatlandırılması çox təntənəli şəkildə keçdi. Tədbirin son günü əsl bayram idi. Rayon mədəniyyət evində iynə atsaydın yerə düşməzdi. Astaralı muğamsevərlər, mən deyərdim, ifaçılardan daha çox həyəcan keçirirdilər. Onlar səbrsizliklə müsabiqə qaliblərinin elan ediləcəyi anı gözləyirdilər. Axır ki, münsiflər heyətinin üzvləri tamaşaçıların alqışları altında səhnədə göründü. Rayon icra hakimiyyəti başçısının müavini Natiq Ibadov uşaq muğam ifaçılarının II respublika müsabiqəsinin uğurla başa çatdığını tamaşaçılara elan etdi. Eyni zamanda, o, müsabiqənin Astaranın mədəni həyatında əlamətdar hadisə olduğunu, respublika əhəmiyyətli belə tədbirin Astarada keçirilməsini seçim etdiyinə görə Mədəniyyət Nazirliyinə, şəxsən Mədəniyyət Naziri cənab Polad Bülbüloğluna bütün astaralılar adından minnətdarlığını bildirdi. Eyni zamanda, bu günlər ərzində münsiflər heyətinin gərgin və səmərəli fəaliyyətindən danışaraq minnətdarlıq və razılıq etdi. Qaliblərə mükafatlar təntənəli
şəkildə təqdim olundu.
Müsabiqə qaliblərinin yekun konserti yəqin ki, uzun müddət xatırlanacaq.
- Bəlkə demək istədiyiniz nəsə qalıb. Iradlarınız, təklif və arzularınız.
-Vallah, nə soruşdunuz, mən də az-çox cavab verdim, münasibətimi açıqladım. Əlbəttə, deyiləsi sözlər çoxdur. Inşallah, gələn söhbətlərimizdə daha ətraflı danışarıq. Bəzi iradlar söhbətimizin əvvəlində deyildi. Yenə üzümü müəllimlərə tutub deyirəm ki, yetirmələrinizin qayğısına qalın. Səs ilahi vergidir, milli sərvətdir. Onun qədrini bilmək lazımdır. 15 yaş keçid dövrü olduğundan uşaqları başa salın ki, ehtiyatlı olsunlar, yersiz zəngulələrdən, haray, dad çəkməkdən qaçsınlar. Əgər yetirmələrinizə canınız yanırsa, onlarla işləməkdən yorulmayın, öyrətdiklərinizi də yaxşı öyrədin ki, üzüağ olasınız.
nbsp; Uşaq muğam ifaçılarının birinci respublika müsabiqəsindən sonra əməkdar artist, sevimli xanəndəmiz Mənsum Ibrahimovun və «Səbuhi» studiyasının təşəbbüsü ilə «Muğam dünyasından damlalar» almanax-kasseti buraxılmışdır. Almanaxa birinci müsabiqə qaliblərindən Niyaməddin Babayevin ifasında «Arazbarımani», «Bulud zülflü», Səfa Məmmədovun, Elsevər Muradovun və Arzuman Abdullayevin ifa etdikləri «Simayi-şəms», «Mənsuriyyə», «Heyratı», «Gül açdı» zərb muğamları və xalq mahnıları toplanmışdır. Görün nə qədər xeyirxah işdir. Mən bunu əsl vətən-pərvərlik, sənətə, istedadlı uşaqlara sonsuz məhəbbətin və qayğının təcəssümü kimi qiymətləndirirəm. Bir daha üzümü onlara tutub deyirəm: - Bu xeyirxah işinizə görə çox sağ olun!
Arzu edərdim ki, bu, gələcəkdə də davam etdirilsin. Xalqımızın xeyirxah adamları öz imkanlarından belə nəcib iş üçün də istifadə etsinlər.
- Ağaxan müəllim, deməzdim ki, söhbətimizdə ürəyimizdən keçənlərin hamısı barədə danışdıq. Soruşulmalı da, deyilməli də çox şeylər var. Özünüz yaxşı dediniz ki, Inşallah, bir də görüşərik. Təki sağlıq olsun. Bir daha görüşmək ümidi ilə ayrılaq. Maraqlı müsahib olduğunuz üçün Sizə bir daha minnətdarlığımı bildirirəm.
- Iyun ayının 3-də Bakı şəhərində Heydər Əliyev adına sarayda uşaq muğam ifaçılarının ikinci res publika müsabiqəsi qaliblərinin yekun konserti keçirildi. Konsertə müsabiqənin mükafatçıları ilə birlikdə həmin tədbirdə gözəl səsi, ifa tərzi ilə fərqlənən uşaqlar da dəvət olunmuşdu. Tanınmış sənət adamlarının çıxışlarına öyrənmiş möhtəşəm Saray həmin gün səhnəsini uşaq muğam ifaçılarının ixtiyarına vermişdi. Salona gəlincə, burada bir dənə də olsun boş yer qalmamışdı. Hamı həyəcanla konsertin başlayacağı anı gözləyirdi. Nəhayət, Mədəniyyət Naziri cənab Polad Bülbüloğlu səhnədə göründü. Böyük sevinc və fərəh hissi ilə tamaşaçıları, münsiflər heyətinin üzvlərini, uşaq muğam ifaçılarını salamladı. Sonra sözünə davam edərək, müsabiqənin mədəni həyatımızda yeri və əhəmiyyətindən, xalq sənətinə, istedadlı uşaq və gənclərə göstərilən qayğıdan danışdı. Uşaq muğam ifaçılarının ikinci respublika müsabiqəsinin yüksək səviyyədə keçirilməsində Respublika münsiflər heyətinin gərgin və səmə
rəli işini yüksək qiymətləndirən Mədəniyyət Naziri onlara təşəkkürünü bildirdi. Eyni zamanda, müsabiqə qaliblərini, habelə digər iştirakçıları da təbrik edib onlara uğurlar dilədi.
Tamaşaçıların səngimək bilməyən alqışları altında müsabiqənin qalibləri səhnəyə çıxdılar. Gecənin konserti onların ifasında «Heyratı» zərb muğamı ilə başladı. Həmin gecə salonda oturmuş yüzlərlə tamaşaçı səslərini ilk dəfə eşitdikləri Rəhimova Ülviyyənin, Eldarov Turanın, Məmmədov Elşadın, Abdullayev Mustafanın, Tağıyev Mehmanın, Səfərova Fəridənin və digər iştirakçıların timsalında ömürlərində 2-3 saatlıq muğam həyatı yaşadılar. Bu anlarda hər kəs hər cür qayğıdan, fikirdən uzaq idi. Professor Ağaverdi Paşayevin bədii rəhbər olduğu M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası Xalq Çalğı Alətləri Ansamblının, xüsusən tarzən Ələkbər Ələkbərovun, kamançaçı Xəyyam Məmmədovun bu konsertin yüksək səviyyədə keçməsində az zəhməti olmadı. Ansambl və müşayiətçilər sanki uşaqlarla neçə ildi bir yerdə işləmişdi. Onlar bu uşaq muğam ifaçılarını elə ustalıqla, həssaslıqla müşayiət edirdilər ki, uşaqlar özləri həvəsə gəlir, ruhlanırdılar. Bu da həssas tamaşaçı nəzərlərindən yayınmır
, musiqiçiləri hərarətlə alqışlayırdılar.
Uşaq muğam ifaçılarının ikinci Respublika müsabiqəsi qaliblərinin Heydər Əliyev adına Sarayda keçirilən yekun konserti tamaşaçıların arası kəsilməyən alqışları altında sona çatdı. Bəs bu alqışlar kimə ünvanlanmışdı. Əlbəttə, gənc istedadlar buna layiq idi. Ancaq həssas tamaşaçı heç nəyi yaddan çıxarmırdı. Milli dəyərlərimizə, gənc istedadlara xüsusi diqqət və qayğı göstərən Mədəniyyət Nazirliyinin, nazir Polad Bülbüloğlunun bu alqışlarda öz payı vardı. Səbəbini bilmək istəyənlərə cavabım ancaq belə olar: - milli dəyərlərimizə göstərdiyi qayğı və təəssübkeşliyinə görə!
Məmməd MƏMMƏDOV
|
