ЙЕНИЛИКЛЯРИМИЗ
YARADICILIQ
-
MUZEYLƏRDƏ
-
MÜSABIQƏLƏR...
KONFRANSLAR...
-
IFAÇILIQ
-

S.B.: - Sizin indiki Səid Rüstəmov adına xalq çalğı alətləri orkestrinə qəbul olunmanız necə olmuşdur?

       Ş.E.: - 1963- cü ildə hələ 16 yaşım olmamışdı. Məni xalq çalğı alətləri orkestrinə dəvət etdilər. Uzun saçlarım var idi. Mən böyük saç düzümü eləmişdim, 12 smlik hündürdaban ayaqqabı geyinmişdim ki, boyum uzun görsənsin. O vaxt çox qısa boylu idim. Nə isə, məni orkestrin bədii rəhbəri, baş dirijoru görkəmli bəstəkar Səid Rüstəmovla tanış etdilər. Mən orkestrin qarşısında kamançada bir neçə əsər çaldım. Mənə diqqətlə qulaq asan Səid müəllim soruşdu: «Qızım muğam çala bilərsənmi?» - «Bəli, Rast muğamını çalaram», dedim. Səid müəllim mənim cavabımdan sonra: «Onda kamançanı ver Hafiz müəllim kökləsin». Hafiz Mirzəliyev onun yanında oturmuşdu. Özümdən asılı olmayaraq dedim: «Yox, özüm köklərəm». Mən özümdə cəsarət gördüm ki, bu cür böyük sənətkara belə cavab verdim. Mən çalıb qurtarandan sonra orkestrin kollektivi məni alqışladı. (Onu da deyim ki, Əhsən Dadaşovu da belə imtahanla işə qəbul etmişdilər.) Mən hələ pasport almamışdım deyə yaşım işləmək hüququna 3 ay çatmırdı . Ona görə də bu bir az çətinlik yarada bilər, dedilər. Evə qayıtdım, bundan təəssüflənərək ağladım ki, yaşım çatmadığı üçün, çox güman ki, məni orkestrə işə götürməyəcəklər. Bu hadisədən bir-iki gün sonra orkestrdə zərb alətlərində aparıcı ifaçı kimi tanınan Izzət xanım məni təsadüfən görüb dedi : « Sən niyə işə gəlmirsən, səni ki, orkestrə qəbul ediblər». Beləliklə, mən bir neçə ay atamın pasportu ilə işlədim. Inanın ki, orkestrə gedəndə iki qanadım yox idi ki, uçum. Böyük sənətkarlarla - Hafiz Mirzəliyev, Baba Salahov, Əhsən Dadaşov, Tərlan Qazıyeva ilə çalışmaq məni çox sevindirdi. Bu orkestrdə işləmək məndə sənətə qarşı böyük məsuliyyət yaratdı, gələcək ifaçılıq taleyimi müəyyənləşdirdi.

       S.B.: - Bir hadisəni də yada salmaq istərdim. Eşitmişəm ki, sizin yaradıcılığınızda mühüm rol oynamış görkəmli tarzən Əhsən Dadaşov da orkestrə işə daxil olanda 6 ay pasportsuz işləmişdi. Onu da yaşı çatmamış qəbul etmişdilər. Bu barədə rəhmətlik Əhsən müəllim sizə nə isə söyləmişdirmi?

       Ş.E.: - Bəli, tamamilə doğrudur. Onun özündən və o vaxt orkestrdə işləyənlərdən mənə məlum idi ki, Əhsən müəllimi də mənim kimi orkestr qarşısıında «imtahan» verdikdən sonra onu orkestrə işə qəbul etmişdilər. Belə ki, onun da pasport almağa 6 ayı çatmırmış. (Bildiyimiz kimi hər hansı bir işə düzəlmək üçün mütləq pasport tələb olunur.) Səid Rüstəmov Əhsən müəllimi itirməmək məqsədilə qanundan kənar olaraq pasportsuz işə götürmüşdü.

       S.B.: - Yeri gəlmişkən, Şəfiqə xanım, görkəmli tarzən Əhsən müəllimi yada salmaqla onun yaradıcılığının, ifaçılıq ustalığının, ən əsası Əhsən Dadaşovun rəhbərlik etdiyi xalq çalğı alətləri ansamblında fəaliyyətiniz (indiki, Əhsən Dadaşov adına xalq çalğı alətləri ansamblını nəzərdə tuturam) dövründə sizin ifaçılıq yaradıcılığınıza təsiri barəsində, başqa sözlə, Əhsən müəllimin sizə qarşı olan qayğıkeşliyi haqqında bir qədər məlumat verməniz yaxşı olardı.

       Ş.E.: - Əhsən Dadaşov çox gözəl sənətkar, bəstəkar ürəkli tarzən olub. Onu tanıyan, onun sənətinə bələd olan hər kəs mənim sözlərimlə yəqin ki, razılaşar. Mən xalq çalğı alətləri orkestrinə qəbul olunan günün səhərisi Əhsən müəllim Musiqi texnikumuna, mənim ixtisas müəllimimin yanına gələrək, «bu qızın çalmağından çox xoşum gəlir. Icazə verin onu öz ansamblıma qəbul edim.» deyərək ondan icazə alır və o gündən mən xalq çalğı alətləri ansamblına qəbul olunuram. Əhsən müəllim mənim sənətimə həmişə inanıb. Ona görə də çox vaxt muğama aid olan rəng və dəramədlərin ifasında və ya xanəndənin müşayiətində mənim solo muğam çalmağıma geniş yer verərdi. Doğrusu, bu qədər muğam solosu çalmağ istəmirdim. Çünki, ansamblda başqa kamança çalanlar da var idi. Bu fikrimi mən Əhsən müəllimə bildirəndə o dedi: «Sən gözəl çalırsan, sənin çalmağını hamı sevir.» Onu da deyim ki, o özü də gözəl kamança çalırdı. Çox vaxt lazım olan məsləhətləri özü çalıb mənə göstərərdi. O, çox yüksək mədəniy yətə malik idi. Onun Azərbaycan musiqi aləmində böyük xidmətləri olub. Mənə tez-tez deyərdi ki, «Şəfiqə, çal. Mən istəyirəm ki, sənin kamanınla çox kamança çalanları döyüm». Bəli, mən bu ansamblda püxtələşdim, xalq musiqimizin dərinliklərinə vardım. Mənim daha çox tanınmağım da bu ansambla bağlı olmuşdur.

       S.B.: - Əhsən müəllimin ansamblının sizə böyük köməyi olub. Sizin bu ansamblda çalmağınız böyük sensasiyaya çevrildi. Məhz, sizin «Şəfiqə Eyvazova» kimi ad-san qazanmağınızda bu ansamblın xidməti danılmazdır. Bildiyimə görə o vaxt sizin adınıza televiziya və radioya saysız-hesabsız məktublar gəlirmiş, müxtəlif məzmunda-təbrik formasında, tanış olmaq məqsədilə, səmimi məhəbbətlərini bildirməklə siz bu cür məktublara necə reaksiya veriridiniz?

       Ş.E.: - Mən bilirdim ki, məktublar gəlir, amma onları heç oxumurdum. Onlar məni heç maraqlandırmayıb da. Mən ancaq sənətlə məşğul olmuşam. Anama da demişdim ki, «ana o biri qızlarınla məşğul ol. Məni yalnız sənət maraqlandırır». Həmin dövrlərdə, Əhsən müəllimin zəhməti və məsləhətləri sayəsində az-çox tanınırdımsa, mən yenə deyirəm, Əhsən müəllimə minnətdaram.

.        S.B.: - Şəfiqə xanım, zəhmət olmasa,xarici ölkələrdəki qastrol səfərlərindən bəzi maraqlı, yadda qalan əhvalatlardan danışın.

       Ş.E.: - Mənim az-çox əldə etdiyim nailiyyətlərimdən sənin xəbərin var. Onu deyim ki, ilk səfərim Misir dövlətinə, onun paytaxtı Qahirəyə olmuşdur. Özü də bu səfərim 1967-ci ildə dünya şöhrətli dahi maestro Niyazi tərəfindən təşkil olunmuşdu. Ondan sonra, 1968-ci ildə Əhsən Dadaşovun xalq çalğı alətləri ansamblı ilə Portuqaliyaya səfər etmişik. Xalq artistləri Şövkət Ələkbərova, Islam Rzayev, Gülağa Məmmədov və s. müğənnilər də orada iştirak edirdilər. Mən muğam solosu çalandan sonra bir kişi, xanımı ilə bərabər, səhnəyə çıxdı və məni təbrik etdi. Bizə məlum oldu ki, o skripka alətində çalır. O, kamançaya baxıb dedi: «Sən bunu necə çalırsan?» (Biz tərcüməçi vasitəsilə danışırdıq.) Mən kamançanın ifa imkanlarını göstərmək məqsədilə onun üçün yenə çaldım və mənim çalmağımı çox bəyəndiyini söylədi.

        Səfərlərim haqqında onu da deyim ki, düzdür, mən çox xarici ölkələrdə olmuşam, ancaq mənim üçün ən yadda qalanı, xalq artistləri Alim Qasımov və Ramiz Quliyevlə Amerika səfərimdir. Amerika səfərində dinləyicilər mənə çox xoş sözlər söyləyirdilər. Deyirdilər ki, «biz belə azərbaycanlı qadını görməmişik. Bizdə qadınlar heç yumurtanı da bişirmirlər, gedib restoranda yeyirlər. Amma gör Azərbaycanda necə qadınlar var!». Onların bizim musiqimizə maraqları çox idi, «ağızları» açıq qalmışdı. Konsertlərimizin birində ananın körpə balasını yerə qoyub bizə əl çalmasına fikir verdim. Düzdür, bizim digər səfərlərimiz də uğurlu olmuşdu. Lakin, Amerika səfəri kimi olmamışdı. Hərdən fikirləşirəm, nə yaxşı ki, bizim gözəl, klassik muğamlarımız var. Tamaşaçılar bizə yox, muğamlarımıza əl çalırdılar. Biz orada kim idik ki?! Mədəniyyətimizə, nəsilbənəsil gələn musiqimizə əl çalırdılar. Ona görə də mən əski musiqimizi alqışlayıram.

       S.B.: - Şəfiqə xanım, xalq artisti fəxri adına və professor elmi vəzifəsinə layiq görülmüsünüz. Şübhəsiz ki, sizin bütün nailiyyətlərinizi bir yazıda açıqlamaq qeyri-mümkündür. Zəhmət olmasa deyin, Konservatoriya təhsili sizə nə verdi?

       Ş.E.: - Konservatoriya təhsili mənim ümumi dünyagörüşümü artırdı. Avropa və digər xalqların musiqisini çalmaq iqtidarında oldum. Ifaçılığım daha da püxtələşdi. Klassik dünya musiqi inciləri ilə tanış oldum, Avropa və rus klassik bəstəkarlarının əsərlərini öyrəndim. Onların həyat və yaradıcılıqlarını mənimsədim. Daha nə deyim?! Konservatoriya nəinki mənə, bütün orada oxuyanlara, zənnimcə, çox şey verir.

       S.B.: - Sizin həyat yoldaşınız, musiqiçi Arif Əsədullayevdir. Biz onu bir ifaçı, muğam bilicisi kimi tanıyırıq. Arif müəllim də kamança ifaçısıdır. Sizin ailədə bir-birinizə maneçiliyiniz olmur ki?

       Ş.E.: - Mən öncə Arif müəllimi bir kamança çalan kimi tanıyırdım. Getdikcə, yaş ötdükcə daha çox muğamlara bağlanır. Sanki muğamlar onun ailəsidir. O ki qaldı, mane olmağa, əksinə Arif müəllim həmişə mənə mənəvi cəhətcə çox kömək edib. Bir də musiqi aləmində biz bir-birimizlə yaxşı mənada rəqabət aparmışıq, mübahisələr etmişik.

       S.B.: - Sizin 2 övladınız var. Onların biri kamança ifaçısıdır. Milli Konservatoriyada oxuyur. Siz qızınızı öz davamçınız etmək istəyirsiniz?

       Ş.E.: - Dediyim kimi biz tez-tez mübahisələr edirik, indi artıq qızım da bizə qoşulub. Onun çox gözəl zövqü və musiqi duyumu var. Yaxşı mülahizələr və analizlər edir. Onun qarşısında bir məqsəd qoymuşuq ki, əgər sən ifaçı olacaqsansa kamançanı çal, əgər olmayacaqsansa lazım deyil.

       Mənim çox tələbələrim var ki, musiqi məktəblərində, ansabllarda çalışırlar. Mən onlarla fəxr edirəm və aralarında fərq qoymuram. Istər mənim öz balam olsun, istərsə digərlərinin. Yaxşı çalana mənim canım da qurbandı. Yeri gəlmişkən, mənim qızımın ixtisas müəllimi tələbəm olmuş Almaz Abdullayeva olub.

       S.B.: - Hörmətli mənim müəlliməm, sizi mart ayının 9-da anadan olmağınız münasibətilə oxucular və pərəstişkarlarınız adından səmimi qəlbdən təbrik edir, sizə can sağlığı və yaradıcılıq uğurları arzu edirəm.

       Ş.E.: - Çox sağ ol,qızım.

Materialı hazırladı: Sevda BƏDƏLOVA