АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫНДА
ORQAN MUSIQISINƏ HƏSR OLUNMUŞ PLENUMUN MÜZAKIRƏSI
Materialı hazırladı: Sevda ƏLIQIZI
NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLIKASINDA KEÇIRILMIŞ SƏYYAR PLENUMUN MÜZAKIRƏSI
Materialı hazırladılar: Lalə HÜSEYNOVA və Sevda ƏLIQIZ
ÜZEYIR HACIBƏYOVUN ANADAN OLMASININ120 ILLIK YUBILEYINƏ LAYIQLI TÖHFƏ
Materialı hazırladı: Ülkər TALIBZADƏ
XƏBƏRLƏR 2005-ci il
Materialları hazırladı: Leyla MƏMMƏDOVA

       Validə Şərifova-Əlixanova (musiqişünas, sənətşünaslıq namizədi, professor): Qərb və Şərq musiqi sistemlərinin qarşılıqlı əlaqəsi və təsiri məsələləri uzun illərdir ki, musiqişünaslığın ən aktual mövzularından biri kimi müxtəlif simpoziumlarda, konfranslarda müzakirə edilir. Hər bir musiqişünas bu mövzu haqqında öz mülahizələrini irəli sürür. Orqan plenumunun müzakirəsində də bu mövzuya toxunuldu və səslənən əsərlər həm məzmun, həm ifa baxımından təhlil edildi. Lakin mən bəzi zəif əsərləri qeyd etmək istərdim.

       Müəllifin adını çəkmədən bildirmək istəyirəm ki, bunu hələ kifayət qədər yaradıcılıq təcrübəsinə malik olmayan nisbətən gənc bəstəkarlara şamil edirəm. Onların musiqisi hələ mükəmməl professional səviyyəyə malik deyil. Əfsus ki, belə bir əhəmiyyətli tədbirin - Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının 70 illik tarixində ilk dəfə keçirilən Orqan plenumunun müzakirəsində Ittifaqın əksər üzvləri və hətta əsərləri səslənən bəzi müəlliflər iştirak etmədi. Xüsusilə, gənc bəstəkarlar öz əsərlərinin müzakirəsinə, deyilən tənqidi fikirlərə ciddi münasibət göstərmirlər. Bu, artıq ənənə halını alıb. Nədənsə musiqişünaslar da çox az iştirak edirlər.

       Mən Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının rəhbərliyinə belə tədbirin təşkil olunmasına görə minnətdarlığımı bildirirəm. Bu Plenumun keçirilməsi həqiqətən də vacib idi. Çünki bu illər ərzində kifayət qədər orqan əsərləri yazılıb. Bu Plenum həmin əsərlərin geniş panoramını yaratdı.        Ümumiyyətlə, mən bu cəhəti xüsusi qeyd etməyi vacib bilirəm ki, plenumların keçirilməsi çox əhəmiyyətlidir. Çünki burada dinləyicilərin yeni əsərlərlə tanış olması ilə yanaşı ifaçılar üçün də geniş imkanlar açılır və onların gələcək yaradıcılıq işi stimullaşır.

       Elnarə Dadaşova (Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının üzvü, bəstəkar): Mən, əvvəla, ifaçılara öz təşəkkürümü bildirirəm. Çünki ifaçı olmasa bizim əsərləri eşitməzlər və tanımazlar. Bu təbiidir. Bəstəkarlar da bir-birinin əsərini eşitməlidir. Diqqətlə bu əsərləri dinləyib, yenidən qavramaq çox vacibdir. Çünki bir səslənmədən nəticə çıxarıb hər hansı bir əsər haqqında fikir söyləmək bəlkə də subyektiv olar. Məsələn; Cəlal Abbasovun «Postlüdiya» əsəri ilk ifadan mənə çox xoş təsir bağışladı. Maraqla qarşılanan əsərlər çox idi. Ədbəttə ki, artıq klassikaya çevrilmiş əsərlərdən söhbət gedə bilməz. Bu əsərlər artıq milli orqan musiqimizin inciləri sayılır.

       Ümumiyyətlə, bu plenumda ifaçılarımız çox yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirdilər. Əsərlərin səviyyəsinə gəldikdə isə, zənnimcə, təriflə yanaşı tənqid də lazımdır. Əsil dost səni tənqid etməli, səhvlərini göstərməlidir ki, sən irəli gedəsən, inkişaf edəsən. Əlbəttə, müəllif özü də çox zaman öz qüsurunu başa düşür.

       Mən Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının Idarə Heyətinə öz təşəkkürümü bildirirəm. Bu ənənə davam olunmalıdır. Çünki bizim orqan üçün yazdığımız musiqi çox təbii alınır. Hətta, dinləyicilər də etiraf edirdilər ki, bizim milli musiqimiz orqan aləti ilə çox gözəl uzlaşır. Orqan üçün əsər yazmaq bəstəkar üçün həqiqətən, həzz almaq deməkdir. Ümumiyyətlə, bəstəkarlıq işi nə qədər çətin olsa da bir o qədər insanı feyziyyab edən bir sənətdir. Mən onu bilirəm ki, əgər mənim qələmimi əlimdən alsalar, həyatda öz mətin addımlarımla addımlaya bilmərəm.

       Mən Plenumun bütün iştirakçılarını təbrik edirəm.

       Sevda Ibrahimova (bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti): Hər dəfə bəstəkarın əsərinin ifası ona böyük xoşbəxtlik bəxş edir. Mən ilk növbədə Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının rəhbərliyinə, həmçinin Bakı Musiqi Akademiyasının orqan ifaçılığı kafedrasına, bizim gözəl ifaçılarımıza öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Mən əsərimi kafedra üzvləri ilə hazırlayarkən Tahirə xanımın və ifaçıların çox səmimi və qayğıkeş münasibəti mənə yeni həyat verdi. Çünki biz bəstəkarlar üçün ən böyük xoşbəxtlik əsərlərimizin səslənməsidir.

       Bu plenumda müxtəlif səpgili əsərlər səsləndi. Onların hər birinin öz bədii dəyəri, özünəməxsus xüsusiyyətləri var. Onları birmənalı qəbul etmək düzgün olmaz. Mən belə hesab edirəm ki, həqiqətən, Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbi yaşayır və inkişaf edir. Üzeyir Hacıbəyovdan başlamış bu ənənə Q.Qarayev, F.Əmirov, S.Rüstəmov, S.Ələsgərov və b. korifeylərimizin, eləcə də onların davamçılarının yaradıcılığında özünü doğruldur. Həm yaşlı, həm orta və gənc nəsil bəstəkarları yorulmadan çalışır, yazıb yaradırlar. Mən bəstəkar və ifaçılarımıza yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram.

       Lalə Hüseynova (musiqişünas, Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının məsul katibi): Bizim son zamanlar keçirdiyimiz bütün tədbirlər Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının 70 illiyinə həsr olunub. Bununla əlaqədar bütöv bir silsilə konsertlər təşkil etmişik. Onun ən böyüyü Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının 70 illiyinə həsr olunmuş kamera musiqisi Plenumu oldu. Yanvar ayında keçirilən bu plenum 2 gün davam etdi. Sonra elmi-nəzəri konfrans keçirərək təşkilatımızın 70 illik yaradıcılıq yoluna bir nəzər saldıq. Bu silsilələr davam edir və ona daxil olan sonuncu plenum - orqan musiqisinə həsr olunmuş Plenum oldu. Əgər biz bu plenumun proqramına nəzər salsaq görərik ki, iki konsertdə Azərbaycan orqan musiqisinin antologiyası öz əksini tapıb. Belə ki, burada Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin bütün nəsillərinin nümayəndələri təmsil olunub. Ümumiyyətlə, Azərbaycan bəstəkarlarının orqan musiqisi antologiyasının disk şəklində buraxılması yaxşı ideya ola bilər.

       Burada orqan musiqisinin spesifikası haqqında danışıldı. Orqan qeyri-adi spesifik tembrə malik olan bir alətdir. O, bütün musiqi alətlərindən seçilir. Bu alət özündə böyük bir orkestrin səslənməsini, gücünü ifadə etmək və ən müxtəlif hissləri əks etdirmək iqtidarına malikdir. Orqan ən müxtəlif musiqi alətlərinin səsini çıxarır - incə tütək səsindən tutmuş ən dəhşətli, insanı vahiməyə salan səslərədək əks etdirir. Onu hətta musiqi alətlərinin kralı adlandırırlar.

       Doğrudur, bu alət Şərqdə yaranıb. Lakin Qərb onun möhtəşəm səslənmə xüsusiyyətindən xristian dini musiqisində istifadə etmək üçün çox yaxşı yararlandı. Indi xristian dinini orqansız təsəvvür etmək mümkün deyil. Sanki bu alət xristian dininin musiqi simvoluna çevrilib. Istənilən kilsədə bu aləti görmək olar. Çünki onlar allaha yönəlmiş bütün möhtəşəm hissləri orqan musiqisi vasitəsilə şərh edirlər. Qərb bəstəkarları orqan üçün böyük bir musiqi əsərləri kolleksiyası yaratdılar, dünya musiqi xəzinəsinə öz töhfələrini verdilər. Xristian dini incəsənətin, rəssamlığın möhtəşəm növlərindən istifadə etdiyi kimi, orqan musiqisindən də dinə lazım olan bütün xüsusiyyətlərdən yararlandı. Dahi Qərb bəstəkarları orqan repertuarında bu xüsusiyyətlərdən istifadə edərək çox gözəl nümunələr yaratdılar.