zərbaycan teatr sənətinin banilərindən biri olan H.Sarabski özündə aktyorluq qabiliyyəti ilə yanaşı, əsrin əvvəlllərində yaşayıb-yaratmış digər ziyalılara xas olan yenilikçilik ruhu da daşıyırdı. Onun yaradıcılığının özünəməxsusluğunu və dəyərini göstərən bir məsələ üzərində xüsusi olaraq durmaq istəyirəm. Söhbət Sarabskinin öm-rünün sonlarına qədər qəlbində yaşatdığı vətən sevgisindən, onun təbiətinə olan heyranlıqdan gedir.

Sarabskinin şəxsiyyətində azərbaycanlılara xas olan muğam duyğusu çox güclü hiss olunur. O, sanki haqqında əfsanələr yaradılmış iste'dadlı musiqiçiləri və xanəndələri xatırladır. Muğam dəstgahı üçün xarakterik olan bütün cəhətlər bir insan, bir sənətkar kimi Sarabskidə əks olunmuşdur.

Sarabski muğamın əqli dərinliyini, hissi coşğunluğunu, yüksək kədər motivlərini böyük ustalıqla aça bilmişdir. Bütün bu keyfiyyətlərə yiyələnmək üçün xalq ruhunun daşıyıcısı və onun ümumiləşdiricisi olmaq lazımdır. Sarabski bu keyfiyyətləri yaradıcılığının zirvəsi olan Məcnun rolunda göstərə bilmişdir. Bununla yanaşı Sarabski həm də bir çox publisistik əsərlərin müəllifidir. Onlardan biri onun "sənədli janrda" yazmış olduğu "Köhnə Bakı"dır. Bu kitab müəllifin adi həyat hadisələrinin təsvirində, doğma şəhərin gözəlliyinin təqdimində qeyri-adi duyumu ilə seçilir. Bu kitabda Sarabski tarixçi və şair kimi canlanır. O, xalq kütlələrinin həyatının müxtəlif yönlərinin təsvirində - bayrama hazırlıq və onun keçirilməsində, məscid, bazar təsvirində də şairanə görünməkdədir. Sarabskinin qeyd etdiyi bütün detallar və təfərrüatlar yalnız onun doğma şəhəri Bakıya aiddir. Bu tip təfərrüata varmaq bütün kitab boyu görünməkdədir. Sarabski sanki bizə, musiqisiz azərbaycanlı ola bilməz, deyir. Bununla yanaşı o, azərbaycanlıların qonaqpərvərliyindən, xeyirxahlığından, qoçaqlığından və ən əsası musiqiyə, rəqsə, mahnıya məhəbbətindən danışır. Azərbaycanlıların yaratdığı bu tip musiqi növlərindən biri də meyxanadır.

Sarabski bütün ömrü boyu Azərbaycan folklorunu sevmişdir. O, bir aktyor kimi oynadığı rollarda da mərasim psixologiyasına böyük diqqət yetirmişdir. Hətta hər etnoqrafa müyəssər olmayacaq dərəcədə Hovruz bayramının təsvirini vermək, onun özü ilə sevinc, fərəh, təzəlik gətirdiyini açıqlamaq ona müyəssər olmuşdur. Kitabda Hovruz Bayramı zamanı keçirilən tamaşa və oyunlardan - kosaldıqaç, gizlənqaç, şumaqədər və aşıq-aşıq oyunlarından da bəhs etmişdir.

Şəhərin taleyi, xalq məişəti ilə bağlılığı onun "mən bakılıyam" koloritli cümləsindən də görünməkdədir. Sarabski bir aktyor, sənətkar kimi xalqın tarixi, mədəniyyəti qarşısında borcunu müəyyənləşdirmişdir.

Sarabski anadangəlmə xanəndə idi. Yaradıcılıq sənətinin açarını xalq sənətində axtarırdı. Ona görə də xanəndə aktyor qarşılıqlı sintezi təbii idi.