İctimai şüur forması olan din, bir
çox Şərq və Qərb xaqlarının qədim, eləcə də, müasir tarixi və mədəniyyətinin
mühüm ünsürüdür. Müasir dövrümüzdə islama yaranan maraq, onun "ikinci
yaranışına" bənzəyir.
İslam mədəniyyətinin ümumbəşər xarakteri
tədricən daha açıq etiraf olunur, müsəlman Şərqi xalqlarının mənəvi
həyatının əsaslarına, islam dünyagörüşünə olan maraq daha da genişlənir.
Həm müsəlman ölkələrində, həm də dünya miqyasında islam aliminin
nəzərəçarpacaq dərəcədə fəallaşdığı şəraitdə, müsəlman alimləri
bu dinin başlıca ehkamlarına bir daha nəzər salırlar. Xüsusilə islamın
musiqiyə olan münasibəti illər boyu mübahisə mərkəzində olmuşdur
və bu öz növbəsində bir sıra çətinliklərin yaranmasına səbəb olmuşdur.
Bu çətinliklərin yaranması məlum sahədə işləyən alimlərin bu və
ya digər mədəni ənənəyə mənsub olmasından irəli gəlir. Belə ki,
müsəlman mədəniyyətinə mənsub olan dindar müsəlman alimləri ilə
yanaşı, sırf Avropa mədəniyyətinə mənsub alimlərdə bu problemin
araşdırılması üzərində işləyirlər və məhz mənsubiyyətlik bu problemin
araşdırılmasında seçilən üslublara təsir göstərir.
Məhz islamın yarandığı dövrdən başlayaraq
mu-si-qi haqda elm daha çox inkişaf etmişdir. Bu sahədə əl-Kindi,
Fərabi, Ürməvi, Mərağayi kimi alim-musiqiçilərin adlarını sadalaya
bilərik.
Beləliklə, məişətin bütün sahələrinə
sabit sistem kimi nüfuz edərək, islam dini musiqi incəsənətində
yeni musiqi janrlarının və yeni musiqi təfəkkürünün yaranmasına
təkan verirdi.