|
ÓÑÒÀÄËÀÐÛÌÛÇÛÍ ÕÀÒÈÐßÑÈÍß
Böyük tarzən Mirzə Sadıq Əsədoğlunun tar islahatları
V. Əbdülqasımov.
Şərq musiqinin peyğəmbərləri
P. Aşir Oğlu.
Şuşa, Bakı, Paris… Çeyhun bəy Hacıbəyli – 110
S. Qarabağlı.
Xan Zirvəsi
V. Muxtaroğlu.
Bəhram Mansurovun muğam sənəti
F. Əbdülqasımov.
Unudulmaz əziz müəllimim Qılman Salahov Haqqında xatirələrim
R.Rzayeva.
Unudulmaz şəxsiyyət
L. Rəhmanova.
|
|
Uşağın yadından söz çıxmaz deyirlər. O zaman mən uşaq idim. 7-8 yaşım olardı. Uşaq vaxtı gördüklərim, eşitdiklərim indiki kimi yadımdadır.
Almanlarla müharibə başa çatmışdı. Sağ-salamat qayıdanlar da olmuşdu, itkin düşənlər də, mənim atam kimi "qara kağızı" gələnlər də. Atam Aşir Nisanoviç bizim Qırmızı qəsəbədə müəllim işləyirdi. Sonralar məktəb direktoru oldu. Müharibə başlayanda o da cəbhəyə getdi, lakin geri qayıtmadı. Gözümüz yolda qaldı...
40 il keçəndən sonra öyrəndik ki, atam qəhrəmancasına həlak olub, Şimali Qafqazın Diqor şəhərindəki qardaşlıq qəbristanlığında uyuyur.
Atasız qalan başqa uşaqlar kimi mənim də ürəyim açılmır, üzüm gülmürdü. Nəğmə dərsində bir az qırışığım açılırdı. Dərdimi-sərimi musiqi ilə unutmağa çalışırdım. Bilmirəm burada nə sirr var. Dərd bizi üstələyəndə özümüzü musiqi ilə ovundururuq. Ən çox da qəmli müsiqi ilə. Bu cəhətdən muğamatın əvəzi yoxdu. Milliyyətcə azərbaycanlı olmasam da, muğamatı sevirəm. Bu mənə atamdan keçib. Azərbaycan musiqisini o da çox sevərdi.
O vaxt Qubanın hər yerində olduğu kimi, bizim Qırmızı qəsəbədə də davadan sağ-salamat və ya şikəst qayıdan əsgərlərin ailələrində qurban kəsilir, musiqi çalınır, şadyanalıq edilirdi. Yadımdadır, qəsəbə sakinlərindən Mişiyevin (təssüf ki, adını unutmuşam) faytonu bütün günü qəsəbəmizin daş döşənmiş küçəsi ilə o tərəf – bu tərəfə gedib-qayıdar, hər dəfə də fayton bizim evin yanından ötəndə qonum-qonşu küçəyə çıxar, faytondan ucalan ecazkar musiqinin sədalarına diqqət kəsilərdi. Daş döşənmiş küçədə at ayaqlarının səsi musiqinin ecazkar səsi ilə uyuşub qəribə ahəng yaradırdı.
Mişiyev faytonda patefon oxudardı. Qramofon valından çıxan o məlahətli səs mənim kövrək qəlbimə bir təsəlli olar, əsəblərimə sanki sığal çəkərdi. Bu səsdə elə bil cəbhədən qayıtmayan atamı görür, onun məni çağıran harayını eşidirdim. Qocalar deyirdilər: "Oxuyan Cabbar Qaryağdıoğludu".
Bir dəfə anamdan soruşdum:
– Cabbar Qaryağdıoğlu kimdir?
Anam Miryon Yusifovna dedi:
– Oğul, Cabbar Qarabağın məşhur xanəndəsidir. Onu hər yerdə tanıyırlar. Gedib səsini Varşavada vala yazdırıb...
Indi anamın 87 yaşı var. Qubadan Bakıya köçüb. Mənim yanımda qalır. Nəvələriynən gününü keçirir.
O vaxt Qırmızı qəsəbədə Ixiil Adınyayev deyilən bir qonşumuz vardı. Imkanlı adam idi. O da özünə patefon almışdı. Məni ovsunlayan o sehirli səsi təkcə Mişiyevin faytonundan deyil, qonşumuzun evindən də eşitmişdim. Sonralar öyrəndim ki, xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlunun oxuduğu o muğam "heyratı" imiş.
 Bu ustad xanəndənin məlhəm səsi hələ uşaqlıqdan mənim qəlbimə hakim kəsilmişdi. Bu səs mənə ürək-dirək verir və sanki deyirdi: "Qorxma, atan ölməyib, nə vaxtsa sağ-salamat qayıdıb gələcək".
Mən təsəllimi bu səsdə tapırdım. Odur ki, bu səsin sahibi ilə maraqlanmağa başladım, onun haqqında yazılanları oxudum, eşitdiyim rəvayətləri topladım. Cabbar Qaryağdıoğlu barədə məlumatım artdıqca ona ürəkdən bağlandım...
Cabbar Qaryağdıoğlu Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının ilk təşkilatçılarından biri olmuşdur. O, opera və operetta yazan bəstəkarlara yaxından kömək etmişdir.
Bu haqda professor Bülbül deyib: "1934-cü ilin sonunda Cabbar əmi 200-dən artıq mahnı və təsnifi fonovalik vasitəsi ilə oxuyub. Bunun üçün konservatoriya tərəfindən ona o vaxtın pulu ilə 10 min manat qonorar vermək qərarına gəlmişdilər.
Bir gün Müslüm Maqomayev ilə Üzeyir Hacıbəyov Cabbar əminin ardınca adam göndərib onu iş otağına çağırdılar. Cabbar əmi içəri daxil olanda hamımız ayağa qalxdıq. O, Müslümün yanında əyləşib tələsik soruşdu:
– Üzeyir bəy, xeyir ola?
Üzeyir bəy barmaqları ilə bığını tumarlayıb sözə başladı:
– Cabbar əmi, bilirsənmi, konservatoriya zəhmətin üçün sənə 10 min manat pul ayırmışdır...
Cabbar əmi təəccüblənib çiyinlərini çəkdi və dedi:
– Üzeyir bəy, nə zəhmət, nə pul? Heç kəs mənə bir qəpik də borclu deyil.
|
