|
ÓÑÒÀÄËÀÐÛÌÛÇÛÍ ÕÀÒÈÐßÑÈÍß
Böyük tarzən Mirzə Sadıq Əsədoğlunun tar islahatları
V. Əbdülqasımov.
Şərq musiqinin peyğəmbərləri
P. Aşir Oğlu.
Şuşa, Bakı, Paris… Çeyhun bəy Hacıbəyli – 110
S. Qarabağlı.
Xan Zirvəsi
V. Muxtaroğlu.
Bəhram Mansurovun muğam sənəti
F. Əbdülqasımov.
Unudulmaz əziz müəllimim Qılman Salahov Haqqında xatirələrim
R.Rzayeva.
Unudulmaz şəxsiyyət
L. Rəhmanova.
|
|
Mən söhbətə qarışıb dedim:
– Cabbar əmi, sən bizim elmi katibə 220 mahnı və təsnifin həm mətnini, həm də musiqisini vermisən, buna görə də konservatoriya sənə zəhmət haqqı verməlidir. Mən sözümü qurtarmamış qoca əsəbləşdi və narazı qaldı. Söhbətə qarışan Müslüm Cabbar əmini sakitləşdirib dedi:
– Cabbar əmi, axı sən zəhmət çəkmisən, onları yaddaşında saxlayıb xalqın xəzinəsinə vermisən, buna görə də biz qərara gədik ki, sənə zəhmət haqqı verək.
Cabbar əmi bu dəfə daha çox əsəbiləşdi və üzünü Maqomayevə çevirib laha hirsli halda:
– Çox sağ ol, Müslüm bəy, heç sizdən gözləməzdim. Mən o mahnıları pul üçün oxumamışam, mən bunları ancaq xalqımın mənafeyi, gələcək nəsillərin xeyrinə edirəm.
Cabbar əmi ayağa durub bizimlə xudafizləşdi. O, qapını açıb çıxmaq istəyərkən bir an ayaq saxlayıb Üzeyir Hacıbəyova üzünü tutub dedi:
– Üzeyir bəy, təvəqqe edirəm, bir də məni belə işlərdən ötrü çağırmayasınız".
Bəli, səsinin heyranı olduğum Cabbar əmi əsl xalqının oğlu idi.
Qəsəbədə qocalar danışırdılar ki, Cabbar Qaryağdıoğlunun xanımı Səlimə Xatun bir gün ona deyir ki, mənə qazan al, gətir. O da irili-xırdalı bir neçə qazan alıb arabaya qoyur, qazanları cingildədə-cingildədə evə aparır. Səlimə Xatun bunu görüb soruşur: "Bu qədər qazanı neyləyirdin?". Cabbar əmi cavabında: "Saxla, lazım olacaq", – deyir.
Klassik Şərq və Azərbaycan muğamlarını yaşadan, onu nəsillərdən-nəsillərə təqdim edən, ona yeni xallar, nəfəslər və ləhcələr əlavə edib zənginləşdirən, azəri xalqının xanəndələrindən biri olan və adı dillərdə dastan böyük müğənnimiz Cabbar Qaryağdıoğlu eyni zamanda bir xalq aşığı idi.
Azərbaycanda ilk Şərq konserti 1901-ci ildə dramaturq Əbdülrəhimbəy Haqverdiyevin rəhbərliyi ilə Şuşada "Xandəmirovun teatr" salonunda təşkil edilmişdir: həmin konsertdə o dövrün məşhur oxuyan və çalanlarından Keçəçi Məhəmməd, Qasım Abdullayev, Məşədi Dadaş, Cabbar Qaryağdıoğlu, məşhur tarzən Sadıqcan, Məşədi Zeynal, aşıqlardan Abbasqulu, Nəcəfqulu və başqaları iştirak etmişdilər. Konsertdə Cabbar Qaryağdıoğlu böyük ifaçılıq qabiliyyəti göstərərək Azərbaycanın görkəmli şairlərindən Fizulinin, Qasım bəy Zakirin, Seyid Əzim Şirvaninin və Xurşudbanu Natəvanın qəzəllərini ilham və məhəbbətlə oxumuşdur. Cabbarın doğma ana dilində qəzəl oxuması muğamatın geniş xalq kütlələri içərisində yayılmasına xeyli kömək etmişdir. 1901-ci ildə gənc xanəndə Əlişir Nəvainin "Fərhad və Şirin" səhnəciyindən Fərhad rolunda bacarıq və istedadını nümayiş etdirmişdir.
Hacı Zeynalabdin Tağıyevin teatrında 11 yanvar 1902-ci il tarixində məşhur xanəndəmiz Cabbar Qaryağoğlu zil və məlahətli səsi ilə tamaşaçıları heyran etmişdir. Əfsuşlar olsun ki, teatrda onun heç bir şəkli yoxdur. Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya teatrının səhnəsindən asılmış xalça üzərində incəsənət xadimlərinin şəkilləri arasında Cabbar Qaryağdıoğlunun şəkli toxunmamışdır. O, şəkillərin içərisində böyük sənətkarların da şəkli olmalı idi. Əlbəttə, bu mənim fikrimdir.
Filarmoniya xanəndələrin ocağıdır. Burada da Cabbar Qaryağdıoğlunu anan heç bir portret belə yoxdur. Halbuki əvvəllərdə olduğu kimi indi də xaricdə muğamatı və xalq mahnılarını tələb edən və ona qulaq asanlar da vardır. Bu işdə də Cabbar Qaryağdıoğlunun rolu çox olub, onu danmaq olmaz.
...Şuşada 1906-ci ildə "Leyli və Məcnun" tamaşasını səhnəyə qoyublarmış. Məcnun rolunu Cabbar Qaryağdıoğlu oynayırmış. Deyirdilər o, başına quş yuvası qoyubmuş. Yuvanın içində bülbül varmış. Cabbar Qaryağdıoğlu Leylinin qəbri üstündə hönkürəndə bülbül uçub gedib.
Iki ildən sonra "Leyli və Məcnun" indiki Musiqili Komediya teatrında tamaşaya qoyulub.
1965-ci ildə Moskvada nəşr olunmuş "Pesnya i muzıka Azerbaydjana" kitabında deyilir ki, Cabbar Qaryağdıoğlu 1906-cı ildə Varşavada konsert verib. Bu konsertdən toplanan pul vəsaiti Zaqafqaziya müsəlman tələbələrinə paylanıb. Bu müdrik xanəndə xeyriyyəçi kimi də tanınırdı.
1906-cı ildə Varşavada Cabbar Qaryağdıoxlunun səsi yazılmış qrammofon valı buraxılmışdı.
O, Bakıda Mərdəkan qəsəbəsində Yesenin və Şalyapinlə görüşmüşdü. Aralarında müəyyən söhbət də olmuşdu. Cabbar Qaryağdıoğlunun zil və məlahətli səsi, geniş səs diapazonu onları heyrətə salmışdı. Yesenin Cabbar Qaryağdıoğlunu "Şərq musiqisinin peyğəmbəri" adlandırmış və ona bir şer həsr etmişdi.
Yeri gəlmişkən, Cabbar Qaryağdıoğlunun şairliyi də vardı. Bəstəkar kimi mahnılar da qoşurdu. Amma indiki müğənnilərtək bu mahnılara öz adını qoşmurdu. Onun öz xanımına yazdığı şerdən bir parçanı yada salmaq istəyirəm:
Sən orda elə seyri-səfa bağ arasında,
Mən burda yanım piltə kimi yağ arasında.
Rəngim saralıb, Səlmə xanım, ayrılığından;
Sanki saralıbdı şamama tağ arasında...
|
