|
À×ÛËÌÀÌÛØ ÑßÙÈÔßËßÐ
Fortepiano sənətinin tarixini vərəqləyərkən… (ardı)
L. Rzayeva.
Filateliyada musiqi mövzuları
E. Iskəndərov
ÕÕ ÿñðèí 20-30-æó èëëÿðèíäÿ ìèëëè áÿñòÿêàðëûã öñëóáóíóí ( éåíè úàíð, ìÿçìóí-îáðàç âÿ ìóñèãè äèëè ) ôîðìàëàøìàñûíûí òàðèõè êîíòåêñòè
Ôÿðÿù ßËÈÉÅÂÀ
|
|
Qədim Yunanıstan və Romada əlyazmaları toplamaq dəb idi. Daha sonralar, orta əsrlərdə cəngavərlər yaraq – əslahatlarla öyünərdilər. Dahi alman şairi V. Qötenin dövründə – poçt markalarının torlanmasının geniş yayımından bir nəsil öncə – mineralların kolleksiyaları dəbdə idi.
Kolleksiyaların müxtəlif növləri və yönləri vardır ki, hər biri öz adı ilə adlanır. Məsələn, PERIDROMOFIL və SKRIPKOFIL anlayışlarının mahiyyətini və onların ümumi cəhətlərini heç də hamı bilmir, halbuki onlardan birincisi nəqliyat biletlərini, möhürlərini, nəqliyyat agentliklərinin loqotiplərini; ikincisi isə – qiymətli kağızlar, qəbzlər, səhmlər, istiqrazlar toplamaqla məşğuldur. Adlanmalar olduqca mürəkkəb söz birləşmələridir və onların yaranışında latın, fransız, yunan və çox-çox başqa dillər iştirak edir. Məsələn, "RENARDOFIL" – bir sıra xalqların nağıl və əfsanələrinin ğəhrəmanı – tülkü sürəti ilə bağlı hər şeyi toplayandır.
"VEKSIKOLOG" – hərbi bayraqları və vımpelları öyrənir. "QELATOFIL" – dondurma kağızları azarkeşidir. "KAMRANOFILIYA" – zənğlərlə; "LUDOFILIYA" – uşaq oyuncagları və əl oyunları; "KNEMATONIMIYA" – malların etiketləri; "LYASSEFILIYA" – kitabların arasına qoyulan inpək lent və başga nişanlarla bağlıdır.
Sonsuzluğa qədər sadalamaq olar, lakin mahiyyətcə hamsının özünündə yunan sözü "fileo" – "sevirəm" durur. Və bütün bu meyar və maraqlar arasında, sözsüz ki, ən böyük, ən qeniş yeri "filateliya" tutur.
Gəlin dahilərin filateliya haqqında dediklərinə diqqət yetirək:
Dm. Şostakoviç: "Marka toplayanlara böyük hörmətim var".
A. Eynşteyn: "Markaları kolleksiya edin! Bu ilk növbədə zehni əməklə məşğul olanlara qərəklidir, çünki diqqət və yaddaşı nizamlayır".
Fr. Ruzvelt: "Marka toplamağı məsləhət görürəm. Bu vətəndaşlarda ləyaqətin tərbiyələnməsinə köməkdir".
Bir sıra ölkələrdə deyilənlərdən irəli gedərək poçt markalarını kolleksiyalamağı tədrisə salmışlar. Isveçdəki təcrübi (eksperimental) məktəblərdə poçt markalarından coğrafiya, tarih, mədəniyyətşunaslıq dərslərində əyani vəsait kimi istifadə edirdilər. Fransa poçt idarələrinin hər yeni çıxan poçt markalarını (bütün növlərdə) hər bir məktəbə bir sayda verməsi bir qaydadır. Almaniyada məktəblərdə filatelist dərnəklərə təcrubəli filatelistlər başcılıq edirlər, o cumlədən, müəllimlər arasından seçilmişlər.
Bütün dunyada, soruşsanız hansı quruluşda və şəkildə, hansı ölçüdə, hansı materialdan markalar hazırlanmır. Ən adi düz bucaqlı və kvadrat şəkillilərdən tutmuş, üçbucaqlı, romb şəkilli və paralleloqram şəkillilərədək. Hətta buraxılar ölkənin xəritəsi şəkilində, çox bucaqlı və dairəvi markalara rast gəlinir. Özü də markalar nəinki müxtəlif növlü kağızlarda, hətta çox nazik alüminium, gümüş və bəzən qızıl vərəqələrdə çap edirlər. Stereoskopik və tutumlu, basma yolu ilə, ipək və süni parçalarda belə markalar buraxılır. Dinləmək üçün qrammofon valları, ətir və hətta narkotik maddələr səpən markalar artıq vardır.
|
