AZƏRBAYCANIN QƏDİM       
MUSİQİ ALƏTLƏRİ  
      
MƏCNUN KƏRİMOV        
1   2   3  
Ə. Abid
"Oğuznamə"

M. Kərimov
Azərbaycanın qədim
musiqi alətləri
i


 
 
English English
        
Video: First
Video: Second

Məşhur musiqi tədqiqatçısı T. Vızqo 1990-cı ildə Düşənbə şəhərində Barbədə həsr olunmuş beynəlxalq simpoziumdakı mə'ruzəsində (Barbəd orta əsrlərdə məşhur müğənni, bəstəkar, bərbət musiqi alətinin yaradıcısı və gözəl ifaçısı olmuşdur) belə fikir söyləyib ki, "alət ərəblərdən köçmədir. Ona görə ərəbcə "əl-üd" adlanıb, qədim adı isə bərbətdir (yə'ni, ördək döşü). əsasən saray məclislərində istifadə edilmiş bərbətlə çəng birlikdə çox gözəl səslənmişlər.

Nizami bu iki alətin birgə səslənməsini belə təsvir etmişdir:

"O məclisdə işarət başlayan zaman
Çaldılar çəng ilə bərbəti haman.
Bərbətlə çəng səsi axıb müxtəsər
Tük ilə rəng kimi birləşmişdilər."

Bərbətə bağırsaqdan hazırlanmış 6 qoşa sim bağlanır. Üzü isə şam ağacından hazırlanır və bir neçə yerdən səs rezonatorları qoyulur. Uddan fərqli olaraq, bərbətin qoluna 10-12 pərdə bağlanır. Onun diapazonu böyük oktavanın "mi" səsindən I oktavanın "si" səsinə kimidir.

Bu alətlər - çəng, bərbət və onların müxtəlif növləri Azərbaycandan başqa İranda, İraqda, Türkiyədə və həmçinin Orta Asiya ölkələrində geniş istifadə olunmuşdur.

Hazırda Bakı Musiqi Akademiyasında "Qədim musiqi alətlərinin bərpası" elmi laboratoriyası öz işini davam etdirir. Bərpa olunmuş qədim musiqi alətlərindən ibarət Dövlət Ansamblı isə Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyinin nəzdində fəaliyyət göstərir.

Tarixi mənbələrdə və eləcə də miniatür sənət əsərlərində orta əsrlərdə Azərbaycanda istifadə edilmiş onlarca musiqi alətlərinin (rud, rübab, Şirvan tənburu, santur, çoğur, çəqanə, ağ ney, qara ney, nüzhə, müğni və s.) adları çəkilir və təsvirləri verilir. Qədim türk musiqi mədəniyyətinin əsas daşıyıcılarından sayılan həmin musiqi alətləri tarixin ağır sınaqlarından keçərək Yaxın Şərqdən Uzaq Şərqə - Türküstan, Çin, Uyğur və Ural boyu iri miqyaslı coğrafietnik türk bölgələrində geniş yayılmış, zaman-zaman formalaşmış ümumtürk mədəniyyətinə dəyərli xidmət etmişlər.


 
1   2   3  
copyright by musiqi dunyasi 1999-2000© design by grArt 2000©
Next Page Previous Page English About site