ər hansı fənnin mükəmməl nəzəriyyəsini yaratmaq üçün onun tarixini öyrənmək, köklərini araşdırıb üzə çıxarmaq zəruridir. Tarixi bilmədən, tarixə istinad etmədən, onu tarixlə bağlamadan həmin fənnin nəzəri, estetik, fəlsəfi problemlərini də tədqiq etmək mümkün deyil. Bu mə'nada əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq doktoru, professor Zemfira xanım Səfərovanın bu yaxınlarda çapdan çıxmış "Azərbaycanın musiqi elmi" /XIII-XX əsrlər/ monoqrafiyasının əhəmiyyəti əvəzsizdir. 20 ildən artıq ağır və məqsədyönlü tədqiqatın, qızğın elmi axtarışların bəhrəsi olan bu işin Azərbaycanın həqiqi müstəqillik qazandığı bir dövrdə, tarixinə, köklərinə qayıtdığı bir dövrdə meydana çıxması qanunauyğundur, təsadüfi deyil.

Uzun illər ərzində bir sıra obyektiv və subyektiv səbəblər üzündən Azərbaycan musiqişünaslığında orta əsrlərin musiqi tarixi, demək olar ki, öyrənilməmişdi və bu sahədə yaranmış böyük boşluq Azərbaycan musiqisinin tam mənzərəsini verməyi çətinləşdirirdi. Qara Qarayev, Fikrət əmirov, Niyazi kimi böyük sənətkarlar öz mə'ruzə və çıxışlarında dəfələrlə bu barədə danışmış və Azərbaycan musiqişünaslığının ən ümdə vəzifələrindən biri kimi vurğulamışlar. Zemfira Səfərova öz fundamental ciddi tədqiqatı ilə bu boşluğu doldurmuş və Azərbaycan musiqişünaslığının son dərəcə mühüm və maraqlı sahəsi olan "Azərbaycanın musiqi elmi" mövzusu üzrə aparılacaq yeni tədqiqatlara yol açmışdır. Tədqiqatın mövzusunun çox böyük bir dövrü əhatə etməsi /XIII-XX əsrləri/, orta əsrlər musiqi elmi tarixində olan çoxsaylı ağ ləkələr işin diqqət mərkəzinə qoyulan mürəkkəb problemlərin tədqiqində müəyyən çətinliklər yaradırdı. Eyni zamanda, belə mövzuyla məşğul olan mütəxəssis şərqşünaslıq, tarix, filologiya, mənbəşünaslıq və elmin digər sahələrində də geniş erudisiyaya malik olmalı idi. Məhz şəxsi təşəbbüskarlığı, ardıcıl elmi araşdırmaları alimə bu ağır vəzifənin öhdəsindən gəlib, yüksək səviyyəli əsər yazmağa imkan yaratmışdır. Z.Səfərova əsərində orta əsrlərdə yaşayıb yaratmış üç böyük musiqi nəzəriyyəçisi - Səfiəddin Urməvi, əbdülqadir Marağai və Mir Möhsün Nəvvabın elmi irsini ilk dəfə olaraq ilk mənbələrdən tədqiq etmiş və onların ən'ənələrinin parlaq davamçısı olan dahi Ü.Hacıbəyovun yaradıcılığının nəzəri və estetik əsaslarını araşdırmış, alınan mühüm elmi-nəzəri nəticə və ümumiləşdirmələri oxuculara təqdim etmişdir. əsərdə musiqi elminin inkişafında müəyyən xidmətləri olan, Urməvi və Marağainin XIII-XIX əsrlərdə yaşayan bir sıra musiqişünas sələflərinin yaradıcılığı barədə də mə'lumat verilmiş və bu da öz-özlüyündə Azərbaycan musiqi-nəzəri fikir tarixinin dolğun şəkildə işıqlandırılmasına səbəb olmuşdur.

Müəllif orta əsr alimlərinin nəzəri fikirləri, elmi nailiyyətləri ilə yanaşı mövzunun tarixi aspektini izləmiş, alimlərin yaşadıqları dövr, fəaliyyət göstərdikləri mühit haqqında, həyatlarının ayrı-ayrı faktları barədə maraqlı mə'lumatlar vermişdir.

Yeri gəlmişkən, deməliyik ki, bu il mayın 16-da Nizami adına Azərbaycan ədəbiyyatı Muzeyində, respublikanın adlı-sanlı alimləri, mədəniyyət işçiləri, musiqi xadimləri, ziyalılarının iştirakı ilə keçirilən təntənəli təqdimat mərasimində "Azərbaycanın musiqi elmi" əsərinin bir çox dəyərli, qiymətli xüsusiyyətlərindən biri kimi onun çoxaspektliliyi də xüsusi vurğulandı. əsər haqqında fikir söyləyənlər qeyd etdilər ki, burada elmi tədqiqat prosesinin musiqi-nəzəri, estetik, tarixi, fəlsəfi, təcrübi profilləri çox harmonik şəkildə bir-birilə əlaqəyə girmiş, bir-birini tamamlamış və bunun nəticəsində təkcə Azərbaycan musiqi elmini deyil, həm də Azərbaycanın musiqi tarixini əks etdirən ilk əsaslı monoqrafiya yaranmışdır. Bütün bunlarla yanaşı tədqiqat zamanı Azərbaycan musiqişünaslığında az işlənmiş çox ciddi mənbəşünaslıq işi aparılmışdır. Belə ki, orta əsrlərə məxsus risalələrin və onların müxtəlif nüsxələrinin xarici ölkələrin kitabxana və arxivlərindən toplanması, tərcüməsi, şərhi, həmin mənbələrin saxlandığı kitabxanalar və şəxsi kolleksiyalar barədə də ətraflı mə'lumatlar verilmişdir.