Bizim mütəfəkkir bu universal halın digər mədəniyyət-həyat tərzi zümrəsinə, məsələn, Qərb və yaxud Avropa zümrələrinə mənsub olanlar arasında da mövcud olduğunu sübut edir. Məsələn, bir romalı Parisdə, yanada, Berlində, Londonda, aşinqtonda özünü mənsub olduğu mühitin çərçivəsində hiss edir. ə yaxud, Budda-Brahman həyat tərzinə alışmış bir yaponiyalı da Koreyada, Pekində, Tibetdə özünü özgə, yabançı hiss etmir.

Göründüyü kimi, Ə.Ağaoğlu öz konsepsiyalarında məhz bir mədəniyyət zümrəsinə mənsub olan xalqlar, millətlər arasındakı bu ümumi və müştərək xüsusiyyətləri həmin mədəniyyətin, həyat tərzinin mahiyyəti adlandırır.

Problemin nəzəri-kulturoloji təfsirini induktivə və deduktiv metodlardan istifadə etmək yolu ilə verən mütəfəkkir mədəniyyətin - həyat tərzinin mahiyyətində bir-biri ilə daxili, dialektik vəhdətdə olan iki tərəfin, iki qismin təsnifini aşkarlayır: maddi və mənəvi qism.

Maddi qism - geyim, libasların şəkli, binalarıntəqdimatı, ibadət və ayinlərin icra şəkillərindən ibarətdir.

Mənəvi qism isə, təfəkkür və hissiyyata aid olduğu üçün daha geniş dairə kəsb edir. Başqa cür deyilsə, hər bir həyat tərzinin özünəməxsus müştərək bir məfkurəsi - ideologiyası, bir zəka və zehniyyəti, dərk etmə tərzi vardır.

Ə.Ağaoğlu hər bir mədəniyyətin, müasir elmi-terminoloji meyarlarla deyilsə, sosial-psixoloji, mental mündərəcəsində müştərək bir əxlaqa, bir qiymət duyğusuna, müştərək bir xeyir və şər, gözəllik və eybəcərlik kimi estetik anlamlarına malik olması qənaəti ilə ümumiləşdirmə aparır.

Ə.Ağaoğlu XX əsrdə mədəniyyətdlərin yaxınlaşması tendensiyasına bir alim-mütəfəkkir səriştəsilə nəzərə alaraq, məhz onun inkişaf məntiqinə adekvat bir qənaətə gəlir ki, mədəniyyətlərin müasir mahiyyətini düzgün anlamaq üçün onların komporativ, tarixi-müqayisəli üsulla araşdırılması zamanın zəruri tələbidir. Məhz bu səbəbdən də o, Şərq-Qərb dixatomiyasının kulturoloji ölçülərlə qarşılaşdırır və çox orijinal nəticələrə gəlir. Sosiologiya və kulturologiya elmlərinə təzə konsepsiya verən mütəfəkkirin irsi bu baxımdan bizə zəngin material verir.Problemin nəzəri-kulturoloji təfsirini induktivə və deduktiv metodlardan istifadə etmək yolu ilə verən mütəfəkkir mədəniyyətin - həyat tərzinin mahiyyətində bir-biri ilə daxili, dialektik vəhdətdə olan iki tərəfin, iki qismin təsnifini aşkarlayır: maddi və mənəvi qism.

Maddi qism - geyim, libasların şəkli, binalarıntəqdimatı, ibadət və ayinlərin icra şəkillərindən ibarətdir.

Mənəvi qism isə, təfəkkür və hissiyyata aid olduğu üçün daha geniş dairə kəsb edir. Başqa cür deyilsə, hər bir həyat tərzinin özünəməxsus müştərək bir məfkurəsi - ideologiyası, bir zəka və zehniyyəti, dərk etmə tərzi vardır.

Ə.Ağaoğlu hər bir mədəniyyətin, müasir elmi-terminoloji meyarlarla deyilsə, sosial-psixoloji, mental mündərəcəsində müştərək bir əxlaqa, bir qiymət duyğusuna, müştərək bir xeyir və şər, gözəllik və eybəcərlik kimi estetik anlamlarına malik olması qənaəti ilə ümumiləşdirmə aparır.

Ə.Ağaoğlu XX əsrdə mədəniyyətdlərin yaxınlaşması tendensiyasına bir alim-mütəfəkkir səriştəsilə nəzərə alaraq, məhz onun inkişaf məntiqinə adekvat bir qənaətə gəlir ki, mədəniyyətlərin müasir mahiyyətini düzgün anlamaq üçün onların komporativ, tarixi-müqayisəli üsulla araşdırılması zamanın zəruri tələbidir. Məhz bu səbəbdən də o, Şərq-Qərb dixatomiyasının kulturoloji ölçülərlə qarşılaşdırır və çox orijinal nəticələrə gəlir. Sosiologiya və kulturologiya elmlərinə təzə konsepsiya verən mütəfəkkirin irsi bu baxımdan bizə zəngin material verir.

Ə.Ağaoğlunun kulturoloji baxışlarının təfsirinin ardını növbəti məqalələrimizdə oxuya bilərsiniz.