Bugünkü mahnıya
nəzər saldıqda, hansı xüsusiyyətləri qeyd etmək olar? İlk növbədə,
müasir elektron musiqi alətlərinin vasitəsi ilə xeyli artan aranjiman
ustalığı və nəticədə aranjimançı peşəsinin ayrıca, müstəqil bir
peşə kimi formalaşması. Artıq mahnının müəllifləri ilə yanaşı aranjimançının
da adının qeyd olunması vaxtı yetişib. Bununla yanaşı, çox vaxt
mahnıda aranjiman ustalığı müəllif ustalığından daha yüksək olur.
Bu qeyri-normal bir vəziyyətdir. ən vacib məsələ isə, zənnimcə,
fərdi üslubu olan müəlliflərin sayının kəskin şəkildə azalmasıdır.
Bunun iki səbəbi var. Birincisi odur ki, mahnı sənətinə çox sayda
təsadüfi adamlar gəlib və fərdi üslubun necə yaranması haqda təsəvvürləri
belə yoxdur. Və bir qayda olaraq, yazıları bir sıra başqa bəstəkarların
əsərlərinə bənzəyir. Özünəməxsusluq isə yoxdur. İkincisi, müəllifin
olan-qalan üslubu da usta aranjimançının üslubunun içində əriyib
yox olur. Bu səbəbdən, mən bəstəkarın öz əsərinin özü tərəfindən
aranjiman etməsinin tərəfdarıyam. Bu, üslubu saxlamaq üçün daha
bir zəmanətdir. Müasir mahnının başqa bir darıxdırıcı cəhəti də
mövzüların, yəni musiqi motivlərinin, intonasiyaların kasıblığıdır.
Çox nadir hallarda, həqiqətən, yeni və tapıntılarla zəngin, gözəl
mahnı melodiyalarına rast gəlmək olur. Birbaşa plaqiat (yəni"oğurluq"!)
halları da çoxalıb.
Müasir mahnıların
içində son zamanlar Şərq, yəni, türk, fars, ərəb musiqisinin güclü
tə'siri altında yazılmış mahnılara da rast gəlmək olur. Bu halı,
uzun illər bizdən ayrı qalmış, lakin indi əlaqələri bərpa etmək
imkanını əldə etdiyimiz Şərqə yaxınlıq hissinin təzahürü kimi də
qiymətləndirmək olar.
Lakin, bütün xətalarla
yanaşı, hesab edirəm ki, müasir Azərbaycan mahnısı hərəkətdədir,
onun inkişaf potensialı böyükdür, indi də gözəl mahnı nümunələri
yaranır və səmərəli axtarışların uğurlu nəticələri də var. Müasir
mahnımızı böyük bir axına bənzətmək olar ki, bu axında bulanıq sular
ilə yanaşı büllur kimi bulaq suyunun da payı var: H. Xanməmmədov,
A. Məlikov, V. Adıgözəlov, E. Sabit-oğlu, A. Bəbirov, R. Mirişli,
R. Mustafaev, F. Sücəddinov, R. Qasımova, E. Mansurov, C. əmirov,
V. Gəray-zadə, "RAST" qrupu.
YOL AYRICINDA
Bu gün Azərbaycanda
çox sayda mahnılar yazılır, müəlliflər də çoxdur, üslub e'tibarı
ilə də bu mahnılar müxtəlifdir. Azərbaycan mahnısının bugünkü sifətini
mən, hələlik, sifətsizlik adlandırardım. Estetik me'yarlar dəyişilir,
uzun illər böyük bəstəkar nəslinin zəhməti və iste'dadı bahasına
qazanılan bə'zi nailiyyətlər itirilməkdə və dəyişdirilməkdədir.
əvəzində yeni avazlar, hələlik bizə yad görünən intonasiyalar eşidilir,
yeni bir estetik platformaya doğru, zəif də olsa, hərəkət sezilməkdədir.
Özü də bu hərəkət şıltaqlığa bənzəmir, cəmiyyətin yaşamının dəyişilməsi
ilə tələbata uyğun paralel olaraq baş verir. Gözümüzün önündə Azərbaycan
mahnısı simasını və libasını dəyişir. Ab-hava hansısa keçid mərhələsinə
bənzəyir.
Keçid? Haraya keçid?
Bir tərəfdən kütləvi surətdə bizə gələn türk, ərəb, fars, rus mahnıları,
o biri tərəfdən müasir rok, pop, caz-rok, Avropa və Amerika əyləncəli
musiqisinin digər cərəyanları Azərbaycan musiqi düşüncəsinə qovuşaraq,
gələcəkdə yeni tipli bir Azərbaycan mahnısından işarə verir. Mənə
elə gəlir ki, gələcəyin mahnısı daha çox uzun illər ayrı düşdüyü
Şərqlə müəyyən qədər yaxınlaşacaq, ancaq bu yaxınlaşma orta əsrlərdəki
kimi yox - bərabər səviyyədə, Şərqlə bir yerdə müasirləşərək baş
verəcək. Bu zamanın hökmüdür - Azərbaycan dünyaya açılıb və həyatımızın
başqa sahələrindəki kimi, musiqidə də, mahnıda da bizi dəyişikliklər,
yeni keyfiyyətlər gözləyir. Sadəcə, mühafizəkarlığın daşını atmalıyıq!