us ifaçılıq sənətinin parlaq nümayəndəsi Leonid Koqan Dnepropetrovsk
şəhərində, 14 noyabr 1924-cü ildə, fotoqraf Boris Semyonoviç və
Sofya Lvovna Koqanlar ailəsində dünyaya gəlmişdi. Atası həvəskar
musiqiçi-skripkaçı olmuşdur. Musiqi ilə Leonid altı yaşından məşğul
olmağa başlamışdı. Dnepropetrovsk şəhərində musiqi məktəbləri arasında
keçirilən müsabiqədə parlaq çıxışına görə Leonid Xarkovda yekun
konsertdə iştirak etmək hüququnu qazanmışdı. O vaxt Leonidin doqquz
yaşı var idi: Skripkanı ürəkdən sevir və bütün vaxtını çalışmalarda
keçirirdi. Nəhayət, gənc musiqiçini Moskvaya, professor Abram Yampolskinin
rəh-bərlik etdiyi xüsusi istedadı olan gənc musiqiçilər qrupuna
göndərirlər. On bir yaşında (!) Leonid birinci dəfə Moskva Konservatoriyasının
kiçik zalında uğurla çıxış edir. Bu illərdə o skripkada çalmağın
sirrlərini dərk edir və Moskvaya qastrol səfərlərinə gələn dahi
musiqiçi - skripka çalanlar Yaşa Xeyfets, İsak Tibo, Yozef Siqeti
kimi nəhəng ifaçılara qulaq asmış və çaldığı alətə-skripkaya bir
daha və həmişəlik bütün varlığı ilə vurulmuşdur.
1941-ci ildə gənc Leonid Koqan (17 yaşında!!!) Moskva Konservatoriyasının
Böyük Zalında Moskva Filarmoniyasının simfonik orkestri ilə Bramsın
skripka və orkestr üçün konsertini parlaq ifa etmişdir (nəzərə almaq
lazımdır ki, bu əsəri tanınmış musiqiçilər belə konsertdə ifa etməyə
cürət etmirlər).
Bu konsertdən sonra Rusiyada daha bir parlaq ulduz kəşf olundu!
Müharibə illərində Leonid Koqan mərkəzi musiqi məktəbinin şagirdləri
ilə birgə Penza şəhərinə təxliyə etmişdir. Bu illərdə Leonid Koqan
öz üzərində bir daha işləmiş və Kuybışev şəhərində Böyük teatrın
simfonik orkestri ilə A.Qlazunovun, N.Myaskovskinin, Š.Prokofyevin,
Bize-Sarasatenin iri həcmli əsərlərini ilə məharətlə ifa etmişdi.
Hökumət Leonid Koqanın zəhmətinə və uğurlarına qiymətləndirmiş
vermiş - ona İtaliyalı sənətkar-usta Antonio
Stradivarinin 1703-cü ildə yaratdığı skripkanı vermişdi. Koqanın
sevincinin həddi-hüdudu yox idi! Koqan musiqi savadını Moskva Konservatoriyasının
professoru - tanınmış Sovet pedaqoqu Abram İliç Yampolskinin rəh-bərliyi
altında davam etdirir (uzun illər Leonid Koqan - istedadlı tələbə
öz professorunun mənzilində daimi yaşayırdı).
Leonid Koqanı - parlaq ifaçını - Moskva filarmoniyası işə dəvət
edir.Leonid Koqanın əldə etdiyi zirvələrdən biri də Nikkollo Paqanininin
yaratdığı 24 kaprisləri bir gecədə - konsertdə - Moskva Konservatoriyasının
Böyük zalında ifa etməsidir!
Bu böyük qələbə idi. Koqan özünü bir virtuoz kimi tanıtdı. O, beynəlxalq
müsabiqələrdə iştirak edir və parlaq nəticələr əldə edirdi. 1951-ci
ildə Leonid Koqan Brüsseldə Belçika kraliçası Elizabetın şərəfinə
keçirilən müsabiqədə birinci yeri qazanır və hər bir ölkə onu qastrol
səfərinə dəvət etməyi özünə şərəf bilir. Moskva Konservatoriyasının
rektorluğu onu dərs deməyə dəvət edir. Xarici ölkələrdə qastrol
səfərləri başlayır: Fransa, İngiltərə, İtaliya, ABŞ, Kanada, Yaponiya
və s. və s. Görkəmli dirijorlardan E.Mravinski, E.Svetlanov, Q.Rojdestvenski,
P.Monte, Ş.Myunş, D.Şolti, Y.Ormandi, D.Sell, Z.Meta, K.Abbado,
D.Mitropulos, L.Mazel, .Staynberq, P.Kleski, B. Xaytinq, S.Ozava,
N.Malko onu müxtəlif ölkələrin böyük konsert salonlarında müşayiət
edirdilər.
Dahi ifaçılardan Y. Xeyfets, A.Rubinşteyn, M.Elman, Y.Simbalist,
Y.Siqeti, İ.Stern, Q.Pyatiqorski, N.Milşteyn Koqanla yaxından tanış
olmuş və birgə konsertlərdə çıxış etmişlər. Nəhayət, Leonid Koqanı
bütün dünya tanıyır!
1956-1957-ci illərdə daha nəhəng bir zirvə götürülür - Leonid Koqan
"Skripka tarixi konsertləri" silsiləsindən skripka üçün yazılmış
on səkkiz!!! konsert əsərini Moskva Konservatoriyasının Böyük zalında
bir neçə konsert-ğecədə ifa edir. Leonid Koqana professor adı və
Rusiya Federasiyasının xalq artisti fəxri adı verilir. 1965-ci ildə
Leonid Koqana Sovet İttifaqının ən dəyərli mükafatı - Lenin mükafatına
layiq ğörülür. Onun haqqında sənədli və bədii filmlər çəkilir, L.Koqana
kitablar və musiqi əsərləri həsr olunur.
P.Çaykovski adına beynəlxalq müsabiqəsinin skripka bölməsinə rəhbərlik
edir.
Bu illərdə Leonid Koqan Qara Qarayevlə yaxından tanış olur.
Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin ən ğörkəmli simalarından biri
- Qara Qarayevin skripka ilə orkestr üçün yeni yazdığı konsertin
ilk ifaçısı Leonid Koqan olmuşdu. Qara Qarayev bu əsəri Leonid Koqana
həsr etmişdir. Konsert Leonid Koqanı heyran etmiş və bununla əlaqədar
Koqanın 1978-ci ildə Qara Qarayev haqqında bir məqaləsi də nəşr
olunmuşdur. Həmin yazıda Koqan Qarayev haqqında çox dəyərli və ona
xas olan dərin fikirləri izah etmişdi. Leonid Koqan Sovet ifaçılıq
məktəbinin dünyada ən parlaq nümayişçisi idi və Moskva Konservatoriyasında
bir sıra parlaq ifaçılar yetirmişdir. Bunlar arasında daim bizimlə
- Azərbaycan musiqiçiləri ilə - sıx əlaqədə olan Sergey Kravçenkonun
adını çəkmək lazımdır. S.Kravçenko Leonid Koqanın sevimli və istedadlı
tələbələrindən biri idi. S.Kravçenko Moskva Konservatoriyasının
professoru və ifaçılıq fakültəsinin dekanıdır. Mən Sergey Krvaçenko
ilə bir neçə dəfə beynəlxalq müsabiqələrdə münsiflər heytinin üzvü
kimi iştirak etmişəm. Bu görüşlərdə o həmişə öz sevimli müəllimi
Koqan haqqında çox maraqlı söhbətlər edirdi. Uzun illər S.Kravçenko
Azərbaycan ifaçılıq sənətinə yaxından kömək edirdi və dahi müəllim
Leonid Koqanın ona verdiyi məsləhətləri bizim gənc musiqiçilərimizə
də çatdırırdı. Leonid Koqan son günlərinə qədər skripkanı əlindən
yerə qoymamış və ifaçılıq sənətinin ön cərgəsində gedirdi.Amansız
ölüm onu 17 dekabr 1982-ci ildə Moskvadan Yaroslavl şəhərinə konsertə
gedərkən yaxaladı. O, qəflətən vəfat etdi. Leonid Koqanın qrammafon
valına yazdığı çoxsaylı və skripka üçün yazılan dəyərli əsərlər
hələ çox illər bizim qəlbimizi oxşayacaq və "Ustada ölüm yoxdur!"
fikrini bir də təsdiq edəcək.