Mstislav Rostropoviçlə      
keçən unundulmaz gütlər  
      
  E. İskəndərov          
1   2   3   4   5  
E. İskəndərov
Mstislav Rostropoviçlə keçən unundulmaz gütlər

S. Mirzəyev
Fortepiano texnikasında müasir ifaçılıq effektləri işarələri

 
 
make printcopy print copy
        
Video: First

*  *  *

M.L.Rostropoviçin açıq dərslərini "daim yeni tapıntı" adlandırmaq olar. Basmaqəliblərdən tamamilə uzaq belə dərslərdə hər şey öyrənəndən, - istər tələbə olsun, istərsə də yeniyetmə şagird, - öyrənəndən, onun istedad və bacarığından, professional yönü və insani özəlliyindən asılıdır. Və bu sadalananlar hər bir dəfə tamamilə oxşarsız, təkrarsız məsləhət və göstərişlər doğurur. Heç bir dərs öncəkini nəinki təkrarlamır, hətta ayrı-ayrı ünsürlərin yamsılanmasından belə söhbət gedə bilməz. Böyük ustad hər bir dərsində həyata baxışlarının yeni-yeni çalarlarını və onların musiqi yolları ilə açıqlanması imkanlarını aşkarlayır.

Mstislav Leopoldoviç pedaqogikada özünə qarşı insafsız və amansızdır, düşünmədən bütün bilik və gücünü işə qoşur və öz heyrətamiz ustalığının sirrlərini heç zaman heç kəsdən əsirgəmir. Təkcə laureatlara deyil, sadə əyalət musiqiçisinə öz diqqətini və vaxtını əsirgəməyən Ustad məhz sadə musiqiçilərə köməyi özünə borc bilir. Axı həmin musiqiçi öz evinə, yurduna qayıdıb insanları faydalandıracaq, violonçel ifaçılıq sənəti səviyyəsini bacardığı qədər yüksəldəcək!

...Açıq dərslərin 4 günlük silsiləsi başa çatarkən F.Bədəlbəylinin çıxışından:

"Bizimçün Sizin şəxsiyyətiniz ölçüyəgəlməz bilgi mənbəyidir. Bizim uşaqlar, gənclər dahi ustadı həmişə yad edəcəklər. Siz sarıdan onların bəxti gətirib. Ağlımıza gəlməz ki, Siz bir daha buralara dönməyəsiniz. Siz bizə musiqi dərsləri, sənət dərsləri ilə yanaşı, yüksək insani yaşantılar, insanlara insanlıq qayğısı dərsləri keçdiniz."

M.Rostropoviçin cavab çıxışından: "Mənim bütün ömrüm boyu qazandığım uğurlar insanlara məhəbbətimlə bağlıdır. Mən insanları sevirəm." Və bu məqamda uzaq keçmişi, 1974-cü ili yada salır. Bu elə dövr idi ki, SSRİ-dən ailəsi ilə qovularaq konsertsiz, kontraktsız çox böyük sıxıntılar keçirirdi. İtaliyada Vatikana, - Roma papasının qəbuluna dəvət olunur. M.Rostropoviç papa ilə söhbət zamanı özü üçün gözlənilməz olaraq aşkarlayır ki, qarşısındakı xristianlığın başçısı onun ailəsi, düşdüyü çətin vəziyyət və hətta, iki qızı haqqında olduqca geniş bilgilənib. Ayrılarkən M.Rostropoviç Roma papasının dediklərinin yaddaşından ömrünün sonunadək silinməyəcəyini bildirdi:

"Rostropoviç, kainatda Yer də, Göy də var, və bir olan Ulu Tanrı hər bir bəndəyə, hər bir dinə-məzhəbə, ən yüksək mənəvi dəyərlərə öz nəzərini əsirgəmir. Böyük Yaradanla Yer arasında çox uzunlardan da uzun pilləkən var. Və hər bir bəndə, hər hansı bir addım atmamış, düşünməlidir ki, öz addımını o hansı yöndə atır - yuxarı, yaxud aşağı. Sizin ən başlıca probleminiz budur, Rostropoviç, bütün qalanları heç düşüncələrinizə layiq deyil. Çünki Siz Allahın yanına, Ona doğru aparan pilləkənin daha yüksək nöqtəsindəsiniz." Daha sonra Mstislav Leopoldoviç belə bir olayı da xatırladı:

"Günlərin birində geyinib hansısa konsertə tələsirdim. Bir dostum gəlib dedi ki, çox inandığı birisi onun haqqında "KQB-yə", yəni DTK-ya (Dövlət təhlükəsizlik komitəsinə) çuğulluq edib və satqını cəzalandırmaq, hətta öldürmək istəyir. Mən ona dedim ki, "gəl konsertə gedək, yolda və fasilədə söhbət edərik." Konsertdən sonra 0,5 litr araq da vurduq. Söhbət çuğulluq edən şəxs üzərinə gələndə, dostum dedi: "Cəhənnəm olsun, gəl adam sözü danışaq." Musiqi sənətinin gücü də bundadır. Dmitri Şostakoviç hamı ilə əl-ələ verib görüşürdü... Mən sizin üçün darıxacağam, sizləri düşünəcəyəm. Mənim üçün doğma yurd-yuvamı xatırlamaq xoşdur."

*  *  *

..."Mən uşaq ikən Bakıda yaşayarkən 5 yaşınadək royal çalır, musiqi bəstələyir, - bir sözlə fitri istedad idim. Lakin buranı tərk edərkən fitri istedadımı itirib, adi istedada çevrildim. Çox şey itirdim, gərək getməyəydim, Bakıda yaşayaydım.

Qısası, müsabiqə laureatlarının konsertlərində çalarkən çox çətin, iti gedən, şıdırğı texnikalı əsərlər seçirdim. Məsələn: "P.Sarasate - "İntroduksiya və tarantella", yaxud da N.Paqanini -"Perpetum mobile". Və elə iti çalıram ki, dostlarım və azarkeşlərim heyranlıqdan coşurlar, lap dəlicəsinə.

Bundan isə mən daha da qızışaraq deyirdim: "İstəyirsinizsə, gələn çıxışıda daha şıdırğı çalım?!" Soruşurlar: "Səsi gücləndirə bilərsənmi?" Deyirəm: "Əlbəttə, istədiyiniz qədər!" Bu söz məni tutdu və violonçelə elə güc verdim ki, hamı dəhşətə gəldi! Hamının dilindən düşmürdüm. Və birdən... Sergey Prokofyev mənə bir neçə söz dedi ki, - olduğu kimi sizlərə çadıracağam! - həmin sözləri hər bir kəs qoy "qulağına sırğa etsin". Özü də ömürlük.

Sergey Prokofyev dedi: "Slava, siz gözəl bilirsiniz ki, musiqi duyumu insana anadangəlmə verilmir. Onu yetişdirmək, yetkinləşdirmək lazımdır. Musiqiçi zövqünü, bədii zövqü hər gün təmizləmək gərəkdir. Hər gün dişlərinizi təmizlədiyiniz kimi. Həmin sözlərdən sonra hamıdan iti, şıdırğılı və gurultulu çalmağı, səsə güc verməyi tərgitdim.

Bu uşaq (Fərhad Haşımov - ixtisası skripka, Bülbül adına musiqi məktəbinin şagirdi. Əsəri - E.Lalo. İspan simfoniyası) lap yaranışından güclü musiqi duyumu ilə seçilir. Lakin onun musiqi duyumu imkanlarını qabaqlayır. Mən ona "leqato" ilə çalmağı tapşırdım, lakin onun "əsgərləri, yaxud döyüşçüləri" - yəni barmaqları beynində yerləşib əmr verən "general"ın göstərişlərini yerinə yetirə bilmirlər.

Mən özüm 13 yaşında ikən P.Çaykovskinin "Rokoko" mövzusunda variasiyalarını öyrənib, həm royal, həm də orkestrlə çalırdım. Lakin 19 yaşında həmin əsərə qayıtdıqda, keçmişin yükündən yaxa qurtara bilmirdim. Ona görə, öz təcrübəmdən irəli gedərək, mən bu uşağa sadə etüdlərdən başlamağı məsləhət görərdim, - bir şərtlə ki, onları ayrı-ayrı ştrixlərlə çalsın. Məsələn, "triolları" 4 səsin "leqatosu" ilə çalmaq. Mən vaxtı ilə bu səpgidə onlarla etüdlər çalmışam. Deyilənlərin öbdəsindən gəldikdən sonra iki elementli 3 "leqato"- lu etüdlər qurmaq olar. Məsələn, 2 "detaşe" və 2 "leqato", gaxud 2 "detaşe" və 3 "leqato". Bütün bunları yaxşıca öyrəndikdən sonra, "general" rəsmi - keçidi tam idarə edə biləcək. Yəni qarşıda duran bədii məqsədlərdən qorxmamaq olar.

Hal-hazırda texnoloji hazırlıq baxımından Yaponiya, Koreya və Çin elə irəli gediblər ki, onlara çatmaq ağlabatan iş deyil. İntonasiya təmizliyinə heç bir irad tutmaq olmur. Və mən istərdim ki, gələcək gəlişimə bu uşaq qamma və etüdlər hazırlayıb mənə göstərsin, çünki "İspan simfoniyasını" texniki çatışmazlıqla çalmaq olduqca qorxuludur.

*  *  *

Eyyub Əliyev - İxtisası-violonçel. Bakı Musiqi Akademiyası magistraturasının II kursu. Əsəri - R.Şuman. Violonçel ilə orkestr üçün konsert. Professor Y.A.Abdullayevin sinfi. Konsertmeyster - Kəmalə Nemanova.

Bizim üçün burada ən çətin orta sürətdir. Mənim baxımımdan sənin ən başlıca çatışmazlığın vibrasiyadadır. Sizin vibrasiyanızın amplitudu azdır və çox aşağıdır, bu da səsi kiçildir, cılızlaşdırır. Lakin təkcə kiçildirmi?


 
1   2   3   4   5  
copyright by musiqi dunyasi 1999-2000© design by grArt 2000©
Next Page Previous Page English Back to Home About site